Του Γιώργου Τσιάρα

^[1]Στην ανάγκη να εξασφαλιστεί η άμεση κατάπαυση του πυρός στην ανατολική Ουκρανία συμφωνήσαν –επιτέλους– ο υπουργός Εξωτερικών της Ρωσίας Σεργκέι Λαβρόφ και ο ομόλογός του των ΗΠΑ Τζον Κέρι. Ωστόσο το ενδεχόμενο έστω και προσωρινής ειρήνευσης μοιάζει να απομακρύνεται, καθώς οι ουκρανικές δυνάμεις συνεχίζουν απτόητες –και παρά τις διεθνείς πιέσεις για ανακωχή, αλλά και την κατάρρευση της δοτής «κυβέρνησης συνασπισμού» στο Κίεβο– τον βομβαρδισμό των πόλεων Ντονέτσκ και Λουγκάνσκ, εμποδίζοντας εκτός των άλλων και την πρόσβαση των διεθνών εμπειρογνωμόνων στο σημείο της πρόσφατης αεροπορικής τραγωδίας.

Ετσι, ενώ η μαλαισιανή κυβέρνηση, αλλά και διεθνής αντιπροσωπεία ειδικών, που αποτελείται από δεκάδες ξένους ιατροδικαστές και αστυνομικούς, είχαν έρθει σε σχετική συμφωνία με τον ηγέτη των ρωσόφωνων Αλεξάντερ Μποροντάι και ήταν έτοιμοι χτες να προσεγγίσουν το σημείο της συντριβής έξω από το Ντονέτσκ, τελικά αναγκάστηκαν να ακυρώσουν την επίσκεψη, αφού -όπως ανέφεραν- στην ευρύτερη περιοχή μαίνονταν σφοδρές συγκρούσεις όλο το Σαββατοκύριακο.

Ρουκέτες σε αντάρτικες θέσεις

Πληροφορίες από ξένους ανταποκριτές επιβεβαιώνουν πως οι ουκρανικές δυνάμεις κάνουν συνεχή χρήση μη καθοδηγούμενων ρουκετών τύπου «Γκραντ» για να πλήξουν αντάρτικες θέσεις στην περίμετρο του Ντονέτσκ, προκαλώντας βαριές απώλειες σε αμάχους: χτες άλλοι 13 άμαχοι –ανάμεσά τους και δύο νήπια, ενός και πέντε ετών αντίστοιχα– σκοτώθηκαν κατά τη διάρκεια βομβαρδισμού της μικρής πόλης Γκορλίβκα, που βρίσκεται 45 χιλιόμετρα βορείως του Ντονέτσκ και παραμένει υπό τον έλεγχο των αυτονομιστών. Τη χρήση ρουκετών «Γκραντ» κατά αμάχων σε τουλάχιστον τέσσερις περιπτώσεις, με 16 νεκρούς το τελευταίο δεκαπενθήμερο, τεκμηρίωσε με έκθεσή της και η οργάνωση Human Rights Watch, χαρακτηρίζοντάς την «πιθανό έγκλημα πολέμου».

Οι αναφορές αυτές διαψεύδουν τις ρητές διαβεβαιώσεις του Κιέβου, που επιμένει πως τηρεί την εκεχειρία σε μια ζώνη πλάτους 40 χιλιομέτρων γύρω από το σημείο της συντριβής του Boeing. Αντιθέτως, όλα δείχνουν ότι οι Ουκρανοί εντείνουν τις επιχειρήσεις τους: από τους βομβαρδισμούς του πυροβολικού με ρουκέτες, βλήματα όλμου και οβίδες μεγάλου διαμετρήματος, πολλά κτίρια και καταστήματα στις παρυφές του Ντονέτσκ καταστράφηκαν, ενώ άλλες πληροφορίες θέλουν μία φάλαγγα Ουκρανών να προελαύνει από τη Μαριούπολη, στον Νότο, προς το Ντονέτσκ, ώστε να αποκλείσει την πόλη.

