^[1]Το φαινόμενο της βίας κατά των γυναικών εμφανίζεται σήμερα ιδιαίτερα περίπλοκο και τα παλιά μοντέλα «ερμηνείας» των κοινωνικών φαινομένων στην Ευρώπη, δεν βοηθούν να το αποκωδικοποιήσουμε στο σύνολό του.

Σύμφωνα με την πρόσφατη έκθεση του Οργανισμού Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης (FRA), οι πολίτες δεν φαίνεται να έχουν αντίληψη της έκτασης του φαινομένου της βίας κατά των γυναικών στη χώρα τους. Ο Ευρωπαίος φαίνεται να αρνείται να δεχθεί αυτή την μελανή εικόνα της πραγματικότητας, ίσως γιατί η βία κατά γυναικών αποτελεί συχνά θέμα ταμπού. Μια άλλη αιτία ίσως είναι το γεγονός ότι ο πολίτης συνήθως δεν γνωρίζει επαρκώς τι πραγματικά σημαίνει «έμφυλη βία».

Σε κάθε περίπτωση, η έκθεση του FRA μας έφερε μπροστά σε μια πραγματικότητα: δεν μπορούμε πλέον να κρύβουμε από τους εαυτούς μας το γεγονός ότι οι κοινωνίες μας, αναμφισβήτητα στην καρδιά του ανεπτυγμένου κόσμου, επιτρέπουν, αν όχι υποθάλπουν, την έμφυλη βία.

Και πώς συμβαίνει αυτό; Κατ’αρχάς, δίνοντας στη γυναίκα σταθερά τη «δεύτερη θέση» στην κοινωνική ιεραρχία των φύλων. Ταυτόχρονα, η πολιτιστική βιομηχανία και η διαφήμιση συνεχίζουν να διατηρούν ζωντανά τα παλαιολιθικά στερεότυπα του ισχυρού άνδρα , «κυνηγού» και της γυναίκας , «θηράματος».

Ακραίος ανταγωνισμός και αντικοινωνικές συμπεριφορές, με στόχο κυρίως τη γυναίκα, εμποτίζουν τον καθημερινό μας πολιτισμό. Βομβαρδιζόμαστε διαρκώς από σεξιστικά μηνύματα μέσα από το λόγο και την εικόνα. Τα μηνύματα είναι τόσα πολλά που τα θεωρούμε «φυσικά». Στους τοίχους του αστικού κέντρου βρίσκει διέξοδο η ανώνυμη γλώσσα του έμφυλου «μίσους». Η γηπεδική συμπεριφορά αμαυρώνεται από συνθήματα έμφυλης βίας που ακυρώνουν την εξίσωση «αθλητισμός ίσον πολιτισμός».

Όμως, όλα αυτά έχουμε μάθει να τα αγνοούμε. Αποτελούν όμως εκφράσεις της γλώσσας που χρησιμοποιεί η κοινωνία μας για να εκφράσει την οργή της, όταν παρεκτρέπεται από την «πολιτική ορθότητα». Μια γλώσσα που άθελά μας ίσως κάποια στιγμή αναπαράξουμε κι εμείς οι ίδιοι.

Το ψηφιακό σύμπαν προσφέρει νέα μέσα και γλώσσες για να εκφραστεί και πάλι ένας smart σεξισμός, για να βρουν trendy έκφραση οι βίαιες παραφυάδες του. Τα θύματα: μικρά και μεγαλύτερα κορίτσια, νέες και μεγαλύτερες γυναίκες. Ο ψηφιακός εκφοβισμός αποκαλύπτει όχι μόνον τη βία του θύτη, αλλά και την τρωτότητα του θύματος, που δημιουργεί και αναπαράγει η ίδια η κοινωνία μας. Οι αυτοκτονίες νέων κοριτσιών που έπεσαν θύματα ψηφιακού εκφοβισμού δεν έχουν τίποτε trendy. Όμως, το παιχνίδι της «αντιπαλότητας» των φύλων παίζεται και σε κάθε σχολικό προαύλιο. Άραγε, πόσο βαθιά ριζωμένα στην παιδική ψυχή είναι τα λόγια που ανταλλάσσουν με πάθος μικρά αγόρια και κορίτσια, με όλη την παιδική τους αθωότητα! Κανείς δεν μπορεί να γνωρίζει πόσα από αυτά θα γίνουν στάσεις ή πράξη στην ενήλικη ζωή.

