Η επιστροφή του Μανώλη Λιδάκη

Ευτυχώς ο μεγάλος μας συνθέτης τού έδωσε 12 τραγούδια, από τα καλύτερά του, και προέκυψε ο δίσκος «Β' Ανάγνωση». Ο αποσυρμένος ερμηνευτής ερμηνευτής με ωριμότητα και σεβασμό, αλλά καθόλου φόβο, έδωσε νέα ζωή σε κλασικά κομμάτια, όπως η «Ασπρη μέρα» και το «Με τι καρδιά τον κόσμο να αρνηθώ»

Της Μαρίνας Κουβέλη

^[1]Εδώ και μερικά χρόνια μοιάζει να έχει υποχρεώσει τον εαυτό του σε μια άτυπη σιωπή. Εμφανίζεται λίγο, μιλά ακόμα λιγότερο, κρατά τις σκέψεις του μακριά από την κοινή γνώμη. Αυτό βέβαια δεν σημαίνει ότι ο Μανώλης Λιδάκης απομακρύνθηκε από αυτό που ξέρει να κάνει με τόσο ξεχωριστό τρόπο εδώ και τριάντα χρόνια: να τραγουδά. Γι’ αυτό το άλμπουμ «Β' Ανάγνωση» με επανεκτελέσεις 12 κομματιών του Σταύρου Ξαρχάκου είναι ένα από τα σπάνια δώρα που μας κάνει πλέον η δισκογραφία.

Ευαίσθητος, έντιμος κι εξομολογητικός, μιλά για τον καλό και τον κακό του εαυτό, ανασύρει από τη μνήμη λάθη και παραλείψεις και μας μιλά για το άλμπουμ αυτό, που αποτελούσε διακαή του πόθο και μεγάλο στοίχημα. Ετσι είναι. Θέλει θάρρος, αυτοπεποίθηση, αυτογνωσία για να τραγουδήσεις το «Νυν και Αεί» μετά τη Βίκυ Μοσχολιού, να συγκριθείς με την αξεπέραστο τρόπο που ο Νίκος Ξυλούρης ερμήνευσε το «Γυρνάν αμίλητα παιδιά» και το «Κόκκινη κλωστή δεμένη» ή ο Γρηγόρης Μπιθικώτσης το «Ασπρη μέρα», να αντιπαρατεθείς με την αντρίκια, θεατρική ερμηνεία του Δημήτρη Παπαμιχαήλ στο «Με τι καρδιά τον κόσμο να αρνηθώ».

«Ηξερα με τι είχα να αναμετρηθώ. Τα μεγάλα τραγούδια τα προσέχεις διπλά, αλλά δεν τα φοβάσαι. Τα προσέγγισα με τη φωνή της ψυχής, όχι με την ιδιότητα του τραγουδιστή. Σε αυτές τις περιπτώσεις επιτυχία μπορεί να είναι να περάσεις απαρατήρητος, να μην ενοχλήσεις. Σαν τον διαιτητή σε ένα ντέρμπι: δεν μπορεί να γίνεται πρωταγωνιστής. Ο ρόλος μου δεν είναι να κεντρίζω με τις ερμηνείες μου. Θέλω να υπηρετώ με σεβασμό τα κομμάτια και όχι να τα καπελώνω».

Το άλμπουμ αυτό σηματοδοτεί την επιστροφή του στη δισκογραφία έπειτα από καιρό. «Πίστευα πάντα βαθιά πως θα έρθει μια στιγμή που θα τραγουδήσω όλα αυτά τα τραγούδια που αγαπώ πολύ. Συνέβη τώρα, γιατί οι κατάλληλες στιγμές έρχονται όταν θέλουν εκείνες», λέει. «Ισως σήμερα να έχω την ωριμότητα που απαιτούν αυτά τα κομμάτια. Για να είμαι ειλικρινής, όταν μικρός λάτρευα το «Πρακτορείο» δεν καταλάβαινα ότι σε αυτή την υψηλή στιγμή του ο Γκάτσος μιλά για τον θάνατο και τα ταξίδια των ψυχών. Πλέον, εκτός από την ερμηνεία, γνωρίζω την ιστορία τους».

Δεν υπήρξα ποτέ επαγγελματίας

Ο Μανώλης Λιδάκης δεν είναι από τους ερμηνευτές που ταυτίστηκαν με έναν μόνο συνθέτη και πορεύτηκαν μαζί του μέχρι τέλους. «Η μουσική είναι σαν το ρητό που λέει: «Εκεί που φαγουρίζεσαι εκεί θα ξυστείς». Ο δρόμος που διαλέγουμε μας βγάζει πάντα εκεί που ανήκουμε. Στη ζωή μου αγάπησα πολύ τη μουσική και την ποίηση, αλλά πιθανόν να μην υπήρξα πολύ επαγγελματίας για να υπηρετήσω αποκλειστικά έναν συνθέτη».

