^[1]Του Παναγιώτη Καρακατσούλη*

Με παλαιότερα άρθρα μου από τις αρχές του 2011 προσπάθησα να αφυπνίσω τους εκάστοτε υπουργούς Γεωργίας να εγκύψουν, κατά προτεραιότητα, στην επιτακτική ανάγκη εξασφάλισης της αλυσίδας διατροφής του ελληνικού λαού και εφαρμογής συγκεκριμένων διαρθρωτικών μέτρων (π.χ. αναδιάρθρωση καλλιεργειών κ.ά.) και μεταρρυθμίσεων (π.χ. μικρός κλήρος κ.ά.). Δυστυχώς, όμως, παρά την ορατή προέλαση της πείνας, κανένας υπουργός δεν καταπιάστηκε με το πρόβλημα, που έγκειται στη δημιουργία βιώσιμων γεωργοκτηνοτροφικών εκμεταλλεύσεων. Ολοι τους περιορίζονται στην εφαρμογή των οδηγιών της ψευδεπίγραφης ΚΑΠ, η οποία αλλιώς σχεδιάστηκε στην αρχή, αλλιώς εξελίχθηκε στον χρόνο (σύγκρουση συμφερόντων Βορρά – Νότου) και αλλιώς κατέληξε σήμερα, καπελωμένη από την GATT και μπλεγμένη στα πλοκάμια, διά της «αθώας…» παγκοσμιοποίησης της αγοράς, διεθνών εταιρειών-γιγάντων (σποροπαραγωγής, ζωοτροφής, μεταλλαγμένων, φυτοφαρμάκων, λιπασμάτων), γεγονός που της αποστέρησε σε σημαντικό βαθμό την πρωτοβουλία κινήσεων και την περιόρισε σε μικράς εμβέλειας ενδοκοινοτική αγροτική πολιτική, η οποία δεν είναι καν ενιαία, αλλά και άδικη για τον Νότο, αφού ο Βορράς θέλει εισαγόμενα φτηνά γεωργικά προϊόντα και να εξάγει βιομηχανικά. Εμείς, ποια βιομηχανικά προϊόντα θα εξάγουμε σε ανταγωνιστικές τιμές και σε ποια έκταση;

Με αυτά τα δεδομένα και τα συσσίτια στους δήμους και στις εκκλησίες διαπραγματευόμαστε στις Βρυξέλλες να τις πείσουμε για τις ιδιαιτερότητές μας και να τύχουμε ειδικών ρυθμίσεων. Προς τη δημιουργία βιώσιμων γεωργικών εκμεταλλεύσεων, η ΕΟΚ (1985) χρηματοδότησε πιλοτικό πρόγραμμα (1985-1990) και μας έκρουσε τον κώδωνα του κινδύνου, αλλά το υπουργείο Γεωργίας αποδείχθηκε παντελώς ανίκανο να αξιοποιήσει την ευκαιρία, λόγω, κυρίως, αδαούς πολιτικής ηγεσίας. Σήμερα, οι προοπτικές της γεωργίας μας είναι εξαιρετικά δυσοίωνες, γιατί οι συνθήκες ανταγωνισμού είναι πολύ σκληρές και αμείλικτες (φτηνά μέσα μεταφοράς φτηνών γεωργικών προϊόντων, από τρίτες χώρες). Το κόστος παραγωγής είναι υψηλό (ενέργεια, εργασία, υψηλότοκος δανεισμός, ακριβό ευρώ, αυστηρές κοινοτικές προδιαγραφές παραγωγής και εμπορίας με σεβασμό στο περιβάλλον και στην ισορροπία των οικοσυστημάτων κ.ά.) και μη ανταγωνιστικό σε πολλά προϊόντα.

Επιπλέον, ο μικρός κλήρος, η γήρανση του αγροτικού πληθυσμού, η εγκατάλειψη ακόμα και γόνιμων γαιών, η κακή αξιοποίηση των κοινοτικών επιδοτήσεων, η εγκληματική υστέρηση στον τομέα της μεταποίησης γεωργικών προϊόντων, η έλλειψη πυξίδας προσανατολισμού της γεωργικής ανάπτυξης (ό,τι γίνεται οφείλεται στην ιδιωτική πρωτοβουλία τυχαία και συμπτωματικά), η έλλειψη συστηματικής έρευνας της διεθνούς αγοράς, η μη επίκαιρη αγροτοπιστωτική πολιτική, η μη ύπαρξη υγιών γεωργικών συνεταιρισμών (προμήθειες, παραγωγή, εμπόριο) και τέλος η πρόσφατη εκτός τόπου και χρόνου άδικη φορολόγηση των υφισταμένων γεωργικών επιχειρήσεων, δεν προοιωνίζονται μέλλον λαμπρό για μια σύγχρονη και ανταγωνιστική ελληνική γεωργία.

