^[1]Του Σίμου Ανδρονίδη*

Στις ευρωεκλογές ο πολιτικός σχηματισμός της Ελιάς έλαβε περίπου το 8% των ψήφων. Η Ελιά, ως πολιτικός σχηματισμός που περιλαμβάνει διάφορες πολιτικές ομάδες και κινήσεις, αναφέρεται στον ευρύτερο κεντροαριστερό χώρο. Η μεγαλύτερη «συνιστώσα» της Ελιάς είναι το ΠΑΣΟΚ, το άλλοτε κυρίαρχο πολιτικό κόμμα της μεταπολιτευτικής περιόδου. Το ΠΑΣΟΚ, από τις διπλές βουλευτικές εκλογές του 2012 και έπειτα, έχει εισέλθει σε μια διαδικασία κοινωνικής, πολιτικής και εκλογικής απίσχανσης. Η εκλογική συρρίκνωση είναι πολύ μεγάλη αν λάβουμε υπόψη τη βασική παράμετρο του 43% που έλαβε το κόμμα στις εκλογές του 2009.

Η τριετία του κόμματος στην κυβέρνηση (2009-2012) σημαδεύτηκε από την εφαρμογή μέτρων που συνέτειναν στη δραματική πτώση του βιοτικού επιπέδου των εργαζόμενων. Η συγκεκριμένη διαχείριση και ρύθμιση των «ροών» της οικονομικής κρίσης είχε ως αποτέλεσμα την αποδόμηση της κοινωνικής συμμαχίας που είχε καταφέρει να συγκροτήσει το ΠΑΣΟΚ μεταπολιτευτικά.

Η έλλειψη αντιστοίχισης κόμματος και λαϊκών-εργατικών τάξεων παρήγε τους όρους για τη διαμόρφωση και αποκρυστάλλωση ενός «νέου» κομματικού και πολιτικού συστήματος, εκεί όπου η πολιτική και κυβερνητική «σταθερά» ΠΑΣΟΚ έχει μεταβληθεί ριζικά και δομικά, «παραχωρώντας» τη θέση της στο ΠΑΣΟΚ που δρα ως «συμπλήρωμα» κυβερνήσεων συνεργασίας. Μετά τις βουλευτικές εκλογές του Ιουνίου 2012, το ΠΑΣΟΚ συμμετέχει ως εταίρος στην τρικομματική κυβέρνηση συνεργασίας, από κοινού με τη Ν.Δ. και τη Δημοκρατική Αριστερά.

Η αποχώρηση της Δημοκρατικής Αριστεράς από την κυβέρνηση τον Ιούνιο 2013, λόγω του κλεισίματος της ΕΡΤ, μετέβαλε το ΠΑΣΟΚ στον ελάσσονα κυβερνητικό εταίρο της δικομματικής κυβέρνησης συνεργασίας με τη Ν.Δ. Η προϊούσα πολιτική, προγραμματική και ιδεολογική σύγκλιση των δύο κομμάτων εκφράστηκε και αποκρυσταλλώθηκε σε κυβερνητικό επίπεδο, διαμορφώνοντας τους όρους για την «ενιαιοποίηση» της δράσης και της λειτουργίας της Ν.Δ. και του ΠΑΣΟΚ.

Πλέον, το ΠΑΣΟΚ έχει εγκολπωθεί τα κρατικά προτάγματα και τις κρατικές προτεραιότητες, απομακρυνόμενο από τις παραδοσιακές πολιτικές και ιδεολογικές του ρίζες. Η πολιτική «ύπαρξη» και δράση του ΠΑΣΟΚ συμφύεται οργανικά με το κράτος και τις δομές του, σε συνθήκες βαθιάς και οξυμένης οικονομικής κρίσης. Ο πολιτικός οργανισμός ΠΑΣΟΚ αναπαράγεται εντός του πλαισίου του κράτους. Η συμμετοχή του ΠΑΣΟΚ στον πολιτικό σχηματισμός της Ελιάς αφενός λειτουργεί ως πολιτική «κολυμβήθρα του Σιλωάμ», αφετέρου δεν αίρει τους όρους «κρατικής» ύπαρξης, δράσης και λειτουργίας του ΠΑΣΟΚ.

Το 8% που έλαβε στις ευρωεκλογές ο πολιτικός σχηματισμός της Ελιάς αποδεικνύει το εύρος του «συμμαχικού» εγχειρήματος. Χωρίς στήριξη και οργανική πρόσδεση με τα πληττόμενα και δυναμικά κοινωνικά στρώματα, το εγχείρημα δεν δύναται να μακροημερεύσει. Περισσότερο θυμίζει ένα εγχείρημα «συγκόλλησης» και πρόσδεσης με την κυβερνητική και κρατική εξουσία, παρά μια πολιτική πρωτοβουλία ώσμωσης με την κοινωνία, σε συνθήκες μάλιστα οργανικής στρατηγικής ταύτισης του ΠΑΣΟΚ με τη Ν.Δ.

