Tης Βασιλικής Τζεβελέκου

^[1]

Το Στάδιο και το Γυμνάσιο της Αρχαίας Μεσσήνης

Η Αρχαία Μεσσήνη (4ος αι. π.Χ.) είναι ένας σπάνιος αρχαιολογικός χώρος, όπου ο επισκέπτης εντυπωσιάζεται από την καλή κατάσταση των πλούσιων ευρημάτων και την ομορφιά της φύσης. Τις τελευταίες ημέρες ωστόσο έχουν ξεσπάσει ζωηρές συζητήσεις, αντιπαραθέσεις και διαμαρτυρίες μετά την ανάρτηση στην ιστοσελίδα της Εταιρείας Μεσσηνιακών Αρχαιολογικών Σπουδών η οποία προσκαλεί ομάδες ενηλίκων να λάβουν μέρος στο πρόγραμμα της ανασκαφής και συντήρησης (Ιούλιος-Σεπτέμβριος 2014) έναντι συγκεκριμένου αντιτίμου. Ακολούθως η πρόσκληση αυτή διαφημίστηκε από το γνωστό ξενοδοχειακό συγκρότημα «Costa Navarino», στα πολυτελή διαμερίσματα του οποίου καταλύουν ευκατάστατοι πελάτες απ’ όλο τον κόσμο.

Εχει δικαίωμα, όμως, μια ιδιωτική επιχείρηση να ενημερώνει για προγράμματα σε αρχαιολογικούς χώρους και μάλιστα χωρίς καμία άδεια από τις αρμόδιες υπηρεσίες του υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού; Κι από την άλλη, απαγορεύεται ένας αρχαιολογικός τόπος να αποτελεί μοχλό οικονομικής ανάκαμψης και ανάπτυξης; Τα ερωτήματα απασχολούν την επιστημονική κοινότητα και την τοπική κοινωνία, που έχει αγκαλιάσει την Αρχαία Μεσσήνη, αλλά και τον καθηγητή Πέτρο Θέμελη, τον άνθρωπο που επί 27 συναπτά έτη σκάβει και αναστηλώνει την αρχαία πόλη. Και είναι υπέρμαχος της άποψης οι αρχαιολογικοί χώροι να είναι ανοιχτοί στον λαό.

Οι ενστάσεις που διατυπώνει η επιστημονική κοινότητα μέσω του Συλλόγου Ελλήνων Αρχαιολόγων αναφέρονται σε σχετική ανακοίνωση. Μεταξύ άλλων σημειώνεται: «Πρόκειται για μια πρωτόγνωρη προσπάθεια οικονομικής εκμετάλλευσης ακόμη και της επιστημονικής διαδικασίας της αρχαιολογικής έρευνας, στην οποία είμαστε αντίθετοι και καλούμε όλη την επιστημονική κοινότητα να αντισταθεί σε διαδικασίες που ιδιωτικοποιούν ακόμη και την επιστημονική έρευνα… Η άδεια ανασκαφής, μελέτης και έρευνας δίνεται σε ιδρύματα και φορείς (στην προκειμένη περίπτωση στην Αρχαιολογική Εταιρεία) για την προαγωγή της επιστημονικής γνώσης και όχι για την απευθείας εξωθεσμική εμπορική εκμετάλλευσή τους. Οι κίνδυνοι που συνεπάγεται η συμμετοχή ανθρώπων άσχετων με την αρχαιολογία στη διαδικασία της ανασκαφής, της αναστήλωσης ή της συντήρησης, είναι προφανείς: από την αλλοίωση της ανασκαφικής τεκμηρίωσης (που είναι η βάση της επιστημονικής έρευνας), μέχρι και τη λαθροχειρία από πλευράς συμμετεχόντων. Ο μεγαλύτερος, όμως, κίνδυνος είναι η επιστημονική έρευνα να εκπέσει σε αντικείμενο οικονομικής εκμετάλλευσης, πόσο μάλλον εκμετάλλευσης από έναν ιδιώτη».

