Της Αγγέλικας Ψαρρά

Γελοία θα είχα την τάση να χαρακτηρίσω τα πολυσυζητημένα διαφημιστικά σποτάκια του Ποταμιού. Απλώς γελοία. Κυρίως γιατί προϋποθέτουν ότι ο υπερφίαλος αρχηγός του ασκεί ακατανίκητη ερωτική έλξη σε συγκεκριμένη μερίδα του εκλογικού σώματος. Ο Σταύρος Θεοδωράκης σε ρόλο Κωνσταντίνου Καραμανλή του πρεσβύτερου; Δεν είναι, ωστόσο, αποκλειστικά η κατά φαντασίαν γοητεία του νεόκοπου ηγέτη που παραπέμπει σε παρωχημένες εδώ και δεκαετίες έμφυλες πρακτικές προσέλκυσης ψήφων. Ο βασικός αναχρονισμός των κατά πολλούς «καινοτόμων» αυτών διαφημίσεων πρέπει να αναζητηθεί στη ρητή σύνδεση της πολιτικής πρακτικής των γυναικών με τη –γυναικεία, επομένως και πολιτικά «ιδιαίτερη»– σεξουαλικότητά τους.

Η συσχέτιση αυτή στάθηκε για άπειρα χρόνια το κεντρικό επιχείρημα εκείνων –και ήταν πάμπολλοι– που κατά καιρούς αντιτάχθηκαν σθεναρά στη γυναικεία ψήφο. Ούτως ή άλλως, η υπαγωγή των γυναικών στις «φυσικές» επιταγές του φύλου τους υπήρξε το εργαλείο το οποίο επιστρατεύτηκε –και συνεχίζει να επιστρατεύεται– κατά των πιο ποικίλων φεμινιστικών διεκδικήσεων. Ετσι, στην ιστορία της σχέσης των γυναικών με την πολιτική, οι δημόσιοι λόγοι για το γυναικείο σώμα και τις αναπαραγωγικές λειτουργίες του βρέθηκαν στο επίκεντρο των σχετικών συζητήσεων: στην αρχή ως μηχανισμός εντεταλμένος να νομιμοποιήσει τον απόλυτο αποκλεισμό των γυναικών, στη συνέχεια ως πρακτική ικανή να θέτει έμφυλους περιορισμούς στην πολιτική τους παρουσία.

Είναι, πιστεύω, προφανές ότι τα προεκλογικά σποτ του Ποταμιού αντλούν από αυτό το παμπάλαιο οπλοστάσιο του πολιτικού μισογυνισμού. Και είναι εξίσου σαφές ότι ο αρχηγός του για μία ακόμη φορά δεν καταλάβαινε τι έλεγε, όταν τα εμφάνισε ως «χαρά της ζωής» ή ως «έκκληση ώστε να μην ψηφίσουν οι γυναίκες ό,τι και οι άντρες τους». Δηλώσεις άνευ νοήματος ή, μάλλον, με νοήματα εφάμιλλα με εκείνα των διαφημιστικών μηνυμάτων που καλούνταν να δικαιολογήσουν. Δίχως αμφιβολία, πάντως, η όλη υπόθεση θα ήταν άνευ σημασίας, αν δεν την είχε ακολουθήσει μια εξαιρετικά εύγλωττη δημόσια διαμάχη, η οποία έχει να μαρτυρήσει πολλά για τις σύγχρονες μεταμφιέσεις –και πολιτικές χρήσεις– του αντιφεμινισμού. Τηλεοπτικός και διαδικτυακός κατά κύριο λόγο ο σαματάς, προκλήθηκε από την κριτική που τόλμησε να διατυπώσει ευρύ φάσμα κομμάτων και φορέων στα διαφημιστικά σποτ του Ποταμιού.

Το έναυσμα έδωσε ο αυτονόητος χαρακτηρισμός τους ως σεξιστικών. Σεξιστικές οι χαριτωμενιές του Στ. Θεοδωράκη; Δημοσιογράφοι, πολιτικοί και «άνθρωποι του πνεύματος και της τέχνης» έσκισαν τα ρούχα τους. Κάμποσοι από αυτούς παρερμηνεύοντας, ως είθισται, την έννοια: στο κεφάλι τους, το σεξιστικός συνεχίζει να συνιστά συνώνυμο του σεξουαλικού. Σεξισμό ακούνε οι έρμοι οι τηλεοπτικοί αστέρες και το μυαλό τους πάει στο σεξ, πού να πάει στο φύλο. Ισως, πάλι, κάποιοι να βολεύονται με την παρανόηση και να μην τους πηγαίνει η καρδιά να διορθώσουν τους συνομιλητές τους. Γιατί η καταγγελία του σεξισμού τούς εκνευρίζει και έχουν μάθει να την αποκρούουν με ένα εξηγητικό σχήμα δοκιμασμένο εδώ και καιρό: οι σχετικές με τον σεξισμό ευαισθησίες προέρχονται από μια στάση πολιτικής ορθότητας, η οποία πολιτική ορθότητα λειτουργεί ως λογοκριτικός μηχανισμός που εμποδίζει την ελεύθερη έκφραση, ενοχοποιεί τη σεξουαλικότητα και μαυρίζει τη ζωή μας. Ιέρειες της ξενόφερτης αυτής διαστροφής οι φεμινίστριες, αλλά υπεύθυνη και η Αριστερά που είναι καιρός –το ακούσαμε κι αυτό, εκλογές έρχονται– να αντιληφθεί επιτέλους τα καλά της σεξουαλικής απελευθέρωσης.

Είναι βέβαιο ότι, μαζί με το Ποτάμι, οι άνθρωποι υπερασπίζονταν και τα κεκτημένα τους…

ΥΓ. Δεν πρόκειται να ασχοληθώ με την «αρσενική» εκδοχή του μηνύματος: συνιστά μια ακόμη ένδειξη για το πώς αντιλαμβάνεται την πολιτική αντιπαράθεση ο κ. Θεοδωράκης.