Του Γιώργου Τσιάρα

Ετοιμος να εξαπολύσει τον τρίτο κατά σειρά Πόλεμο του Κόλπου σε 23 μόλις χρόνια εμφανίστηκε χτες ο Αμερικανός πρόεδρος Μπαράκ Ομπάμα, καθώς τα σημάδια κατάρρευσης του ιρακινού στρατού και συνολικά της κεντρικής κυβέρνησης του Νούρι αλ Μάλικι είναι πλέον καταφανή, με τους φανατικούς ισλαμιστές αντάρτες της οργάνωσης «Ισλαμικό Κράτος του Ιράκ και του Λεβάντε» (ISIL) να ελέγχουν ήδη –μετά την πτώση και του Τικρίτ– τέσσερις μεγάλες πόλεις και να απειλούν ευθέως πως θα προελάσουν ώς την πρωτεύουσα Βαγδάτη!

Η ταχύτητα με την οποία οι αντάρτες καταλαμβάνουν τη μία πόλη μετά την άλλη μοιάζει εκ πρώτης όψεως στρατιωτικά ανεξήγητη: όμως η αλήθεια είναι πως οι πολυάριθμες ιρακινές ένοπλες δυνάμεις –για την εκπαίδευση και τον εξοπλισμό των οποίων ξοδεύτηκαν τα τελευταία χρόνια πάνω από 20 δισ. δολάρια– διαλύονται σαν βούτυρο στον ήλιο μπροστά στους καλά εκπαιδευμένους και αποφασισμένους να πεθάνουν σουνίτες μαχητές της οργάνωσης ΙSIL. Σε πολλές περιπτώσεις, ολόκληρες μονάδες μαζί με τους αξιωματικούς τους αυτοδιαλύονται και λιποτακτούν μπροστά στον εχθρό, πετώντας τις στολές και τα όπλα τους!

Στρατιωτικοί αναλυτές κάνουν λόγο για «απόλυτο αιφνιδιασμό», πολύ χαμηλό ηθικό, αλλά και εμφανέστατη έλλειψη κεντρικής επιτελικής καθοδήγησης στις δυνάμεις ασφαλείας. Είναι πασιφανές πως ο ISIL δεν είναι ένα συνονθύλευμα ελαφρά οπλισμένων ατάκτων, αλλά ένας κανονικός στρατός με σχέδιο, ηγεσία και ισχυρή χρηματοδότηση, αποτελούμενος από μπαρουτοκαπνισμένους μαχητές με…προϋπηρεσία στον εμφύλιο της Συρίας, ικανούς να τρέψουν σε φυγή πολλαπλάσια κυβερνητικά στρατεύματα. Μετά την κατάληψη της Μοσούλης, στα χέρια των ανταρτών έπεσαν τόσο μεγάλες ποσότητες πολεμικού υλικού από τις στρατιωτικές αποθήκες όσο και πολλά χρήματα (έως και 400 εκατ. δολάρια) από την επίθεση στο υποκατάστημα της Κεντρικής Τράπεζας του Ιράκ.

Το βέβαιο είναι πως η ετοιμόρροπη ιρακινή κυβέρνηση δεν δείχνει ικανή να εξαπολύσει κάποια αντεπίθεση και καταφανώς περιμένει να σωθεί από την αντίδραση της Αμερικής, που επίσης δείχνει να έχει αιφνιδιαστεί από την ταχύτατη προέλαση των ανταρτών. Σε αυτή τη φάση, τη μόνη σοβαρή αντίσταση στους τζιχαντιστές φαίνεται πως προβάλλουν τμήματα των ειδικών δυνάμεων του στρατού και –κυρίως– βιαστικά εξοπλισμένες ένοπλες πολιτοφυλακές σιιτών, που έχουν ορκιστεί να υπερασπιστούν τα ιερά τεμένη τους σε πόλεις όπως η Σαμάρα. Χτες, ένα προκεχωρημένο απόσπασμα ισλαμιστών πραγματοποίησε μια πρώτη έφοδο στα περίχωρα της Σαμάρα, περίπου 110 χιλιόμετρα μακριά από τη Βαγδάτη, αλλά αναγκάστηκε να υποχωρήσει μετά από άγρια, πολύωρη μάχη στην είσοδο της πόλης.

«Ταξιαρχίες ειρήνης»

Οι πολιτοφύλακες έχουν πλέον και την επίσημη «ευλογία» του σιίτη ηγέτη Μοκντάντα αλ Σαντρ, ο οποίος ζήτησε χτες να δημιουργηθούν «ταξιαρχίες ειρήνης» (!) για να υπερασπιστούν τα ιερά τεμένη και τον άμαχο πληθυσμό. «Δεν μπορώ να παραμείνω σιωπηλός και με τα χέρια σταυρωμένα μπροστά στον κίνδυνο που απειλεί τους ιερούς τόπους. Οπότε είμαι έτοιμος να εργαστώ σε συντονισμό με την κυβέρνηση προκειμένου να δημιουργηθούν ταξιαρχίες ειρήνης (…) Ανακοινώνω ότι οι υποστηρικτές μου και εγώ είμαστε έτοιμοι να βοηθήσουμε στην εκπαίδευση αυτών των ταξιαρχιών προκειμένου να υπερασπιστούμε τους ιερούς μας τόπους από τις επιθέσεις των σκοτεινών δυνάμεων», είπε ο Σαντρ, η δημόσια σύγκρουση του οποίου με τον αλ Μάλικι, τον περασμένο Φεβρουάριο, αποτέλεσε ισχυρότατο πλήγμα για την ούτως ή άλλως εύθραυστη και χωρίς πολιτικό υπόβαθρο κεντρική κυβέρνηση της χώρας.