Οι αρχαιολόγοι δηλώνουν «υπέρμαχοι του ανοίγματος της ανασκαφικής εμπειρίας στο κοινό». Θέτουν, όμως, την παράμετρο «τέτοιες δράσεις να πραγματοποιούνται δωρεάν από τους ίδιους τους ερευνητές» και εκφράζουν την ανησυχία τους «για τη χαρακτηριστική άνεση με την οποία ένας ιδιώτης (ξενοδοχειακό συγκρότημα) θεωρεί ότι μπορεί να διαφημίζει «πακέτα» που περιλαμβάνουν «συμμετοχή σε ανασκαφή», χωρίς καμία έγκριση από το ΥΠΠΟΑ». Τέλος, ζητούν από το υπουργείο «να χρηματοδοτεί, ως οφείλει, έρευνες και συστηματικές ανασκαφές και όχι να μετατρέπει τους ερευνητές και τους ανασκαφείς σε “ζητιάνους” χορηγιών».

Για το ίδιο θέμα («εμπορευματοποίηση αρχαιολογικών ανασκαφών στην Αρχαία Μεσσήνη») κατέθεσαν ερώτηση προς τον υπουργό Πολιτισμού & Αθλητισμού και οι βουλευτές της ΔΗΜΑΡ Νίκος Τσούκαλης και Ασημίνα Ξηροτύρη-Αικατερινάρη.

^[2]

Ο αρχαιολόγος Πέτρος Θέμελης με φόντο το Αρχαίο Θέατρο της Μεσσήνης

Η «Εφ.Συν.» επικοινώνησε με τον καθηγητή Πέτρο Θέμελη, μέλος του Συλλόγου των Ελλήνων Αρχαιολόγων επί 20 χρόνια, και πρόεδρό του στο διάστημα 1980-82, ο οποίος και μας είπε:

«Η Εταιρεία Μεσσηνιακών Αρχαιολογικών Σπουδών, στην οποία έχω την τιμή να προεδρεύω, καταχώρισε στον δικτυακό τόπο της ανακοίνωση με την πληροφορία ότι δέχεται στην ανασκαφή ενήλικες εθελοντές (4-8 άτομα) για μικρά χρονικά διαστήματα, με την καταβολή αντιτίμου προκειμένου να καλυφθεί η δαπάνη απασχόλησης τεσσάρων εργατών και δύο τουλάχιστον αρχαιολόγων με σύμβαση ορισμένου χρόνου και έργου συμπεριλαμβανομένων των εξόδων φαγητού και ύπνου, καθώς και η δαπάνη αγοράς στοιχειώδους εξοπλισμού (καροτσάκια, κασμάδες, φτυάρια, σκαλιστήρια, σκουπάκια κ.λπ.). Η ανασκαφική δαπάνη καλύπτεται κατά πάγια τακτική από ιδιωτικές πηγές. Κατά πάγια επίσης τακτική ετών δεχόμαστε στην ανασκαφή εθελοντές, ηλικίας από 18 ώ»ς και 80 ετών, διαφόρων ειδικοτήτων και οιασδήποτε εθνικότητας να βιώσουν για ένα διάστημα μαζί μας την εμπειρία της ανασκαφικής διαδικασίας.

Η ιδιωτική εταιρεία ΤΕΜΕΣ, στην οποία ανήκει και το “Costa Navarino”, έδειξε ενδιαφέρον στο να στέλνει 4-8 επισκέπτες της για μία μέρα την εβδομάδα να μετέχουν εθελοντικά παρακολουθώντας την ανασκαφή, εφόσον βεβαίως δεχτούν να επωμιστούν το κόστος του λεγόμενου “πακέτου” που διαφημίζει η εν λόγω ιδιωτική εταιρεία (διανυκτερεύσεις στο ξενοδοχείο τους, μεταφορές κ.λπ.). Σημειωτέον ότι παρά τη διαφήμιση, η πρόταση δεν έχει ακόμη λάβει τη μορφή συμφωνίας, ώστε να ενημερώσω σε συνέχεια τους αρμόδιους φορείς. Νομίζω ότι ο Σύλλογος των Αρχαιολόγων βιάστηκε κάπως και δεν μου ζήτησε προηγουμένως ενημερωτική συνάντηση».

[email protected]