Της Χριστίνας Πάντζου

«Παράγεται στην Ευρώπη. Είναι δίκαιο». Ετσι τουλάχιστον διατείνονται οι επώνυμοι ευρωπαϊκοί οίκοι μαζικής μόδας θέλοντας να αποστασιοποιηθούν από τις άθλιες συνθήκες των εργοστασίων φασόν στις αναπτυσσόμενες χώρες. Τίποτε πιο απατηλό, σύμφωνα με την έκθεση «Μισθοί φτώχειας για τους εργαζομένους στη βιομηχανία ενδυμάτων στην Ανατολική Ευρώπη και την Τουρκία» της διεθνούς καμπάνιας Clean Clothes (Καθαρά Ρούχα).

Η οργάνωση, που ερεύνησε τις συνθήκες εργασίας και ζωής των εργαζομένων στην ενδυματοβιομηχανία σε Τουρκία και εννέα πρώην σοσιαλιστικά κράτη (Βοσνία-Ερζεγοβίνη, Βουλγαρία, Γεωργία, Κροατία, Μολδαβία, Ουκρανία, ΠΓΔΜ, Ρουμανία και Σλοβακία), επισημαίνει πως αυτές οι χώρες λειτουργούν σαν μια δεξαμενή φτηνής εργατικής δύναμης για τις μεγάλες ευρωπαϊκές φίρμες, προσφέροντας αμοιβές που καταδικάζουν τους εργαζομένους να ζουν κάτω από το όριο της φτώχειας.

Σε όλες υπάρχει ένα τεράστιο χάσμα ανάμεσα στον βασικό μισθό που προβλέπει ο νόμος και εκείνον που απαιτείται για να ζήσει αξιοπρεπώς ένας εργαζόμενος, ένα χάσμα μάλιστα μεγαλύτερο ακόμη και από τις χώρες της Ασίας. Η έκθεση αποκαλύπτει ότι ο βασικός μισθός αποτελεί μόλις το 14% των αποδοχών που απαιτούνται για την κάλυψη των αναγκών στη Βουλγαρία, την ΠΓΔΜ και την Ουκρανία. Οι δύο πρώτες είχαν το 2013 βασικούς μισθούς χαμηλότερους από της Κίνας και η Ουκρανία (με τη Μολδαβία) μικρότερους της Ινδονησίας.

Την ίδια στιγμή, οι περισσότερες από αυτές τις επιχειρήσεις έχουν σημειώσει σημαντικά κέρδη, ακόμη και με την κρίση. Δύο παραδείγματα αρκούν: Το διάστημα 2008-2013 τα κέρδη της Adidas αυξήθηκαν από 642 εκατ. σε 839 εκατ. ευρώ, ενώ ένας εργάτης που παράγει τα ρούχα της στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη κερδίζει 9 ευρώ για δεκάωρη απασχόληση και στη Γεωργία 5 ευρώ για οκτάωρη εργασία. Στο ίδιο διάστημα τα κέρδη της H&M αυξήθηκαν από 1,73 δισ. σε 1,94 δισ. ευρώ, ενώ μια γυναίκα που ράβει χάντρες στα κορμάκια της στη Βουλγαρία κερδίζει 0,50 λεπτά το κομμάτι για μία ώρα δουλειάς.

Ενας από τους πέντε στόχους της «Ευρώπης 2020», μιας ευρωπαϊκής στρατηγικής για έξυπνη, βιώσιμη και χωρίς αποκλεισμούς ανάπτυξη, είναι η έξοδος από τη φτώχεια τουλάχιστον 20 εκατ. πολιτών έως το 2020. Αλλά αυτοί οι μισθοί πείνας (που συχνά είναι και το μοναδικό εισόδημα των νοικοκυριών) δημιουργούν φτώχεια αντί να την καταπολεμούν και εντείνουν τον κοινωνικό αποκλεισμό των 3 εκατ. εργαζομένων στον κλάδο και των οικογενειών τους.

«Είναι μύθος ότι πληρώνοντας περισσότερο για ρούχα που παράγονται στην Ευρώπη εγγυόμαστε αξιοπρεπείς συνθήκες εργασίας. Φίρμες και προμηθευτές πρέπει να κάνουν σαφή βήματα ώστε να εξασφαλίσουν ότι όλοι όσοι εργάζονται γι’ αυτούς, όπου κι αν ζουν, πληρώνονται με έναν μισθό που τους επιτρέπει να επιβιώνουν αξιοπρεπώς», καταλήγει η Clean Clothes, προτείνοντας: «Ενα πρώτο βήμα είναι η καθιέρωση καθαρού βασικού μισθού ίσου με το 60% του μέσου εθνικού μισθού. Είναι θέμα αξιοπιστίας και αξιοπρέπειας».