Του Θεόδωρου Η. Καραγιάννη*

H Αριστερά διαθέτει ένα πλεονέκτημα: χάρη στη διαλεκτική που χρησιμοποιεί μπορεί να αναλύει την κοινωνική πραγματικότητα και να εντοπίζει τις αιτίες των ποικίλων προβλημάτων. Να δούμε αν θα μπορέσει να προσδιορίσει τον δικό της ρόλο, όχι όπως θα τον ήθελε η ίδια, αλλά όπως τον ορίζει η συγκεκριμένη κοινωνία με τα συγκεκριμένα ιστορικά, εθνοτικά και πολιτιστικά χαρακτηριστικά. Εχει ωστόσο αναπτύξει μια συλλογική συνείδηση πολιτικής αυτάρκειας… Ισως γιατί η μακροχρόνια αγωνιστική της παράδοση, η ιδεολογική ηγεμονία της και κυρίως η κοινωνική πρωτοπορία της ποτέ δεν είχαν αντιστοίχηση σε κοινωνικές πλειοψηφίες. Σήμερα, η πιο μεγάλη «συνιστώσα» της Αριστεράς, ο ΣΥΡΙΖΑ, διεκδικεί την εξουσία βασισμένος στο 27-30% που κέρδισε κατά μέσο όρο μόλις την τελευταία διετία. Το εκλογικό σώμα όμως είναι όπως το χρήμα: δύσκολα το αποκτάς, αλλά ακόμα δυσκολότερα το διατηρείς. Οι συντελεστές που οδήγησαν σε αυτή τη βίαιη μετατόπιση είναι γνωστοί.

Η κρίση βοήθησε να αποκαλυφθεί η από καιρό αποφασισμένη εγκατάλειψη των αριστερών προσχημάτων από την ελληνική σοσιαλδημοκρατία και η προσχώρησή της στον νεοφιλελευθερισμό, με ταυτόχρονη αποδόμηση της τότε ηγεσίας της. Το «σοκ» κυρίως που προκάλεσαν τα πρώτα σκληρά μέτρα του 2009-2010 έβγαλαν ένα κομμάτι κόσμου στις πλατείες. Ηταν επομένως φυσικό ένα μεγάλο μέρος του λαού να στραφεί προς ένα κόμμα της Αριστεράς για να βρει διέξοδο. Κι αντίστοιχα το νέο κόμμα όφειλε να «καλωσορίσει» αυτή την «προσφυγιά», γιατί μόνο έτσι θα μπορούσε να μετατραπεί σε κόμμα εξουσίας. Εδώ όμως αρχίζουν τα δύσκολα. Ο λαός αυτός, γαλουχημένος τόσα χρόνια μέσα σε κλίμα τεχνητής ευημερίας και εφησυχασμού, αμύητος αριστερά κι απαιτητικός κοινωνικά, δεν έδειξε να είναι πρόθυμος να ξαναβγεί στο πεζοδρόμιο ή να παραμείνει στις πλατείες. Εχει συνηθίσει αλλιώς. Και με το δίκιο του. Τι θέλει το κομμάτι αυτό; Ας μη βαυκαλιζόμαστε. Θέλει τον «τετραγωνισμό του κύκλου»: να ανακτήσει τα χαμένα και να διασώσει τα αποκτημένα, αλλά σε συνθήκες καπιταλισμού! Αυτό θέλει!

Απέναντι σε αυτό το «όραμα» ο ΣΥΡΙΖΑ χτίζει την προοπτική του επάνω σε ένα «αγκωνάρι» μόνο: το Μνημόνιο. Ολα τα άλλα θέματα αναγκαστικά θα κληθεί να τα φορτώσει σε ένα «άλλο τρένο», που όμως θα κατευθυνθεί στις ίδιες ράγες! Βέβαια δεν θα είναι απλά μια «άλλη διαχείριση». Θα είναι ένα εθνικό νοικοκύρεμα με διαφορετικές προτεραιότητες. Ωστόσο και εν όψει του «βίαιου» μετασχηματισμού ενός κόμματος μικρού σε κόμμα κυβερνητικό, μη λησμονούμε ότι θα έχουμε να κάνουμε με μια πολιτική κυοφορία «εφταμηνίτικη»… Η άλλη λύση είναι η «ρήξη» και «ανατροπή». Αλλά αυτό είναι το μεγάλο στοίχημα, το ρίσκο. Οχι πως δεν θα μπορέσει να αποτρέψει την «εξορκιζόμενη ενσωμάτωση», αλλά γιατί οι ίδιοι οι κανόνες του παιχνιδιού, οι δεσμεύσεις και οι συνθήκες τύπου «Μάαστριχτ» θα αρνηθούν πεισματικά να δώσουν στον «σταθμάρχη» το κλειδί για αλλαγή «γραμμής».

