Του Δημήτρη Σ. Φαναριώτη

Η επομένη των ευρωεκλογών καταγράφει έναν νέο πολιτικό χάρτη της Γηραιάς Ηπείρου με ιδιαιτέρως ενισχυμένα τα ευρωσκεπτικιστικά, ακροδεξιά-εθνικιστικά ρατσιστικά κόμματα, με κυρίαρχα το UKIP στη Βρετανία (πρώτη φορά έπειτα από 100 χρόνια όπου παίρνει την πρωτιά ένα άλλο κόμμα πλην Εργατικών και Συντηρητικών) και το Εθνικό Μέτωπο της Μαρίν Λε Πεν, ενώ το σίγουρο είναι ότι το προσεχές διάστημα θα χυθεί πολύ μελάνι στην προσπάθεια να εξηγηθεί το φαινόμενο.

Κύριο χαρακτηριστικό τους αποτέλεσε η μάχη κατά της Ευρωπαϊκής Ενωσης αλλά και του αποκαλούμενου «εσωτερικού» εχθρού. Του πρόσφυγα, ο οποίος, αφού πέρασε στην κυριολεξία από χίλια μύρια κύματα, όπως διακήρυξαν, απειλεί τη ασφάλειά τους, τη δουλειά τους και την κουλτούρα τους.

Μια ενδιαφέρουσα εκτίμηση για την άνοδο ευρωσκεπτικισμού-ακροδεξιάς είναι αυτή ενός από τους κορυφαίους μελετητές της ακροδεξιάς στη Γηραιά Ηπειρο, του πανεπιστημιακού Πέτρο Ιγκνάσι. Στο βιβλίο του «Ακροδεξιά κόμματα στη Ευρώπη» (εκδόσεις Οξφόρδης) ή άνοδος ξεκίνησε νωρίς, το 1973 για τη Δανία και τη Νορβηγία, το 1984 για την Ολλανδία και τη Γαλλία, το 1991 για το Βέλγιο και τη Σουηδία το 1992 για τη Γερμανία για να φτάσουμε στο σήμερα με τα σχετικά νεότερα νεοφασιστικά κόμματα, όπως το Γιόμπικ στην Ουγγαρία και το Ατάκα στη Βουλγαρία.

Σύμφωνα με τον Ιγκνάσι, «η διαρκώς αυξανόμενη μεταβλητότητα των ψηφοφόρων, αποτελεί βασικό χαρακτηριστικό μιας πολιτικής αναδιάρθρωσης, διαδικασίας που δημιουργείται κατά κύριο λόγο από τις κοινωνικές εξελίξεις της μεταβιομηχανικής εποχής».

Με πιο απλά λόγια, «οι ψηφοφόροι δεν εκφράζονται πλέον με τα παραδοσιακά κόμματα εξουσίας και μοιραία αναγκάζονται να αναζητήσουν άλλα, τα οποία πιστεύουν ότι θα μπορούσαν να ταιριάζουν με τις απόψεις τους. Το φαινόμενο αυτό συνδέεται με την αύξηση της συμμετοχής και στήριξης στα ακροδεξιά κόμματα, ειδικά όταν η λανθασμένη αναγνώριση των ψηφοφόρων προς αυτά ήταν υψηλή. Αυτή ακριβώς η λανθασμένη αναγνώριση είναι υπεύθυνη για τη σημερινή έκρηξη της ακροδεξιάς».

Φέτος, θεωρείται εξαιρετικά πιθανό πρώτη φορά στην ιστορία του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου τα ακροδεξιά κόμματα να καταφέρουν, εάν «τα βρουν», να συγκροτήσουν Πολιτική Ομάδα. Με επικεφαλής τον ακροδεξιό Αυστριακό Στράχε και τη Γαλλίδα Λεπέν, φιλοδοξούν να δημιουργήσουν την περίφημη Black Coalition (Μαύρη Συμμαχία), στην οποία βρίσκονται ήδη η σουηδική ακροδεξιά, το νεοναζιστικό «Vlaams Belang» και η ιταλική ξενοφοβική «Λέγκα του Βορρά».

Στη Γαλλία μια άλλη ακροδεξιά, καμουφλαρισμένη με το πέπλο της λαϊκιστικής δεξιάς θριάμβευσε με 25% καθώς η 48χρονη δικηγόρος Μαρίν Λε Πεν αποδείχθηκε ευφυέστερη του λεγεωνάριου πατέρα της και ιδρυτή του Εθνικού Μετώπου Ζαν Μαρί, η νεολαία του οποίου στη δεκαετία του 1990 έπνιγε Μαροκινούς στον Σηκουάνα! Ετσι, για να «ξεχαστεί» αυτή η αλγεινή εικόνα, με αστικό look, η Μαρίν γύρισε τη χώρα και τα εγχώρια και ευρωπαϊκά τηλεοπτικά πάνελ, προσπαθώντας να πείσει ότι το Εθνικό Μέτωπο δεν είναι πια ακροδεξιό και ξενοφοβικό κόμμα και τα κατάφερε.