Το Τικρίτ, αντίθετα, έπεσε οριστικά στα χέρια των ανταρτών, γεγονός με μεγάλη στρατιωτική σημασία, αφού η γενέτειρα του Σαντάμ Χουσεΐν βρίσκεται στα μισά του δρόμου που ενώνει τη Βαγδάτη με τη Μοσούλη, σε απόσταση μόλις 120 χιλιομέτρων από την πρωτεύουσα.

Την εγκατάλειψη της πόλης από τους τελευταίους υπερασπιστές της επιβεβαίωσε αξιωματικός της αστυνομίας, που δήλωσε πως «ολόκληρο το Τικρίτ είναι στα χέρια των ανταρτών», αλλά και ο εκπρόσωπος του «Ισλαμικού Κράτους του Ιράκ και του Λεβάντε», Αμπού Μοχάμεντ αλ Αντνάνι: «Συνεχίστε την πορεία σας καθώς η μάχη δεν έχει ακόμα ξεσπάσει. Θα ξεσπάσει στη Βαγδάτη και την Κερμπάλα, να είστε έτοιμοι», λέει ο αλ Αντνάνι σε βιντεοσκοπημένη ομιλία του που κυκλοφόρησε χτες στο διαδίκτυο.

Τα σενάρια για επικείμενη έφοδο στη Βαγδάτη δίνουν και παίρνουν: σύμφωνα με χτεσινές πληροφορίες, οι ειδικές δυνάμεις του στρατού προσπαθούν να σχηματίσουν μια ισχυρή «ζώνη άμυνας» με τεθωρακισμένα και βαρύ οπλισμό, σε απόσταση περίπου 30 χιλιομέτρων βορείως της πρωτεύουσας, την ίδια στιγμή που μια ακόμη επίθεση αυτοκτονίας σε σιιτική γειτονιά της Βαγδάτης στοίχισε τη ζωή σε τουλάχιστον 15 ακόμη ανθρώπους.

Στη Μοσούλη η κατάσταση είναι τραγική. Από τα σχεδόν δύο εκατομμύρια κατοίκους της πόλης, εκτιμάται πως το εν τέταρτον -κάπου μισό εκατομμύριο άνθρωποι- έχουν αναγκαστεί να εγκαταλείψουν τις εστίες τους για να γλιτώσουν τη ζωή τους. Εκπρόσωπος ανθρωπιστικής οργάνωσης που επισκέφτηκε την περιοχή δήλωσε σοκαρισμένος πως πρόκειται για μια από τις μεγαλύτερες αλλά και ταχύτερες μαζικές μετακινήσεις ανθρώπων στη σύγχρονη ιστορία». Oι περισσότεροι πρόσφυγες μετακινούνται προς το Ερμπίλ και το Κιρκούκ, που από χτες έχει καταληφθεί και επισήμως από τους «πεσμεργκά» του αυτόνομου ιρακινού Κουρδιστάν, μετά τη βιαστική αποχώρηση του ιρακινού στρατού, αν και η πόλη δεν δέχτηκε καν επίθεση…

Το τέλος του ιρακινού κράτους;

Οπως καταλαβαίνει ο καθένας, το Ιράκ ως ενιαίο κράτος δεν υφίσταται πλέον. Ο ίδιος ο αλ Μάλικι φέρεται να ζητά πιεστικά από τις ΗΠΑ να εξαπολύσουν αεροπορικές επιδρομές και να χρησιμοποιήσουν τα μη επανδρωμένα αεροσκάφη τους κατά των τζιχαντιστών. Η ιρακινή κυβέρνηση έκανε έκκληση και στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ για να εγκρίνει επιπλέον στρατιωτική βοήθεια προς τη Βαγδάτη, ζητώντας αεροπορική υποστήριξη και μη επανδρωμένα αεροσκάφη.

Ο Αμερικανός πρόεδρος Μπαράκ Ομπάμα δήλωσε χτες ότι η κυβέρνησή του εξετάζει «όλα τα ενδεχόμενα» για να βοηθήσει το Ιράκ να πολεμήσει τους ισλαμιστές μαχητές, περιλαμβανομένης και της (χερσαίας) στρατιωτικής δράσης. Ο Ομπάμα είπε ακόμη ότι οι ΗΠΑ έχουν συμφέρον να εξασφαλίσουν ότι οι τζιχαντιστές δεν θα επικρατήσουν στο Ιράκ και τόνισε ότι οι ΗΠΑ είναι έτοιμες να αναλάβουν στρατιωτική δράση όταν απειλούνται τα εθνικά τους συμφέροντα. Ανάλογες δηλώσεις έκανε και ο Γάλλος υπουργός Εξωτερικών, Λοράν Φαμπιούς.

Ωστόσο τόσο το ΝΑΤΟ ως σύνολο όσο και η βασική σύμμαχος των ΗΠΑ στον πόλεμο του 2003, η Βρετανία, δηλώνουν αρνητικές στο ενδεχόμενο συμμετοχής τους σε στρατιωτική δράση κατά των τζιχαντιστών στο Ιράκ.