Σύμφωνα με δημοσιογράφους του Γαλλικού Πρακτορείου, οι σφοδρότεροι βομβαρδισμοί έλαβαν χώρα στο προάστιο Οκτιάμπρσκι, κοντά στο (ουκρανοκρατούμενο) αεροδρόμιο. «Η νύχτα ήταν φρικτή. Με ξύπνησαν στις τρεις το πρωί οι εκρήξεις. Οι τοίχοι έτρεμαν, τα παράθυρα έτρεμαν», δήλωσε στο AFP η Μαρίνα, μια κάτοικος του Ντονέτσκ. «Εριχναν σε όλη την πόλη. Και συνεχίζουν. Ισως είναι λίγο πιο ήσυχα, αλλά παντού ακούγονται εκρήξεις», πρόσθεσε. Μεγάλο κομμάτι της πόλης του ενός εκατομμυρίου κατοίκων δεν έχει πια ρεύμα, μετά τον σκόπιμο βομβαρδισμό μετασχηματιστών και πυλώνων του δικτύου, ενώ σοβαρά προβλήματα υπάρχουν και στην υδροδότηση. Τα ίδια ισχύουν και στο Λουγκάνσκ, πόλη 420.000 κατοίκων πολύ κοντά στα ρωσικά σύνορα, όπου πηγή των αυτονομιστών ανακοίνωσε ότι τη νύχτα του Σαββάτου τουλάχιστον 19 άμαχοι σκοτώθηκαν από βόμβες: το 60% της πόλης δεν ηλεκτροδοτείται πλέον, καθώς το δίκτυο έχει υποστεί μεγάλες ζημιές.

Κυβερνητική κρίση

Πίσω στο Κίεβο, κάθε συζήτηση για κατάπαυση του πυρός πέφτει στο κενό: χτες, ο πρόεδρος της Ουκρανίας Πέτρο Ποροσένκο δήλωσε ότι η χώρα του δεν έχει εμπλακεί σε εμφύλιο πόλεμο, αλλά μάχεται εναντίον «ξένων μισθοφόρων, κακοποιών και τρομοκρατών»! Η εξωφρενική αυτή δήλωση έγινε κατά τη διάρκεια τελετής παρασημοφόρησης στελεχών της νέας Εθνικής Φρουράς που πήραν μέρος στις εκκαθαριστικές επιχειρήσεις στην ανατολική Ουκρανία – της Εθνικής Φρουράς στην οποία έχουν ενταχθεί πολλοί ακροδεξιοί εθελοντές του «Δεξιού Τομέα» και του «Σβόμποντα». Λεπτομέρεια: ο δισεκατομμυριούχος επιχειρηματίας Ποροσένκο βράβευσε τους «εθελοντές» φορώντας στολή παραλλαγής, ως άλλος πολέμαρχος…

Ομως τα πράγματα δεν πάνε καλά για την ουκρανική «κυβέρνηση»: ο Ουκρανός «πρωθυπουργός» Αρσένι Γιάτσενιουκ αναγκάστηκε να ανακοινώσει την παραίτησή του, καταγγέλλοντας σε υψηλούς τόνους τη διάλυση του κυβερνητικού συνασπισμού, την οποία χαρακτήρισε «πολιτικό και ηθικό έγκλημα (…) που θα έχει δραματικές επιπτώσεις για τη χώρα». «Η Ιστορία δεν πρόκειται να μας συγχωρέσει. Είναι απαράδεκτο να ανταλλάσσουμε την τύχη της χώρας με στενά, πολιτικά συμφέροντα. Η κυβέρνησή μας δεν έχει απαντήσεις στις ερωτήσεις: Με τι θα πληρώσουμε αύριο τους μισθούς; Πώς θα στείλουμε αύριο καύσιμα για τα τεθωρακισμένα μας; Πώς θα αποζημιώσουμε τις οικογένειες που έχουν χάσει στρατιώτες, πώς θα χρηματοδοτήσουμε τον στρατό; Και ποιος θα ψηφίσει αντιλαϊκούς νόμους με τις εκλογές μπροστά του;», αναρωτήθηκε ο Γιάτσενιουκ, μετά τη συντονισμένη αποχώρηση από την κυβέρνηση του κεντροδεξιού κόμματος «Ουντάρ» (Γροθιά) του γερμανοθρεμμένου πρώην πυγμάχου Βιτάλι Κλίτσκο και του ακροδεξιού «Σβόμποντα» (Ελευθερία) του Ολεγκ Τιάχνιμποχ.