Όλοι όσοι έχουμε την πολιτική ευθύνη για τις προσπάθειες αντιμετώπισης αυτού του επιδεινούμενου κοινωνικού προβλήματος, πρέπει να τεθούμε σε εγρήγορση. Θα πρέπει να επανεξετάσουμε την επάρκεια των σημερινών πολιτικών. Πρέπει να μας προβληματίσει το γεγονός ότι παρά τη de jure κατοχύρωση των δικαιωμάτων των γυναικών, οι κοινωνίες μας αρνούνται έναν de facto σεβασμό και ιδιαίτερα στο θέμα της βίας κατά γυναικών, ακόμη και κοριτσιών.

Στην Ελλάδα το πρόβλημα της βίας κατά των γυναικών δεν είχε απασχολήσει επαρκώς την κοινή γνώμη, όμως σήμερα αυτό αλλάζει. Στη Γενική Γραμματεία Ισότητας των Φύλων ολοκληρώνουμε ένα εθνικό δίκτυο δομών και υπηρεσιών για την πρόληψη και αντιμετώπιση της γυναικείας κακοποίησης που αποτελείται από 40 συμβουλευτικά κέντρα και 21 ξενώνες φιλοξενίας που έχουν τεθεί σχεδόν στο σύνολό τους σε λειτουργία. Παράλληλα, υλοποιούμε διαρκή εκστρατεία ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης της κοινής γνώμης με εκδηλώσεις και ειδικές δράσεις. Το κοινό ενημερώνεται για το εθνικό δίκτυο υποδομών, αλλά και για την 24ωρη τηλεφωνική Γραμμή SOS που προσφέρει τηλεφωνική συμβουλευτική σε γυναίκες –θύματα όλων των μορφών βίας. Η γραμμή λειτουργεί σε 24ωρη βάση, 365 ημέρες το χρόνο, στην ελληνική και αγγλική γλώσσα. Τα πρώτα 3 χρόνια λειτουργίας της, η Γραμμή δέχθηκε πάνω από 15000 κλήσεις. Επιχειρούμε με τις δράσεις μας να σπάσουμε τη σιωπή που περιβάλλει το πρόβλημα και να αμβλύνουμε το φόβο που εμποδίζει τις γυναίκες να αναζητήσουν βοήθεια. Το σύνθημά μας είναι «Δεν είσαι η μόνη, δεν είσαι μόνη».

Το κυριότερο μήνυμα που θέλουμε να περάσει είναι ότι η βία κατά γυναικών δεν αποτελεί ιδιωτική υπόθεση, αλλά σοβαρό κοινωνικό πρόβλημα, με επιπτώσεις για ολόκληρη την κοινωνία, άνδρες, γυναίκες και παιδιά. Η βία κατά γυναικών διαρρηγνύει τα δικαιώματα στη ζωή, την ελευθερία, την ασφάλεια, την αξιοπρέπεια και βεβαίως το δικαίωμα ισοτιμίας μεταξύ γυναικών και ανδρών, μη-διάκρισης και φυσικής και πνευματικής ακεραιότητας. Αποτελεί τροχοπέδη στην ανάπτυξη, τόσο την οικονομική, όσο και την κοινωνική, πολιτική και πολιτισμική. Αποτελεί μελανό σημείο για την παιδεία μας και για τον Ευρωπαϊκό πολιτισμό.

Πρέπει να καταστεί κατανοητό από κάθε πλευρά ότι όταν ανεχόμαστε την παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων των γυναικών, αποδεχόμαστε μια κοινωνία με έλλειμμα δημοκρατίας. Και αυτό μας αφορά όλους.