Της Εφης Μαρίνου ^[1]

Δεν είναι η πρώτη φορά που ο Γάλλος θεατρικός συγγραφέας, ποιητής και σκηνοθέτης Εμανoυέλ Ντεμαρσί-Μοτά ασχολείται με τον Ιονέσκο. Ο διευθυντής του παρισινού Theatre de la Ville και του Festival d' Automne, που έφερε τον χειμώνα στη Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών τον «Ρινόκερο», επιστρέφει στο Φεστιβάλ Αθηνών με μια παράσταση βασισμένη σε τέσσερα κείμενα του Γαλλορουμάνου συγγραφέα του παραλόγου Ευγένιου Ιονέσκο, η οποία απέσπασε διθυραμβικές κριτικές. Τιτλος της «Ionesco Suite». Επτά ηθοποιοί, συνδαιτυμόνες γύρω από ένα τραπέζι καρναβαλίστικης τελετής, αποκαλύπτουν το παράλογο των σχέσεων μέσα από κοινότοπες καταστάσεις.

Πρόκειται για τα μονόπρακτα «Ζακ ή Η υποταγή», «Ντελίριο για δύο», «Η φαλακρή τραγουδίστρια» και «Το μάθημα». Κοινός τους τόπος είναι η μοναξιά και η καταπίεση του ατόμου. Ο άνθρωπος μπροστά στον θάνατο είναι θέμα που στοιχειώνει το θέατρο του Ιονέσκο, όμως πάντα μέσα από το κωμικό, αφού μόνο αυτό «είναι σε θέση να μας δώσει δύναμη για να αντέξουμε την τραγωδία της ύπαρξης».

Ο Εμανουέλ Ντεμαρσί έχει σπουδάσει φιλοσοφία, ψυχολογία και θέατρο. Μελέτησε και δούλεψε κυρίως σε έργα του Ιονέσκο, του Πιραντέλο, του Βέντεκιντ με την ομάδα του που ίδρυσε το 1989 και η οποία έκτοτε συνεχώς εμπλουτίζεται από ιδέες και καλλιτέχνες.

Το θέατρό του είναι ένα θέατρο της εξερεύνησης και της διαφορετικότητας, ένα «θέατρο απάτριδων». Ο ίδιος, με γαλλική και πορτογαλική καταγωγή, είναι ένας πολίτης του κόσμου. Ως πολύγλωσσος -μιλάει πέντε γλώσσες- δεν αντιμετώπισε ποτέ την τέχνη του με γεωγραφικά όρια. Κι αυτός είναι ο λόγος που σκηνοθέτησε έργα δημιουργών από διάφορες χώρες.

Στο «Ζακ ή Η υποταγή» μια αστική οικογένεια αγωνίζεται με τρόπο σουρεαλιστικό να επαναφέρει και να προσαρμόσει τον επαναστατημένο γιο στο κατεστημένο της σύμβασης, στα κλισέ της τάξης της.

Στο μονόπρακτο «Ντελίριο για δύο», ένα από τα λιγότερο παιγμένα έργα του Ιονέσκο στην Ελλάδα, ένας άντρας και μια γυναίκα, ενώ μαίνεται πόλεμος, εκείνοι τσακώνονται για το αν «η χελώνα και το σαλιγκάρι είναι το ίδιο ζώο»… Η παράλογη συζήτηση φέρνει στο φως κομμάτια της προσωπικής τους ιστορίας. Σταδιακά η πορεία των μαχών τούς αποσπά από το φλέγον θέμα της αντιπαράθεσης. Ομως όταν ο πόλεμος τελειώσει νικηφόρα, ξεκινούν με φόρα από την αρχή τη φιλονικία τους.

Η «Φαλακρή τραγουδίστρια» είναι μια «τραγωδία της γλώσσας» κατά τον Ιονέσκο, αφού οι ήρωες είναι θύματα της ίδιας τους της γλώσσας και αιχμάλωτοι της καθημερινότητας. Τα ζεύγη Σμιθ και Μάρτιν αδυνατούν στοιχειωδώς να επικοινωνήσουν εξουδετερωμένοι από την κατανάλωση όλων των ιδεών τους και ανίκανοι να αισθανθούν οτιδήποτε.

Στο «Μάθημα», τέλος, ο συγγραφέας διαπραγματεύεται ξανά την ανικανότητα των ανθρώπων να επικοινωνήσουν με μια γλώσσα νεκρή, ξεζουμισμένη από τον κομφορμισμό. Ενας ηλικιωμένος δάσκαλος γεωγραφίας, αριθμητικής και γλωσσολογίας οδηγεί σταδιακά μια ατίθαση μαθήτριά του στην πλήρη υποταγή. Προϊόντος του χρόνου η δυσκολία των μαθημάτων αυξάνεται και η μαθήτρια δεν καταλαβαίνει πια τίποτα από αυτά που λέει ο δάσκαλός της.

INFO: Φεστιβάλ Αθηνών/ Πειραιώς 260, Κτίριο Δ «Ionesco Suite» του Εμανουέλ Ντεμαρσί-Μοτά. Ερμηνεύουν: Charles-Roger Bour, Céline Carrère, Jauris Casanova, Sandra Faure, Stéphane Krähenbühl, Olivier Le Borgne Gérald Maillet. Αύριο και μεθαύριο. Στα γαλλικά, με ελληνικούς υπέρτιτλους.

[email protected]