Ο «Ικαρος» των δύο Νόμπελ γιορτάζει τα 70 χρόνια του

Το μαγαζάκι της οδού Βουλής 4 με το ιστορικό πατάρι του, στέκι της γενιάς τού ’30, φιλοξενεί την επετειακή καμπάνια με τίτλο «70 φτερά για τον Ικαρο»

 Της Παρής Σπίνου  Φωτ: Μάριος Βαλασόπουλος

^[1]Είναι ευρύτερα γνωστός ως ο εκδοτικός οίκος των δύο βραβευμένων με Νόμπελ ποιητών μας, Γιώργου Σεφέρη και Οδυσσέα Ελύτη, ο «Ικαρος», που φέτος γιορτάζει τα 70 του χρόνια. Το 1943, σε μια δύσκολη στιγμή της ελληνικής ιστορίας, τρεις φίλοι, ο Μάριος Πλωρίτης, ο Αλέκος Πατσιφάς και ο Νίκος Καρύδης άρχισαν την εκδοτική τους προσπάθεια και της έδωσαν τα φτερά του Ικαρου, χωρίς να χάσουν το όραμα για το μέλλον. Τώρα, σε μια εποχή οικονομικής κρίσης, τα παιδιά και τα εγγόνια του Ν. Καρύδη οπλίζουν τα φτερά τους, αγωνίζονται και αισιοδοξούν.

Ο μικρός εκδοτικός οίκος, με σταθερή έδρα στην οδό Βουλής 4, που πάντα λειτουργεί με γνώμονα την ποιότητα, διακρίθηκε για τη θεματολογία αλλά και την αισθητική του, έδωσε πλήθος προσεγμένων βιβλίων. Αποτέλεσε βήμα νέων λογοτεχνών, ένωσε τη ζωγραφική με τον λόγο σε αριθμημένες εκδόσεις που θεωρούνται συλλεκτικές, έγινε εντευκτήριο φίλων και γνωστών, χρηματιστήριο ιδεών και αξιών. Αλλωστε, στο πατάρι του «Ικαρου» σύχναζε η περίφημη γενιά του ’30, από τον Νίκο Εγγονόπουλο και τον Γιάννη Μόραλη μέχρι τον Νίκο Χατζηκυριάκο-Γκίκα και τον Κ.Θ. Δημαρά, κι εκεί βρήκαν φιλόξενη στέγη οι καλύτεροι ποιητές μας, ο Νίκος Καρούζος, ο Στρατής Πασχάλης, η Κική Δημουλά κ.ά.

Φαινομενικά λίγα έχουν αλλάξει στον «Ικαρο» από τότε μέχρι σήμερα, αν και κάθε εποχή υπαγορεύει τις εξελίξεις… Τα λευκά και καφέ ράφια με τα βιβλία, τα πορτρέτα των λογοτεχνών και τα ζωγραφικά έργα του Μόραλη, τα κολάζ του Ελύτη, οι παλιές καρέκλες και τα ωραία γραφεία -μόνο που πλέον υπάρχουν και υπολογιστές- η μικρή ξύλινη βιτρίνα. Εκεί επεμβαίνει τώρα η ζωγράφος Μπέσσυ Ράλλη, που συμμετέχει στις εικαστικές παρεμβάσεις «Ημερολόγια Βιτρίνας: 11+1 Νέοι καλλιτέχνες», ανοίγοντας τις εορταστικές εκδηλώσεις.

«70 φτερά για τον Ικαρο», είναι ο τίτλος της επετειακής καμπάνιας με εκδηλώσεις που θα απλωθούν και στους 12 μήνες. Δεν θα είναι τυπικές παρουσιάσεις βιβλίων, αλλά συναντήσεις με τους συγγραφείς, που θα θυμίζουν τα παλιά Σαββατιάτικα μεσημέρια στο στέκι της Βουλής 4 και θεματικές ομιλίες για τη λογοτεχνία, τα εικαστικά, την τυπογραφία, κ.λπ.

Ειδικά για τις εκδόσεις που θα κυκλοφορήσουν φέτος η «g design» (Μιχάλης Γεωργίου, Αλέξανδρος Γαβριλάκης, Δημήτρης Στεφανίδης) σχεδίασε επετειακό λογότυπο. Μια περισπωμένη, ένα εισαγωγικό και μια τελεία που σχηματίζουν τον αριθμό 70 είναι η πρότασή τους: «Στη γλώσσα ο τονισμός και η στίξη ορίζουν τις παύσεις και τις αναπνοές, δηλαδή όλο τον χρόνο που μεσολαβεί ανάμεσα από τις σκέψεις και τα νοήματα, γι' αυτό και στον λόγο, και ιδιαίτερα στον ποιητικό, ο τονισμός και η στίξη συμπυκνώνουν όλο το συναίσθημα».

