^[1]Εχουν περάσει κιόλας 16 χρόνια από το 1998, όταν η γνωστή εικαστικός Μαρία Παπαδημητρίου εμπνεύστηκε και πραγματοποίησε το ΤΑΜΑ (Τemporary Autonomous Museum for All), ένα μουσείο χωρίς τοίχους, ανοιχτό για όλους. Κυρίως γι' αυτούς που θεωρούνται διαφορετικοί ή ξένοι, αποκλεισμένοι από τον μηχανισμό παραγωγής και διανομής της γνώσης, που παραδοσιακά ένα μουσείο αντιπροσωπεύει.

Αρχικά έκανε το ΤΑΜΑ της στον καταυλισμό των Ρομά Αυλίζας στο Μενίδι, θέλοντας να τους φέρει κοντά με καλλιτέχνες, αρχιτέκτονες και ανθρωπολόγους. Συνεχίζει, όμως, μέχρι σήμερα και εξελίσσει το πρότζεκτ σε διάφορες εκδοχές, σε σημαντικές διοργανώσεις σε μουσεία του κόσμου. Μάλιστα, με το ίδιο έργο εκπροσώπησε την Ελλάδα στην Μπιενάλε του Σάο Πάουλο το 2002, ενώ ένα χρόνο αργότερα τιμήθηκε με το βραβείο ΔΕΣΤΕ.

Τώρα στην Αθήνα, στο Μουσείο Αλεξ Μυλωνά-Μακεδονικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης παρουσιάζεται η έκθεση TAMA Superflow, που αποτελείται από μια δική της εγκατάσταση (TAMA Side effects) και έργα νέων καλλιτεχνών, τα οποία δημιουργήθηκαν στο εργαστήριο που πραγματοποιήθηκε το φθινόπωρο του 2013 στο Μακεδονικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης στη Θεσσαλονίκη (Ιnspire 2013: Μetamorphosis).

Η εγκατάσταση της Μαρίας Παπαδημητρίου αποτελεί ένα αυτοσχέδιο οίκημα, μια καλύβα, η οποία λειτουργεί σαν ένα εξίσου αυτοσχέδιο μουσείο, στο οποίο παρουσιάζονται έργα τέχνης ανώνυμων καλλιτεχνών που η ίδια τα έχει συλλέξει από παζάρια και υπαίθριες αγορές. Αποτελούν τεκμήρια μιας ιδιαίτερης και προσωπικής ανάγνωσης της ελληνικής, βαλκανικής και ευρωπαϊκής ιστορίας.

Τα έργα των νέων καλλιτεχνών, που βρίσκονται σε διάλογο με την εγκατάστασή της, είναι φτιαγμένα κυρίως από απομεινάρια υφασμάτων, τα οποία έχουν τη λειτουργία ταμάτων και αποτροπαϊκών φυλαχτών. Αυτοί οι νέοι δημιουργοί (Nicolas Paradiselo, Δανάη Αβαράκη, Πελαγία Ανδρεάδη, Κατερίνα Βέλλιου, Νικόλας Βυζοβίτης, Μαρία Γαλαζούλα, Αγγελική Δάγκα, Γιώργος Διάκος, Δήμητρα Κούτσιανου, Μαρία Κωτούλα, Χρήστος Μαρτίνης, Αλέξιος Μπουχρί, Εβίτα Παπαζήση, Αννα Πιπάτου, Κωνσταντίνος Σκουρλέτης, Αθηνά Φειδάκη, Μαρία Φωκά, κ.ά.) έγιναν και οι ίδιοι συλλέκτες κουρελιών, αντικειμένων καθημερινής χρήσης, κοκάλων ζώων. Χειρωνακτικά ή με ραπτομηχανή τα μεταποίησαν και έκαναν έργα, κυρίως με μορφές ζώων ή ανθρώπων, που αναφέρονται στην ιδέα της μεταμόρφωσης. Είναι φορτισμένα με προσωπική, συναισθηματική αφήγηση, που όμως γίνεται συλλογική και συμμετοχική καθώς περιλαμβάνει παιδικές μνήμες, ιστορίες μαγείας από την ελληνική επαρχία, παγανιστικές παραδόσεις, λαϊκή ποίηση, ή την πρακτική των οικιακών εικονοστασίων.

Σε ένα τέτοιο πλαίσιο ανατροπών και μεταμορφώσεων «ο Χάρι Πότερ συναντά τον σουρεαλιστή ζωγράφο Νίκο Εγγονόπουλο για να συζητήσουν για ζωγραφική, η Φρίντα Κάλο τα μανεκέν των περιοδικών και ο Λευκός Πύργος της Θεσσαλονίκης τον Κεκλιμένο Πύργο της Πίζας. Σε αυτές τις συναντήσεις, που συνιστούν μια παραδοξολογία βασισμένη σε ομοιότητες και διάφορες, η Μαρία Παπαδημητρίου φαίνεται να καταπιάνεται περισσότερο με την ανάδειξη των ομοιοτήτων παρά με την κατάδειξη των διαφορών», σημειώνει ο επιμελητής της έκθεσης Αλέξιος Παπαζαχαρίας.

Διαμορφώνοντας μια ειδική συνθήκη γνωριμίας και αποδοχής σε αυτό που χαρακτηρίζεται «ξένο», η εικαστικός κάνει «μια παράγκα ανοιχτή στα μάτια μας σαν βιτρίνα που δεν πουλάει κάτι, αλλά μας υποδέχεται, φτωχική αλλά φιλόξενη, περιτριγυρισμένη από αντικείμενα που προστατεύουν από το κακό μάτι. Η κακία και η μιζέρια δεν είναι ευπρόσδεκτες εδώ».

*INFO: Μέχρι τις 25 Οκτωβρίου, πλ. Αγ. Ασωμάτων 5, Θησείο. Τηλ. 210-3215717. http://mouseioalexmylona.blogspot.com/

Π. Σπίνου

[email protected]