Του Γιώργου Σταματόπουλου

Φαίνεται ότι ο παγκόσμιος αναλφαβητισμός έχει θρονιαστεί για τα καλά εντός του 21ου αιώνα, παρά την ταχεία διάδοση της γραφής. Και δεν εννοούμε ασιατικά ή αφρικανικά ή λατινοαμερικανικά κράτη, όπου πολλοί δεν έχουν πρόσβαση στην ανάγνωση, αλλά τις μήτρες του δυτικού πολιτισμού, τις ΗΠΑ λ.χ. και την Αγγλία, όπου οι αναλφάβητοι πληθύνονται με γεωμετρική, θα ‘λεγε κανείς, πρόοδο. Αλλά το ίδιο φαίνεται να ισχύει και στην Ελλάδα, η οποία ευτύχησε να δει πολλά τέκνα της εναλφάβητα κατά τον 20ό αιώνα και τώρα τα τέκνα αδιαφορούν, ή εξωθούνται στην αδιαφορία, για τα γράμματα της αλφαβήτας, καρφάκι δεν τους καίγεται να προσεγγίσουν τα γράμματα, τη γνώση. Θεωρούν χαμένο χρόνο τέτοια ενασχόληση ή νομίζουν πως σε τίποτε δεν θα τους ωφελήσει. Τελικά τα κατάφεραν να μας οδηγήσουν στην απάθεια και στον εκφασισμό όλων: κυβερνητικών και υπηκόων (οι πολίτες έχουν πάει για βρούβες ή ψάχνουν να βρουν καμιά κρατική επιχορήγηση· κοινωνία των πολιτών σημαίνει πόλος εξουσίας, όλα τ’ άλλα είναι για αφελείς, πολιτικώς ορθούς).

Και όμως, η γραφή σήμερα φαίνεται σαν η μόνη δύναμη να ελέγξει, να ανακόψει, να στηλιτεύσει αυτόν τον εκφασισμό στον οποίο έχουν επιδοθεί οι κυβερνήσεις, υπηρετώντας πιστά τις πανίσχυρες οικονομικές ελίτ. Και αυτό παρά το ότι έχει κατηγορηθεί (η γραφή) ότι αποτελεί συστατικό στοιχείο του ορισμού του κράτους και της εξουσίας του, ότι ευνόησε μάλλον την εκμετάλλευση των ανθρώπων παρά τον διαφωτισμό τους, ότι ο πρωταρχικός ρόλος της γραπτής επικοινωνίας είναι η διευκόλυνση της υποδούλωσης.

Ποιος ξέρει, μπορεί να ‘χουν δίκιο όσοι τα ισχυρίζονται αυτά, ίσως έτσι να ξεκίνησε η χρήση και εκμετάλλευση της γραφής, σήμερα, όμως, φαίνεται ως η μόνη ανασχετική δύναμη στον αυταρχισμό και τον (εκ)φασισμό της κεντρικής (και όλων των περιφερειακών) εξουσίας. Μόνο οι εφημερίδες και τα περιοδικά μπορούν να αντισταθούν σ’ αυτή τη λαίλαπα και ας διαβάζονται από λίγους. Το ραδιόφωνο και το Ιντερνετ μπορούν επίσης να βοηθήσουν σ’ αυτόν τον αγώνα χαρακωμάτων, αλλά πριν απ’ όλα χρειάζεται σθένος, μια ενέργεια-διάθεση που, δυστυχώς, έχει πλακωθεί από τόνους φόβου και ατολμίας και συμβιβασμού. Πού χάθηκε λοιπόν το σθένος; Στην παραδοχή μάλλον εκ μέρους των πολλών ότι η τηλεόραση είναι ανίκητη και αφού σ’ αυτήν εξουσιάζουν τα παπαγαλάκια της εξουσίας είναι μάταιο να προσπαθείς με άλλα μέσα να αντιμετωπίσεις αυτήν την εξουσία, να αποκαλύψεις την προπαγάνδα της, διότι σχεδόν όλοι στεκόμαστε σαν χάννοι απέναντί της: στη γοητεία, στη δύναμη, στην εξουσία της.

Ναι, αλλά είναι έγκλημα να αποδεχτούμε ότι έτσι έχουν τα πράγματα. Εχουν και αλλιώς, δεν μπορεί να παραμένει φυλακισμένη τόση οργή, τόση αγανάκτηση, τόση ανέχεια· κάπου, διάβολε, πρέπει να ξεσπάσει. Και άντε μετά να καταδικάζουν τη βία (απ’ όπου κι αν προέρχεται…).

[email protected]