Του Δημήτρη Αγγελίδη

Την ημέρα του νέου πολύνεκρου ναυαγίου στη Σάμο, η Υπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ δημοσιοποίησε τη νέα της έκθεση για τους Σύρους πρόσφυγες στην Ευρώπη. Φαίνεται ότι η έκθεση δεν έφτασε στα υπουργικά και δημοσιογραφικά γραφεία ή δεν έγινε κατανοητή. Πώς αλλιώς να εξηγήσει κανείς ότι σχεδόν στο σύνολό τους τα ΜΜΕ επέμειναν να ονομάζουν «μετανάστες», «παράνομους μετανάστες» ή «λαθρομετανάστες» τους ναυαγούς, παρόλο που προέρχονται οι περισσότεροι από τη Συρία και το Αφγανιστάν και δικαιούνται διεθνή προστασία;

Γιατί άραγε τα ΜΜΕ αποφεύγουν πάση θυσία να μιλήσουν για «πρόσφυγες», ιδιότητα που συνδέεται άμεσα με συγκεκριμένες υποχρεώσεις του κράτους προς τους ανθρώπους αυτούς; Γιατί ο υπ. Ναυτιλίας, που επισκέφτηκε τη Σύμη και την Τήλο, μίλησε για την αντιμετώπιση της «παράνομης μετανάστευσης», ενώ όλα τα στοιχεία δείχνουν πως η πλειονότητα των ανθρώπων που διασχίζουν το Αιγαίο προέρχονται από εμπόλεμες περιοχές.

Την ώρα που στην Ελλάδα πολιτικοί, κρατικοί φορείς και ΜΜΕ αποδίδουν την ευθύνη για το κύμα των προσφύγων στους διακινητές, η Υπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες αναδεικνύει την ευθύνη της ευρωπαϊκής πολιτικής των αδιαπέραστων συνόρων, της πολιτικής δηλαδή που οδηγεί νομοτελειακά τους πρόσφυγες στη λύση της παράνομης διακίνησης.

Στην έκθεση «Σύροι πρόσφυγες στην Ευρώπη: Τι μπορεί να κάνει η Ευρώπη για να διασφαλίσει την προστασία και την αλληλεγγύη», ο διεθνής οργανισμός ζητά από την Ευρώπη να ενισχύσει τους νόμιμους τρόπους εισόδου για τους Σύρους και να υλοποιήσει ένα ολοκληρωμένο σχέδιο ανταπόκρισης στο προσφυγικό κύμα, σύμφωνα με τις διεθνείς υποχρεώσεις που έχουν αναλάβει οι ευρωπαϊκές χώρες.

Η Υπατη Αρμοστεία χαιρετίζει το μορατόριουμ στις επιστροφές στη Συρία, την πρόσβαση στις διαδικασίες ασύλου και τα υψηλά ποσοστά προστασίας που παρέχουν ορισμένες χώρες. Σημειώνει όμως τον προβληματισμό της για ορισμένες πρακτικές, όπως είναι οι άτυπες επαναπροωθήσεις που έχουν αναφερθεί σε αρκετές χώρες (Ελλάδα, Βουλγαρία, Κύπρος, Ισπανία, Αλβανία, Μαυροβούνιο, Ρωσία, Σερβία και Ουκρανία), η αργοπορημένη πρόσβαση στη διαδικασία ασύλου, οι ακατάλληλες συνθήκες υποδοχής, τα εμπόδια στη διαδικασία οικογενειακής επανένωσης, η διοικητική κράτηση.

Για μια ήπειρο που θεμελιώνει τον νομικό της πολιτισμό στην προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, τα στοιχεία για την αντιμετώπιση των Σύρων είναι απογοητευτικά. Από την αρχή των συγκρούσεων τον Μάρτιο του 2011, περίπου 123.600 Σύροι έχουν αναζητήσει άσυλο στην Ευρώπη, αριθμός πολύ χαμηλός συγκριτικά με τα 2,9 εκατομμύρια προσφύγων που βρίσκονται σε γειτονικές με τη Συρία χώρες.

Μάλιστα, στην Ε.Ε., το 70% των αιτημάτων ασύλου από Σύρους έχουν υποβληθεί σε πέντε χώρες (Σουηδία, Γερμανία, Βουλγαρία, Ελβετία και Ολλανδία).