[email protected]

…………………………………………………………………………………………………………………………………………

Σεβασμός στην ιστορία μας, εμπιστοσύνη στη νέα γενιά

Η Χρυσή και η Κατερίνα Καρύδη εκσυγχρονίζουν τον «Ικαρο» και διευρύνουν τον κατάλογό του παραδίδοντας τη σκυτάλη στα παιδιά τους, Μαριλένα Πανουργιά και Νίκο Αργύρη

Οι συνεχιστές του εκδοτικού οίκου κουβαλούν το ύφος και το ήθος μιας άλλης εποχής. Εδώ και μια 10ετία συνεργάζεται αρμονικά η δεύτερη με την τρίτη γενιά.

Η Χρυσή Καρύδη και η κόρη της Μαριλένα Πανουργιά, η Κατερίνα Καρύδη και ο γιος της Νίκος Αργύρης, διατηρούν την οικογενειακή ατμόσφαιρα σ' αυτόν τον ιδιαίτερο χώρο, η χρήση του οποίου έχει κηρυχτεί διατηρητέα και από το υπουργείο Πολιτισμού. «Στα 70 του χρόνια ο Ικαρος έχει περάσει αναταράξεις, Κατοχή, Εμφύλιο, Δικτατορία, αλλά επιζήσαμε από ανόμοιες δυσκολίες», μας λέει η Κατερίνα Καρύδη. «Η σημερινή κατάσταση είναι πολύ σκληρή και πρωτόγνωρη, γιατί η κρίση που βιώνουμε δεν βασίζεται σε δικές μας λανθασμένες επιλογές. Ωστόσο πιστεύουμε πως με υπομονή, ψυχραιμία και δουλειά θα την ξεπεράσουμε. Δεν το βάζουμε κάτω, αντιθέτως, κάνουμε ανοίγματα».

Παρακολουθώντας τις νέες τεχνολογίες, όπως και τα νέα λογοτεχνικά ρεύματα, εκσυγχρονίζουν την επικοινωνία τους και διευρύνουν τον κατάλογό τους. Ηδη από πέρυσι έχουν μπει στον χώρο του παιδικού βιβλίου, με ευθύνη της Μ. Πανουργιά, και βλέπουν ανταπόκριση. Ο Ν. Αργύρης οργανώνει τις ψηφιακές εκδόσεις και τώρα εμπλουτίζει τη σειρά ξένης λογοτεχνίας. Μέσα στο πρώτο εξάμηνο αναμένονται τα έργα «Πού ήσασταν τότε;» του Paolo di Paolo (μτφρ. Ανταίος Χρυσοστομίδης), «Αστερισμός ζωτικών φαινομένων» του Αnthony Marra (μτφρ. Αχιλλέας Κυριακίδης), «Ιδιοπάθεια» του Sam Byers (μτφρ. Μαργαρίτα Ζαχαριάδου). Στην ελληνική πεζογραφία έχουν ήδη υποδεχτεί τον Βαγγέλη Ραπτόπουλο και πολύ σύντομα ακολουθούν ο Δημήτρης Νόλλας και η Ντορίνα Παπαλιού.

«Υπάρχει η αγάπη και ο σεβασμός για την ιστορία του Ικαρου, αυτή είναι η βάση μας, όμως υπάρχει και η δυναμική μιας νέας γενιάς και η ικανότητα να κάνουν τα δικά τους πράγματα. Αλλωστε, αυτή η συνέχεια δημιουργεί στους συνεργάτες μας ασφάλεια και εμπιστοσύνη», τονίζει η Κ. Καρύδη, που αναγνωρίζει ότι ο οικογενειακός χαρακτήρας του εκδοτικού οίκου και η οργάνωση είναι τα προτερήματά του. «Είμαστε προσεκτικοί, όχι μόνο σήμερα αλλά και σε εποχές ευημερίας. Εάν ένα βιβλίο είχε επιτυχία, επενδύαμε από τα έσοδα σε άλλα που ξέραμε ότι δεν θα πήγαιναν καλά. Υπήρχαν τίτλοι που θέλαμε και έπρεπε να τους βγάλουμε. Αυτό τώρα δεν έχουμε δυνατότητα να το κάνουμε».

Οι επιτυχημένες εκδόσεις του «Ικαρου» ανατυπώνονται συνεχώς. Οι ποιητικές συλλογές του Καβάφη, του Σεφέρη, του Ελύτη είναι τα διαχρονικά «λονγκ-σέλερ». Εκτός όμως από τα «κλασικά» υπάρχουν και τα «διαφορετικά» που δικαιώθηκαν. Οπως το «Logicomics», το γνωστό γκράφικ νόβελ του Απ. Δοξιάδη ή ο Επίκουρος με τη «Νέα ελληνική κουζίνα».