Τα λάθη πάντα πληρώνονται, αλλά πόσο άραγε φταίνε οι αγρότες (αλήθεια, πού είναι το μητρώο των πραγματικών αγροτών;) όταν η πολιτεία θεωρεί αυτό το ζωτικής σημασίας για τη χώρα υπουργείο παρακατιανό; Πλην του αείμνηστου Ευάγγ. Αβέρωφ, που με τον μαζικό διορισμό 500 γεωπόνων άλλαξε τη φυσιογνωμία της γεωργίας, ποιος άλλος υπουργός άφησε το στίγμα του; Δυστυχώς, ουδείς. Ολοι πέρασαν σαν διεκπεραιωτές τρεχόντων θεμάτων. Κανείς τους δεν είχε το παραμικρό όραμα για τη γεωργία (πλην ορισμένων γεν. γραμματέων-γεωπόνων και γεν. διευθυντών πριν τους καταργήσει το ΠΑΣΟΚ). Στο πέρασμά τους διέλυσαν υπηρεσίες (π.χ. την υπηρεσία Εγγείων Βελτιώσεων κ.ά.), ναρκοθέτησαν και κομματικοποίησαν υγιείς γεωργικούς συνεταιρισμούς, οι οποίοι χειραγωγήθηκαν από τους μεσάζοντες και εμπόρους μέχρις ουσιαστικής διάλυσής τους. Καταχρέωσαν τους αγρότες με εύκολα δάνεια, τα οποία αργότερα δεν μπορούσαν να ξεπληρώσουν, γιατί εξέλειπε η προοπτική ευχερούς τοποθέτησης των προϊόντων τους στην αγορά, αφού οι μελέτες γράφονταν στο γόνατο και το κύκλωμα έμπαινε σε άμεση λειτουργία…

Δεν αντιλαμβάνονται ότι η εξασφάλιση της διατροφικής αλυσίδας του πληθυσμού είναι πρώτης προτεραιότητος για τα σημερινά δεδομένα; Η γεωργία δεν είναι εργοστάσιο που μπαίνει σε λειτουργία ανεβάζοντας τον διακόπτη. Απαιτεί ρεαλιστικό σχεδιασμό, προγραμματισμό δράσεων και εφαρμογή συγκεκριμένων μέτρων. Μεταξύ των προτεραιοτήτων του υπουργείου τολμούμε να υποδείξουμε μια βραχυχρόνια που ακούει στο όνομα «αυτάρκεια σε γεωργικά προϊόντα» και μια μεσοπρόθεσμη για παραγωγή και εξαγωγή γεωργικών προϊόντων. Ενα και πλέον εκατ. στρέμματα κατά μη απολύτως ελεγμένα στοιχεία, γόνιμα και αρδεύσιμα μένουν ακαλλιέργητα. Γιατί να μην καλλιεργούνται με ζωοτροφές (ενσιρωμένο σόργο, καλαμπόκι, τριφύλλια); Με τέτοιες καλλιέργειες μπορούν να εκτραφούν ανά 100 στρ. περί τις 40 αγελάδες (γαλακτοκομικά, μοσχάρια-κρέας). Τίποτε δεν είναι εύκολο, αλλά και τίποτε δεν ήταν ευκολότερο από το να εισπράττουμε κοινοτικές επιδοτήσεις παίζοντας τάβλι στο καφενείο. Πού ήταν το κράτος για να κατευθύνει σωστά τη γεωργική ανάπτυξη; Η ορεινή Ελλάδα φαινόταν να ερημώνεται. Μια διορατική αγροτική πολιτική θα ήταν η ενίσχυσή τους, ώστε η λιγοστή γεωργική τους παραγωγή να συνδυαστεί με την ανάπτυξη της κτηνοτροφίας και προοδευτικά να προχωρήσει προς τις πεδινές περιοχές. Κατά προτεραιότητα, η εφαρμογή της θα έπρεπε να αρχίσει από τις παραμεθόριες περιοχές. Με μια τέτοια πολιτική σήμερα θα είχαμε ζωντανή ύπαιθρο και ασφάλεια από την αγωνία της πείνας. Ας προχωρήσουμε προς την αυτάρκειά μας σε γεωργικά προϊόντα κι ας σταματήσουμε την κλάψα της αδυναμίας. Να γιατί επιμένουμε για έμπειρους και ικανούς υπουργούς Γεωργίας με πολυσχιδείς, λόγω του αντικειμένου, γνώσεις, ώστε να υπάρχει ελπίδα για βιώσιμη γεωργοκτηνοτροφική ανάπτυξη. Ο πρωθυπουργός ας ενισχύσει με έμπειρους τεχνοκράτες αυτό το δύσκολο υπουργείο, ιδιαίτερα σημαντικό, στη σημερινή κρίση. Η «καμπάνα» χτυπά, χωρίς το «για ποιον» γιατί ο ηχολήπτης είναι γνωστός.

………………………………………………………………………………………………………………

* Ομότιμος καθηγητής του Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών