Του Τάσου Τσακίρογλου

Οι διακοπές σ’ ένα βαθύ σκοτεινό καλοκαίρι, όπως το φετινό, με έφεραν αντιμέτωπο πρώτη φορά τόσο ξεκάθαρα με την αβάσταχτη ρηχότητα του Είναι ή, όπως το θέτει ο Isaiah Berlin, με «το στρεβλό υλικό της ανθρωπότητας». Ο σπουδαίος Λετονός φιλόσοφος δανείστηκε την έκφραση αυτή από μια ελάχιστα γνωστή -αλλά αρκούντως ρεαλιστική, αν και απαισιόδοξη- ρήση του Ιμάνουελ Καντ: «Από τόσο στραβό ξύλο, όπως είναι εκείνο από το οποίο έχει γίνει ο άνθρωπος, δεν μπορεί να κατασκευαστεί τίποτα εντελώς ίσιο». Βέβαια, αυτή η διαπίστωση μπορεί να ερμηνευτεί με διαλεκτικό τρόπο και ως μια ανάγνωση του ανθρώπου ως ενός όντος ατελούς και αντιφατικού, όπως κάθε πλάσμα της οικουμένης.

Δυστυχώς, όμως, σε καιρούς μεταιχμιακούς, όπως αυτοί που ζούμε σήμερα, δυσκολεύομαι όλο και περισσότερο να διακρίνω τις δυνατότητες ανάδυσης ενός καινούργιου κόσμου γειωμένου στο εύφορο έδαφος της ποικιλομορφίας των ανθρώπινων ιδιοσυγκρασιών, κλίσεων και απόψεων. Ενός κόσμου χειραφέτησης, αυτονομίας, αυτενέργειας, συμμετοχής και αλληλεγγύης. Και αυτό παρά τα μεμονωμένα παραδείγματα κοινωνικής αντίστασης και πραγματικού αλτρουισμού σ’ ένα περιβάλλον που διαμορφώνεται από την κοινωνική μηχανική των ισχυρών του πλούτου εν είδει πειράματος σε μαζική κλίμακα.

Αντίθετα, το ρεύμα της ζωής ανάγεται όλο και περισσότερο στην ελαφρότητα της ομοιομορφίας και, όπως λέει ο Berlin, «πνίγεται μέσα σ’ έναν κοινωνικό και πολιτικό ζουρλομανδύα». Και μάλιστα ένα βήμα πιο μπροστά απ’ όσα πρέσβευαν τα κλασικά αυταρχικά συστήματα, αφού οι άνθρωποι πρέπει να παραδίδονται ολοκληρωτικά με τη θέλησή τους και όχι απλώς να συναινούν.

Το καλοκαίρι ουσιαστικά ξεκίνησε με την εθελοντική (μαζική) προσφορά υποψηφίων περιφερειακών και δημοτικών συμβούλων για τα ψηφοδέλτια των κομμάτων που μέχρι χθες υποτίθεται ότι αντιπροσώπευαν το απόλυτο πολιτικό κακό: διαφθορά, πελατειασμό, αντιδημοκρατικό εσωκομματικό καθεστώς και ευθύνες για τη χρεοκοπία της χώρας. Συνεχίστηκε με την πολιτική επιβίωση στις ευρωεκλογές των ίδιων κομμάτων, αλλά και με την επιβράβευση σχημάτων όπως το (ρηχό και θολό) Ποτάμι του ανθρώπου που ανδρώθηκε δημοσιογραφικά υπό τις φτερούγες των πλέον δυσφημισμένων πολιτικών και επιχειρηματικών συμφερόντων.

Κατά τα λοιπά; Εξωτερικώς, κοινωνικά ευαίσθητοι και πολιτικά υποψιασμένοι. Εσωτερικώς, συναισθηματικά ακρωτηριασμένοι και πνευματικά νωθροί μέχρι θανάτου. Νοητικά σύμπαντα με ορίζουσες το «Πρώτο Θέμα», τα «Παραπολιτικά», τον υποκοσμιακό «αθλητικό Τύπο», το Mega, τον ΣΚΑΪ, τη Λένα Μαντά, τη Χρυσηίδα Δημουλίδου και για τους πιο «ψαγμένους» τον Πάουλο Κοέλιο και τον Στέλιο Ράμφο.

Ακόμα και η Αριστερά υποφέρει από δυσκοιλιότητα ιδεών. Οχι εκείνων των (οπωσδήποτε) αναγκαίων για καθημερινή χρήση και επίλυση επειγόντων προβλημάτων. Αλλά των άλλων. Εκείνων που σκιαγραφούν το μέλλον μας. Που μάς τοποθετούν στον κόσμο και μας προτείνουν δρόμους και εναλλακτικές. Αυτή η δυσκοιλιότητα, και όχι η δήθεν ιδεολογική ηγεμονία της, συνέβαλε στην εμφάνιση των περιττωμάτων της Ιστορίας, των φασιστοειδών σε όλες τις εκφάνσεις τους.

Δεν πιστεύω σε κάποια μεταφυσική «ανθρώπινη φύση» που μεταφράζεται κατά το δοκούν από τις εξουσίες σε «καλή» ή «κακή», αλλά προς το παρόν μού μοιάζει να ισχύει ο στίχος του Γιάννη Πατίλη: «Εξωτερικώς, άνθρωποι των Ιμαλαΐων. Εσωτερικώς, τα ίδια τα Ιμαλάια».

[email protected]