Υπερσυντηρητικοί

Λίγο βορειότερα, στο Βέλγιο, την καρδιά της Ευρωπαϊκής Ενωσης, η υπερσυντηρητική Νέα Φλαμανδική Συμμαχία σάρωσε με ποσοστό 16,45%, ενώ το ακροδεξιό ρατσιστικό Vlaams Belang έχασε σχεδόν τη μισή του δύναμη, πέφτοντας στο 4,16%.

Στην Ιταλία η ξενοφοβική Λέγκα του Βορρά πήρε μόλις 6,19%, ενώ στην Αυστρία, το ακροδεξιό Κόμμα της Ελευθερίας έφθασε το 19,5%. Αν και προοδευτικές στην κοινωνική τους πολιτική χώρες οι σκανδιναβικές βιώνουν μια ραγδαία άνοδο των ξενοφοβικών ακροδεξιών κομμάτων. Οι ακροδεξιοί «Σουηδοί Δημοκράτες του Μπγιορν Σόντερ απέσπασαν 7%, ενώ στη γειτονική Φινλανδία, το ξενοφοβικό εθνικιστικό κόμμα «Αληθινοί Φινλανδοί» έφθασε το 13,2%. Ψηλά με ποσοστό περί το 26,6% βρίσκεται και το εθνικιστικό ακροδεξιό «Λαϊκό Κόμμα Δανίας» με ηγέτιδα την Πία Γιάρκσκααρντ. Υψηλό ποσοστό 7% απέσπασε στη Γερμανία το πρωτοεμφανιζόμενο κόμμα Εναλλακτική για τη Γερμανία (AFD).

Στην Ολλανδία, μια χώρα που φημίζεται για την πολυπολιτισμικότητα και την ανεκτικότητά της, ο ηγέτης του «Κόμματος για την Ελευθερία» Χέερτ Βίλντερς ο οποίος ζητούσε εναγωνίως (!) στις προεκλογικές συγκεντρώσεις μια χώρα με λιγότερους μαροκινούς πήρε 12,03% πολύ χαμηλότερα απ' ό,τι προέβλεπαν οι δημοσκοπήσεις.

Στη Βουλγαρία το νεοναζιστικό κόμμα ΑΤΑΚΑ του Βολάν Σιντέροφ, ένα από τα πλέον ακραία στην Ευρώπη που ζητά την απέλαση όλων των παράνομων μεταναστών, καταβαραθρώθηκε πέφτοντας στο 4%.

Τέλος, στην Ουγγαρία το νεοφασιστικό Γιόμπικ το οποίο προσπαθεί, ανεπιτυχώς, να καμουφλαριστεί ως ένα αντισυστημικό κόμμα και εκφραστής των χαμένων μετά την αλλαγή καθεστώτος το 1989 απέσπασε 14,68%. Το Γιόμπικ είναι και με δικαστική βούλα, «νεοναζιστικό» καθώς επιτρέπεται να χαρακτηρίζεται και να αποκαλείται ως τέτοιο, σύμφωνα με οριστική και αμετάκλητη απόφαση που εξέδωσε πριν από λίγες εβδομάδες δικαστήριο της Βουδαπέστης. Κατηγορείται διεθνώς για αντισημιτισμό, ρατσισμό, ξενοφοβία, ενώ στην ουσία παντιέρα του αποτελεί η ιδεολογία του μίσους, καθώς έχει στρατιωτική δομή τύπου Χρυσής Αυγής και οργανώνει δολοφονικές επιθέσεις εναντίον εθνικών κοινωνικών και εθνοτικών ομάδων κυρίως Ρομά.

Αξιοσημείωτο στοιχείο, τέλος, αποτελεί το φλερτ των παραδοσιακών κομμάτων εξουσίας με τα νεοπαγή ή και τα παλαιότερα ακροδεξιά σχήματα γίνεται όλο και πιο έντονο. Απτό παράδειγμα η Ισπανία όπου, όπως γράφει η «El País», ποσοστό άνω του 10% των ψηφοφόρων του δεξιού Λαϊκού Κόμματος παραμένουν οπαδοί του Φράνκο (franqisti), και φέρουν ακόμη τα σύμβολά του σε εθνικιστικού ή στρατιωτικού χαρακτήρα τελετές. Και να σκεφθεί κανείς ότι η λαομίσητη δικτατορία τερματίστηκε πριν από 35 ολόκληρα χρόνια. Διόλου τυχαίο, λοιπόν, που πριν από έναν χρόνο η ισπανική Βουλή καταψήφισε νομοσχέδιο της Κεντροαριστεράς που ζητούσε να καθιερωθεί η 18η Ιουλίου ως ημέρα καταδίκης του φρανκισμού.