Η Κεντροαριστερά πλέον θυμίζει έναν όρο «κενό» περιεχομένου. Εχοντας συμβάλει (σε πανευρωπαϊκό επίπεδο) στην αποδόμηση του κράτους πρόνοιας, στην απορρύθμιση των εργασιακών σχέσεων και σε μια «ολική» μετατόπιση ισχύος προς την πλευρά της κυρίαρχης τάξης, περιφέρει το πολιτικό της «σαρκίο» στους «διαδρόμους» της κυβερνητικής εξουσίας, αναζητώντας κοινωνική και πολιτική νομιμοποίηση μέσω της διαχείρισης και νομής της κρατικής εξουσίας. Μη έχοντας κοινωνική γείωση, αδυνατεί να διαδραματίσει καταλυτικό ρόλο στο ενεργό κοινωνικό και πολιτικό γίγνεσθαι.

Η παράταξη της Κεντροαριστεράς αδυνατεί να εκφράσει τον κοινωνικό και πολιτικό χώρο ανάμεσα στη Ν.Δ. και τον ΣΥΡΙΖΑ, διότι κύρια αδυνατεί να αντιληφθεί τις εγκάρσιες τομές που προκλήθηκαν στο κοινωνικό-εργατικό «σώμα» λόγω των συνεπειών και της διαχείρισης της οικονομικής κρίσης.

Ακόμη και η χρήση του όρου Κεντροαριστερά, αντί του περισσότερο πολιτικά φορτισμένου Σοσιαλδημοκρατία, αποδεικνύει τον «κρισιακό» ολικό μετασχηματισμό των σοσιαλδημοκρατικών κομμάτων σε πολιτικά κόμματα της πληθυντικής και πολιτικά «άχρωμης» Κεντροαριστεράς. Μιας Κεντροαριστεράς που λαμβάνει τα χαρακτηριστικά μιας οιονεί πολιτικής παράταξης που προσιδιάζει στην ευρύτερη Κεντροδεξιά.

Ο πολιτικός σχηματισμός της Ελιάς απέτυχε να διευρύνει την κοινωνική και πολιτική επιρροή της «όλης» Κεντροαριστεράς. Πλέον, το ΠΑΣΟΚ περισσότερο θα προσιδιάζει σε μια μορφή και έναν τύπο κόμματος που θα λειτουργεί ως συμπλήρωμα σε μελλοντικές κυβερνήσεις συνεργασίας. Και το ερώτημα που ανακύπτει σχετίζεται με το αν το ΠΑΣΟΚ επιλέξει να συνεχίσει την πολιτική της στρατηγικής σύμπλευσης και ταύτισης με τη Ν.Δ., αδυνατώντας να αρθρώσει εναλλακτικό πολιτικό λόγο, επιλέγοντας τη συμμετοχή του ως «λειτουργικό» συμπλήρωμα σε συντηρητικές κυβερνήσεις συνεργασίας.

Η ανασυγκρότηση του κόμματος περνάει μέσα από την αξιολόγηση της κυβερνητικής πρακτικής του την τελευταία τετραετία. Ο επαναπροσδιορισμός της πολιτικής του ταυτότητας περνάει «μέσα» από τους παρακάτω άξονες: 1. Την ουσιαστική επανενεργοποίηση της οργανωμένης βάσης του κόμματος, η οποία τα τελευταία χρόνια έχει εξωθηθεί στο «κομματικό» περιθώριο, λειτουργώντας απλά ως «εργαλείο» νομιμοποίησης των αποφάσεων που λαμβάνει η ηγεσία. 2. Τη διεξαγωγή καταστατικού συνεδρίου που θα επανακαθορίσει την πολιτική στρατηγική του ΠΑΣΟΚ. 3. Την επιστροφή στις πολιτικές, προγραμματικές και ιδεολογικές ρίζες του πρώιμου ΠΑΣΟΚ. 4. Τον απογαλακτισμό του από τον περιώνυμο «κυβερνητισμό».

Μια πολύ βασική παράμετρος που άπτεται της προσπάθειας ανασυγκρότησης του κόμματος είναι η εκ νέου «ανακάλυψη» του αντιπολιτευτικού πολιτικού ρόλου. Η Κεντροαριστερά, η πολιτική Κεντροαριστερά, πρέπει να επανασυνδεθεί με την κοινωνία. Με τα τωρινά δεδομένα, η «διάχυση» του ΠΑΣΟΚ στο ευρύτερο πλαίσιο της «Δημοκρατικής Παράταξης» απλά επικυρώνει τον «ολικό» πολιτικό, προγραμματικό και ιδεολογικό μετασχηματισμό του κόμματος.

………………………………………………………………………………………………………..

* Υποψήφιος διδάκτωρ στο Τμήμα Πολιτικών Επιστημών του ΑΠΘ