Του Δημήτρη Κανελλόπουλου

^[1]Ηταν καλοκαίρι του 2005, όταν μια παρέα ξεκινούσαμε με αυτοκίνητο από την Αθήνα, Σάββατο πρωί, με σκοπό να είμαστε το ίδιο απόγευμα στη Χαλκιδική. Δεν είχαμε πού να μείνουμε, ήταν high season και «όλα τα δωμάτια», μας έλεγαν στα τηλέφωνα, «ήταν πλήρη». Αλλά ποσώς μας ενδιέφερε, η τετράδα του αυτοκινήτου δεν πήγαινε για διακοπές, θα έμενε και σε μια παραλία αν χρειαζόταν. Εκείνο το βράδυ έπαιζε στο Sani Festival ο Τσάρλι Χέιντεν, ήταν από τα άχαστα live, ακόμα και… κολυμπώντας θα φτάναμε στον λοφίσκο της Σάνης.

Από την Παρασκευή το απόγευμα λοιπόν ο μεγάλος Τσάρλι Χέιντεν δεν βρίσκεται πια κοντά μας. Ενας από τους σημαντικότερους τζαζίστες της γενιάς του, ανυπέρβλητος μουσικός και συνθέτης, έφυγε από τη ζωή σε ηλικία 76 ετών. Αιτία, η πολιομυελίτιδα που τον ταλαιπωρούσε από τα δεκαπέντε του. Παρά το γεγονός πως η κατάστασή του επιδεινώθηκε πολύ τα τελευταία δύο-τρία χρόνια, πέθανε ήσυχα στο σπίτι του στο Λος Αντζελες έχοντας στο πλευρό του την επί 30 χρόνια σύζυγό του και τα 4 παιδιά τους.

Τη λιτή και σύντομη ανακοίνωση έκανε, εκ μέρους της δισκογραφικής εταιρείας του ECM, η Τίνα Πέλεκαν. Και η homepage στο site της ECM είναι όλες αυτές τις μέρες ασπρόμαυρη, μέσα στο πένθος, με μια φωτογραφία που απεικονίζει τον Τσάρλι Χέιντεν να αγκαλιάζει θλιμμένος το μπάσο του και με τίτλο απλώς το εξής: «Charlie Haden (August 6, 1937 – July 11, 2014)». Αυτό μόνο, δεν χρειαζόταν άλλωστε και τίποτε περισσότερο. Κι αν θα έπρεπε να δώσουμε περιγραφικά και σε μόλις δύο γραμμές τη μουσική πορεία του Χέιντεν, θα αναφέραμε δίχως άλλο τη συνεργασία του με τον Ορνέτ Κόλμαν, αυτή με τον Κιθ Τζάρετ από το 1967 έως και το 1976 και φυσικά την παρέα του με την Κάρλα Μπλέι στους Liberation Music Orhestra.

Γεννημένος στην Αϊόβα το 1937, ο Τσάρλι Χέιντεν μεγάλωσε στο Σπρίνγκφιλντ ως το νεότερο μέλος μιας οικογένειας μουσικών με τέσσερα παιδιά, της Haden Family Band. Ηταν μόλις 22 μηνών όταν η φωνή του ακούστηκε πρώτη φορά στο ραδιόφωνο. Τραγουδούσε μέχρι τα 15 του χρόνια, όταν η πολομιελίτιδα «κατέστρεψε» τις φωνητικές χορδές του. Τότε ξεκίνησε να παίζει κοντραμπάσο, έγινε ένας βιρτουόζος του οργάνου, από τους πρωτοπόρους του μουσικού κινήματος free jazz με ηγέτη τον Ορνέτ Κόλμαν. Το 1959 κυκλοφορεί το «The Shape of Jazz to Come». Καθοριστικό άλμπουμ με τις πρωτόγνωρες για το είδος μπασογραμμές του να δημιουργούν τεράστια αίσθηση. Τότε έκανε και μια σειρά από καταπληκτικά live στη Νέα Υόρκη, μια επανάσταση στον χώρο του τζαζ αυτοσχεδιασμού, καθοριστικά live για ένα πλήθος μουσικών που ακολούθησαν στις επόμενες γενιές.

Το σχήμα που τον εξέφρασε περισσότερο, τόσο στη μουσική όσο και στην πολιτική του φιλοσοφία, ήταν οι Liberation Music Orchestra. Ο Τσάρλι Χέιντεν πίστευε πως η μουσική ήταν επαναστατική από τη φύση της, «η τζαζ είναι η μουσική της εξέγερσης» υποστήριζε, ο ίδιος ήταν ένας από τους πιο προοδευτικούς, ενεργούς, ακτιβιστές καλλιτέχνες του χώρου. «Οραματίζομαι έναν κόσμο χωρίς σκληρότητα και απληστία, μια ανθρωπότητα με την ίδια δημιουργική λάμψη του ηλιακού μας συστήματος, μια Αμερική αντάξια των ονείρων του Μάρτιν Λούθερ Κινγκ και του μεγαλείου του Αγάλματος της Ελευθερίας» έλεγε το 2002, κυκλοφορώντας το άλμπουμ «American Dreams». «Αυτή η μουσική είναι αφιερωμένη σε εκείνους που εξακολουθούν να ονειρεύονται μια κοινωνία με συμπόνια, βαθιά δημιουργική ευφυΐα και σεβασμό στο πόσο πολύτιμη είναι η ζωή. Μια μουσική για τα παιδιά μας και το μέλλον μας».

Τη Liberation Music Orchestra την έφτιαξε κατά τη διάρκεια του πολέμου του Βιετνάμ μιξάροντας κομμάτια από τον ισπανικό εμφύλιο, τραγούδια αντιπολεμικά και ένα tribute στον Τσε Γκεβάρα. Ολα αυτά, στις δεκαετίες ‘70 και ‘80. Η μπάντα επανασυνδέθηκε επί προεδρίας Μπους και της εισβολής στο Ιράκ κυκλοφορώντας ένα νέο άλμπουμ με τον τίτλο «Not In Our Name», «Οχι επ’ ονόματί μας» δηλαδή. Πίστευε ακράδαντα δε πως τα τραγούδια που έγραφε με τη Liberation Music Orchestra προορίζονταν για να βοηθήσουν τους καταπιεσμένους, να αποκτήσουν και αυτοί μια φωνή επιτέλους, πάσχιζε με τη μουσική να βελτιώσει την πολιτική κατάσταση του κόσμου γύρω του.

Στις μεγάλες στιγμές της καριέρας του και τα «The Montreal Tapes», οι ηχογραφήσεις του από το φημισμένο Montreal Jazz Festival του 1989. Εκείνη τη χρονιά ο Χέιντεν έπαιζε στο φεστιβάλ κάθε βράδυ και με άλλη μπάντα! Μη με βάλετε τώρα στην κατακλείδα του κειμένου να σας πω για το πλήθος των συνεργασιών του, θα ήταν πιο εύκολο να απαριθμούσαμε τους σπουδαίους μουσικούς της τζαζ με τους οποίους δεν δούλεψε κάποια στιγμή μαζί τους. R.I.P. Charlie Haden.

[email protected]