^[1]Του Ανδρέα Ανδριανόπουλου*

Δεν είναι μυστικό πως υποστηρίζω τις ιδιωτικοποιήσεις. Με μια διαφορά. Πρέπει να γίνονται τη σωστή στιγμή και με τον ενδεδειγμένο τρόπο. Σήμερα δεν αποτελούν την αιχμή πολιτικών που θα μπορούσε να αποκαλέσει κάποιος νεοφιλελεύθερες. Υπήρξαν τέτοιες στη δεκαετία του ’80 και στις αρχές του ’90. Που οι απελευθερώσεις αγορών βρίσκονταν ακόμη στο ξεκίνημά τους. Σήμερα τις έχουν αντικαταστήσει η μείωση των φορολογικών συντελεστών, η απορρύθμιση των αγορών, οι κανόνες αυστηρού ανταγωνισμού και η μείωση του ρόλου του κράτους στις οικονομικές σχέσεις.

Οι ιδιωτικοποιήσεις ήταν σημαντικό εργαλείο αναπτυξιακής πολιτικής όταν σηματοδοτούσαν τον περιορισμό του οικονομικού ρόλου του Δημοσίου με τη μείωση της κρατικής ιδιοκτησίας. Παράλληλα κάθε ιδιωτικοποίηση όφειλε να συνοδεύεται από κατάργηση του προηγούμενου κρατικού μονοπωλίου (να μην αντικαθίσταται δηλαδή ένα κρατικό μονοπώλιο από ένα ιδιωτικό) που συνακόλουθα θα σήμαινε σημαντική αύξηση των δημοσίων εσόδων (από τους φόρους που θα πλήρωνε η ιδιωτική πλέον επιχείρηση αλλά και οι άλλες καινούργιες ιδιωτικές). Ο ΟΠΑΠ λ.χ. δεν θα παρέμενε μονοπώλιο και σε ιδιωτικά χέρια – άλλη μία ελληνική ιδιαιτερότητα κι αυτή… Αυτό που συμβαίνει με τη λεγόμενη «μικρή ΔΕΗ» πραγματικά με προβληματίζει… Δεν μπορώ να καταλάβω πού ακριβώς εντάσσεται αυτό το εγχείρημα. Η αγορά της ενέργειας έχει από πολλά χρόνια θεωρητικά ανοίξει.

Οπως όμως συμβαίνει σχεδόν πάντα στην Ελλάδα, με τρόπο παράδοξο και διαστρεβλωμένο. Αντί να χωριστεί η εταιρεία σε τρεις ανεξάρτητους τομείς (παραγωγή, μεταφορά και διανομή) και να περάσουν αυτοί στον ιδιωτικό τομέα, άνοιξε η αγορά γενικά με τη ΔΕΗ να παραμένει όπως ήταν (μερικώς μόνο μετοχοποιημένη). Υποχρεώθηκε μόνο να αγοράζει το ρεύμα, που ιδιώτες παρήγαγαν, σε τιμές μάλιστα φιξαρισμένες και σημαντικά υψηλότερες της αγοράς!

Τι σόι ελεύθερη αγορά και ανταγωνισμός ήταν αυτός μόνο οι κυβερνώντες και οι Ευρωπαίοι εταίροι μπορούσαν να το καταλάβουν. Και οι καταναλωτές βέβαια που πληρώνουν τους σχετικούς λογαριασμούς. Εύλογα οι ιδιώτες δεν επένδυσαν στους πανάκριβους τομείς των ορυχείων και των φραγμάτων (ξεχάστε βέβαια την ταλαιπωρία της εξασφάλισης σχετικών αδειών από το Ελληνικό Δημόσιο!), αλλά στην αιολική και ηλιακή ενέργεια και στο αέριο. Φτηνό κόστος, δηλαδή, και με κέρδος εξασφαλισμένο… Κρατισμός, δηλαδή, και «ελεύθερη» αγορά α λα ελληνικά…

Αυτό που επιχειρείται να γίνει τώρα είναι εξίσου παράδοξο. Επιλεγμένα εργοστάσια της ΔΕΗ (εκτός του λιγνίτη του νομού Κοζάνης, που από πουθενά δεν προκύπτει πως ανήκει -με σχετικά συμβόλαια- ιδιοκτησιακά στη ΔΕΗ) βγαίνουν σε πώληση. Με προίκα καταναλωτές της επιχείρησης που υποχρεωτικά θα υπαχθούν –με τυχαία επιλογή– στους νέους φορείς. Αυτά καθ’ όσον αφορά τη λεγόμενη «ελευθερία επιλογής». Και για κάποια χρόνια δεν θα μπορεί η ΔΕΗ επιθετικά να διεκδικεί αυτούς τους πελάτες (με μειώσεις τιμών λ.χ. και άλλες προσφορές).

Αυτά για τον «ανταγωνισμό» και την «ελεύθερη αγορά», που λέγαμε. Και οι Ευρωπαίοι εταίροι από κοντά, να υποστηρίζουν αυτό το δημιούργημα. Που οι Ελληνες, κρατικόφρονες πάντα, αναλυτές και πολιτικοί βαφτίζουν «νεοφιλελεύθερο»! Μετά μπορεί να μειωθούν οι τιμές. Μπορεί όμως και όχι. Αν κάποιοι δεν βγαίνουν, ίσως και να κλείσουν. Αγνωστο…

Αυτονόητα αυτό δεν είναι ούτε ιδιωτικοποίηση ούτε αναπτυξιακή επιλογή. Βαφτίζουμε το κρέας ψάρι και συνεχίζουμε όπως και πριν. Να γίνουν επενδύσεις ιδιωτών στην ενέργεια; Και βέβαια. Παίρνοντας όμως λογικά ρίσκα και αντιμετωπίζοντας τον ανταγωνισμό. Από μια ΔΕΗ κανονικά ιδιωτικοποιημένη, δίχως τεχνάσματα και αλχημείες. Κι όποιος μπορεί, δοκιμάζει…

……………………………………………………

* Πρώην υπουργός