Είμαστε ωστόσο πεισμένοι πως κατά βάθος ο λαός μας αυτή τη φορά, είτε της μιας είτε της άλλης εκδοχής, έχει ξεπεράσει τις φοβίες του και θέλει λύση «αριστερή», με ό,τι συνεπάγεται μια τέτοια λύση. Ακόμα κι αν διατηρεί επιφυλάξεις μήπως και δει «τα πάνω-κάτω», κατά βάθος έχει εμπιστοσύνη στην Αριστερά: κρατάει μικρό καλάθι, αλλά πάντως προσδοκά να βάλει κάτι στο καλάθι, με τη βεβαιότητα ότι αύριο θα κρατήσει μεγαλύτερο. Με αυτή τη λογική θα αποδειχθεί πως η λεγόμενη κοινωνική, η εν δυνάμει Αριστερά δεν είναι 27 ή 30%, είναι πάνω από 40! Αρκεί η ίδια η πολιτική και κομματική Αριστερά να το πιστέψει.

Επομένως ναι στις αμφίδρομες συμμαχίες της κυβερνητικής-ριζοσπαστικής Αριστεράς, αλλά όχι στο κενό ή στις εικοτολογίες. Να επιδιωχθούν στη βάση ενός νέου αναθεωρημένου Συντάγματος, που θα ξαναβάλει στο τρ απέζι κάποια «αδρανή» αλλά και νέα ζητήματα, όπως την αναβάθμιση του ρόλου της Βουλής, την έννοια του δημόσιου συμφέροντος, την εφαρμογή των δικαστικών αποφάσεων, την εμπράκτως δίκαιη κατανομή βαρών, το εγγυημένο επίπεδο ζωής, τα εθνικά και τοπικά δημοψηφίσματα, την άμεση δημοκρατία στην τοπική αυτοδιοίκηση, την πολυδιάστατη εξωτερική πολιτική, τις διεθνείς δεσμεύσεις, το ζήτημα του χρέους, τη μικτή οικονομία, την ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών, τη δημόσια υγεία και παιδεία, την ίδρυση συνταγματικού δικαστηρίου, την απλή αναλογική, την υπερκομματική διοικητική αυτονομία του στρατού και των σωμάτων ασφαλείας, τη λειτουργική ενίσχυση του θεσμού του Προέδρου της Δημοκρατίας κ.λπ.

Μέσα από ένα τέτοιο προσκλητήριο (προεκλογικό και όχι μετεκλογικό) θα φανούν οι πραγματικές και όχι συγκυριακές «φίλιες» δυνάμεις της Αριστεράς. Γιατί η σημερινή αντιμνημονιακή αλλά οριζόντια συνάντηση της ριζοσπαστικής Αριστεράς τόσο με χώρους της λαϊκής Δεξιάς όσο και με τον χώρο του μεταρρυθμιστικού Κέντρου δεν εγγυάται τη μελλοντική συνεργασία στη βάση δομικών μεταβολών της κοινωνίας, σαν αυτή που υπονοούν οι προαναφερόμενες συνταγματικές μεταρρυθμίσεις, εν όψει εγκατάστασης άλλων «γραμμών» για «άλλο τρένο» αμέσως προσεχώς…

Σε αυτή τη μεσοπρόθεσμη δοκιμασία ωρίμανσης των αντικειμενικών και υποκειμενικών συνθηκών ο ΣΥΡΙΖΑ θα πρέπει να αυτοαναγορευτεί σε προστάτη των θεσμών και της δημοκρατίας. Η Αριστερά αν έχει κατακτήσει κάτι μέσα από τις ήττες της είναι το ηθικό της πλεονέκτημα. Ας μην το απαλλοτριώσει στο όνομα κοντόφθαλμων πολιτικών εκλογικών στοχεύσεων ή ευκαιριακών εκλογικών συμμαχιών.

* Επίτιμος δικηγόρος Αθηνών