Ο Γιάτσενιουκ έχει ουσιαστικά «κληρονομήσει» την πρωθυπουργία μαζί με την προεδρία του κόμματος «Μπατκίβτσινα» (Πατρίδα), από την περιθωριοποιημένη πρώην πρωθυπουργό Γιούλια Τιμοσένκο. Αυτός προχώρησε στη συμφωνία για δανεισμό από το ΔΝΤ, ενώ πρωταγωνίστησε στην κλιμάκωση των εχθροπραξιών στις ανατολικές επαρχίες. Τώρα όμως βλέπει να τον «αδειάζουν» οι σύμμαχοί του, αλλά και ο νέος «ισχυρός άνδρας» της χώρας, ο Ποροσένκο, που δήλωσε ότι η σύντομη προσφυγή στις κάλπες θα επιτρέψει την «πλήρη επανεκκίνηση του ουκρανικού κράτους» αλλά και «την ανανέωση όλου του πολιτικού προσωπικού»…

Ποιοι είναι οι πραγματικοί λόγοι της κυβερνητικής κατάρρευσης; Ο πρώτος είναι οι απαιτήσεις της… τρόικας: τις τελευταίες μέρες ο (πρώην κεντρικός τραπεζίτης της χώρας) Γιάτσενιουκ προσπάθησε ανεπιτυχώς να περάσει από την ουκρανική Βουλή μια σειρά από νομοσχέδια άγριας λιτότητας, που αποτελούν προαπαιτούμενα για τη συνέχιση της οικονομικής βοήθειας από το ΔΝΤ και την Ευρωπαϊκή Ενωση.

Στους «αντιλαϊκούς νόμους» -όπως ο ίδιος τους χαρακτήρισε– περιλαμβάνονταν και διατάξεις που προβλέπουν περικοπές ύψους 2,3 δισεκατομμυρίων δολαρίων σε δημόσιες δαπάνες και κοινωνικά προγράμματα, όπως είναι η επιδότηση στην τιμή του φυσικού αερίου, οι μισθοί των δημοσίων υπαλλήλων κ.ά., και βέβαια το απαραίτητο… άνοιγμα του δικτύου αγωγών γκαζιού και άλλων δημόσιων υποδομών σε ιδιώτες «θεσμικούς επενδυτές», δηλαδή τους ντόπιους και ξένους ολιγάρχες.

Υπάρχει όμως και ένας δεύτερος λόγος βέβαια και ένα σημείο στο οποίο όλοι οι παραπάνω δεξιοί και ακροδεξιοί πρώην συνεταίροι συμφωνούν απολύτως: ότι πρέπει άμεσα να κηρυχτεί εκτός νόμου το Κομουνιστικό Κόμμα Ουκρανίας, το οποίο στις εκλογές του 2012 είχε λάβει 13% των ψήφων. Για τον Τιάχνιμποχ, τον νοσταλγό του Ουκρανού αρχισυνεργάτη των ναζί Στέπαν Μπαντέρα, τα μέλη και οι ψηφοφόροι του ΚΚΟ είναι όλοι τους «εγκληματίες, πράκτορες της Μόσχας και υπάλληλοι του Κρεμλίνου». Να σημειωθεί, επίσης, ότι το ΚΚΟ ήταν ο βασικός κυβερνητικός εταίρος του «Κόμματος των Περιφερειών» του ανατραπέντος πρόεδρου Βίκτορ Γιανούκοβιτς, το οποίο είχε λάβει πάνω από 30% στις εκλογές σε ολόκληρη τη χώρα, και βέβαια είχε πολύ μεγαλύτερα ποσοστά στις ρωσόφωνες, εξεγερμένες σήμερα ανατολικές επαρχίες.