«Μέλημά μας είναι να βγάζουμε καλά βιβλία που κρίνονται από την αντοχή τους στον χρόνο» τονίζει η Μ. Πανουργιά. «Πάντα με σεβασμό στον αναγνώστη. Παρακολουθούμε στενά όλα τα στάδια της έκδοσης από το Α έως το Ω, δίνουμε προσοχή στη μετάφραση, στην επιμέλεια. Αλλωστε οι ποιητικές συλλογές κυκλοφορούσαν για χρόνια με φιλολογική επιμέλεια Γ.Π. Σαββίδη».

Η Κ. Καρύδη λέει πως και σήμερα δέχεται πολλά «χειρόγραφα» νέων λογοτεχνών. «Σε όλους απαντάμε. Πάντα υπάρχουν καλοί συγγραφείς και καλοί ποιητές, ωστόσο επειδή πλέον κυκλοφορούν πολλοί τίτλοι κάθε χρόνο, δύσκολα αναδεικνύονται. Η εποχή μας είναι περισσότερο αντιπνευματική, ωστόσο δεν πιστεύω ότι χάνονται τα καλά βιβλία. Επίσης, πάντα ο κόσμος θεωρούσε τις τέχνες πολυτέλεια αλλά τώρα κόβει από τις βασικές του ανάγκες. Αν για κάποιον είναι βασική ανάγκη το διάβασμά, δεν παύει να αγοράζει βιβλία, έστω και λιγότερα σε σχέση με το παρελθόν».

…………………………………………………………………………………………………………………………………………

Ημερολόγια βιτρίνας

Εντεκα απόφοιτοι του εργαστηρίου Καλών Τεχνών του Γιάννη Ψυχοπαίδη, ένας κάθε μήνα, παρεμβαίνουν εικαστικά πίσω από το τζάμι

Ανάλαφρα υφάσματα, χαρτάκια με λέξεις, σκοινιά κρεμασμένα στη βιτρίνα του «Ικαρου» «συνομιλούν» με τα βιβλία. Είναι το έργο της Μπέσσυς Ράλλη, το πρώτο από μια σειρά εικαστικών παρεμβάσεων, που σήμερα εγκαινιάζει το αφιέρωμα «Ημερολόγια Βιτρίνας». Εντεκα νέοι καλλιτέχνες, απόφοιτοι όλοι του Ζ' Εργαστηρίου της Καλών Τεχνών, του Γιάννη Ψυχοπαίδη, συμμετέχουν στο πρωτότυπο εγχείρημα. Κάθε μήνα κι ένας νέος ζωγράφος παρεμβαίνει εικαστικά πίσω από το τζάμι, ενώ τα Χριστούγεννα θα παρουσιαστεί συλλογικά η δουλειά τους. Ετσι, μετά τη Ράλλη παίρνουν τη σκυτάλη οι Αλέξανδρος Βέργης, Γιάννης Χειμωνάκης, Λίζα Καρατζά, Αντα Αναστασέα, Φωτεινή Παλπάνα, Αλίκη Παππά, Βάσω Τζούτη, Δημήτρης Κατσούδας, Νατάσα Μπιζά, Νίκος Σεπετζόγλου.

«Ολοι χρησιμοποιούν σύγχρονα μέσα και πνεύμα αυτοσχεδιασμού και αναπτύσσουν ένα γόνιμο διάλογο με την ιστορία και την παράδοση των Γραμμάτων», επισημαίνει ο Γ. Ψυχοπαίδης, που εμπνεύστηκε και οργάνωσε τις παρεμβάσεις. «Εχουν ευαισθησίες λογοτεχνικές, ενώ στα έργα τους εμπλέκεται η γραφή, το κείμενο, η ποιητικότητα».

Ο δάσκαλος της Καλών Τεχνών για ακόμα μια φορά δίνει την ευκαιρία έκφρασης αλλά και προβολής σε νέους καλλιτέχνες. «Είναι μια κρίσιμη περίοδος μετά τη Σχολή, που οι σπουδαστές φεύγουν από ένα προστατευτικό πλαίσιο. Τότε είτε χάνουν το νήμα, είτε προχωρούν. Στις μέρες μας εφόσον δεν υπάρχουν πολλές ευκαιρίες πρέπει να σκηνοθετούνται, ώστε οι νέοι να μην απομακρύνονται από την τέχνη τους, από τους φίλους τους, τον προσανατολισμό τους, καθώς βρίσκονται σε έναν αγώνα επιβίωσης».

Ο ίδιος συνεργάζεται με τον «Ικαρο» τα τελευταία χρόνια, ανθολόγησε και «ζωγράφισε» την ποίηση της Κικής Δημουλά σε έναν προσεγμένο τόμο. «Ο «Ικαρος» πάντα προωθούσε τους νέους. Με αφορμή την επέτειο, συνειδητοποιώ ότι είναι η ιστορία της ελληνικής ποίησης. Αυτός ο μικρός στον χώρο εκδοτικός οίκος, αλλά μεγάλος στο μέγεθος».

Στους νέους εικαστικούς θα δοθεί συμβολικά μια επιλογή από τους κλασικούς συγγραφείς του «Ικαρου».