Τι εννοεί; «Δεν σηκώνω τηλέφωνα για δημόσιες σχέσεις, δεν προσέχω την εικόνα μου, τσαλακώθηκα επανειλημμένα, έκανα κακό στον εαυτό μου. Υπήρξα αυτοκαταστροφικός και χαίρομαι που κατόρθωσα να μην είμαι πλέον. Ομως, ακόμα και σήμερα δεν παλεύω να αλλάξω τη γνώμη που σχημάτισε ο κόσμος για τη ζωή μου. Δεν είμαι μέρος του συστήματος, δεν βγαίνω καν από το σπίτι για να δω τι γράφουν οι εφημερίδες για μένα».

Ούτε θυσίες έκανε για τη μουσική. «Ειναι πιο πολλά αυτά που μου πρόσφερε η μουσική από τις θυσίες που υποχρεώθηκα να κάνω», παραδέχεται. «Αυτό δεν σημαίνει ότι μου ήρθαν όλα εύκολα. Βασανίστηκα. Ημουν άπειρος, και μάλλον λόγω χαρακτήρα άργησα να καταλάβω τους όρους του παιχνιδιού. Απελευθερώθηκα όταν ένιωσα την αποδοχή. Τη χαρά της πρωτιάς την έχω γευτεί αλλά αποφάσισα να μην αγωνιώ για την κορυφή».

-Υπάρχει κάτι που δεν διαπραγματευτήκατε ποτέ όλα αυτά τα χρόνια;

«Θεωρούσα πάντοτε απαραίτητη προϋπόθεση να θαυμάζω τους συνεργάτες μου. Ο Ξαρχάκος, εννοείται, δεν αποτελεί εξαίρεση. Οταν ένιωσα έτοιμος, του χτύπησα την πόρτα και του ζήτησα προσωπικά: «Πέρασέ με από ακρόαση κι αν διαπιστώσεις ότι δεν σου κάνω, δεν πειράζει, καλή καρδιά». Εγώ μπήκα σαν μαθητούδι κι εκείνος με υποδέχτηκε με σοβαρότητα κι επαγγελματισμό. Αυτή είναι μια καλή βάση για να γίνονται οι δουλειές σωστά».

Πολλοί τον αναγνωρίζουν ως έναν από τους σπουδαίους λαϊκούς τραγουδιστές. Ο ίδιος έχει λίγο διαφορετική άποψη. «Ημουν, είμαι και θα είμαι ερμηνευτής», λέει. «Προσεγγίζω με την ίδια αγάπη από τον Χατζιδάκι και τον Θεοδωράκη μέχρι τον Τσιτσάνη και τον Ακη Πάνου. Φυσικά και είμαι λαϊκός τραγουδιστής, αν και ο όρος έχει τραυματιστεί πολύ από την κακή χρήση. Λαϊκούς τραγουδιστές δεν αποκαλούμε κι όλους αυτούς που ερμηνεύουν τραγούδια της πλάκας; Τα πλαστά που λέμε».

-Πολιτικά σάς εκφράζει κάποιος σήμερα;

«Δεν μου ταιριάζει η φιλοσοφία της πολιτικής μας σκηνής. Το γεγονός ότι ένας άνθρωπος, που σήμερα είναι φυλακή, κάποτε δεν έγινε πρωθυπουργός για μία ψήφο, μαρτυρά τη βαθιά άρρωστη και πελατειακή σχέση ψηφοφόρου – πολιτικών. Οι ζωές μας ήταν ένας λάθος υπολογισμός, μια ουτοπία, μια ψεύτικη ελπίδα. Μπορεί η ύλη και το χρήμα να μην έχουν πατρίδα, αλλά εδώ βρήκαν τόπο να στεριώσουν. Η ανοησία που τόσα χρόνια υποτιμούσαμε αναδείχτηκε σε κυρίαρχη δύναμη».

-Δεν βάλαμε μυαλό λέτε;

«Δεν είμαι σίγουρος. Σίγουρα οι άνθρωποι κατάλαβαν ότι δεν μπορούν να εξαρτώνται από την πολιτική βούληση. Φοβάμαι, απλώς, ότι αν ξαναείχαμε το δοχείο με το μέλι, θα ξαναβουτούσαμε. Εχουμε ακόμα πολύ δρόμο. Οπως λέει κι ο Στέλιος Ράμφος, υπάρχουν φωτιές που σβήνουν με αίμα και φωτιές που σβήνουν με νερό. Εμείς αναζητάμε ακόμα τον τρόπο».

Το τραγούδι δεν είναι όλη του η ζωή. «Απολαμβάνω τα πιο απλά πράγματα», λέει. «Κολύμπι ακόμα και μέσα στο καταχείμωνο, εξορμήσεις στην Ελλάδα απ' άκρη σ' άκρη. Η ζωή στην επαρχία είναι απλοποιημένη, τα χαμόγελα περισσότερα. Δεν έχουν την ίδια αγωνία για το χρήμα. Είναι κι αυτοί το ίδιο ανήμποροι με μας, αλλά στις μικρές κοινωνίες δεν υπάρχει η αιχμή της πόλης».