Της Ερις Γιαγκουδάκη

Είναι μια σκηνή που μάλλον όλοι μας έχουμε δει, όταν απολαμβάνουμε το μπάνιο μας. Μικρά παιδιά να παίζουν με την άμμο και πάνω στο παιχνίδι να ξεθάβουν ένα αποτσίγαρο. Πολλές φορές, μάλιστα, τα βρέφη επιχειρούν να το βάλουν και στο στόμα τους. Είναι και αυτό ένα δείγμα του πολιτισμού μας ή μάλλον της έλλειψής του.

Η έκταση του προβλήματος; Μπορεί να φτάσει ακόμη και τα 15 αποτσίγαρα ανά τετραγωνικό μέτρο ακτής. Αυτό τουλάχιστον έδειξαν τα αποτελέσματα των μετρήσεων του προγράμματος LIFE AMMOS πέρσι το φθινόπωρο από 15 παραλίες που καλύπτουν σχεδόν όλα τα γεωγραφικά διαμερίσματα της χώρας.

Θλιβερός μέσος όρος

Συγκεκριμένα, στο σύνολό τους στις 15 παραλίες ο μέσος όρος των αποτσίγαρων κυμαινόταν από 1 έως 15 αποτσίγαρα ανά τετραγωνικό μέτρο ακτής. O Σχινιάς στον Μαραθώνα συγκέντρωσε τον υψηλότερο μέσο όρο, με 15 αποτσίγαρα ανά τ.μ.

Καθώς βρισκόμαστε στο απόγειο της τουριστικής περιόδου, είναι ίσως η κατάλληλη στιγμή να αναλογιστούμε τη σημασία αυτού του προβλήματος, αλλά και να μάθουμε για τις επιπτώσεις που έχουν στο οικοσύστημα. Οι γόπες της… στεριάς δεν αφορούν μόνο την υγεία των ίδιων των καπνιστών, αλλά και των υπόλοιπων λουομένων και φυσικά του περιβάλλοντος, λόγω μιας ουσίας, από την οποία παρασκευάζονται τα φίλτρα των τσιγάρων και η οποία είναι όχι μόνο καρκινογόνος για τον άνθρωπο, αλλά και τοξική για το ίδιο το περιβάλλον.

Οπως μας εξηγεί η υπεύθυνη Επικοινωνίας του Δικτύου «Μεσόγειος SOS», Λουκία Καλαϊτζή, το πρόβλημα των αποτσίγαρων είναι το συνηθέστερο πρόβλημα διεθνώς, καθώς κι άλλες χώρες ψάχνουν τρόπους επίλυσής του. Με ποιο τρόπο το κάπνισμα βλάπτει την υγεία των… ελληνικών ακτών και θαλασσών και κυρίως των θαλάσσιων οργανισμών; Ο μεγαλύτερος κίνδυνος των θαλάσσιων απορριμμάτων είναι η κατάποσή τους από θαλάσσιους οργανισμούς, όπως ψάρια, χελώνες και θαλάσσια πτηνά. Απορρίμματα, όπως τα αποτσίγαρα, καταναλώνονται από τα ζώα είτε άμεσα γιατί μοιάζουν με την τροφή τους, είτε έμμεσα με βιοσυσσώρευση μέσω της τροφικής αλυσίδας.

Η κατάποση των αποτσίγαρων οδηγεί τους θαλάσσιους οργανισμούς στην ασφυξία και στον πνιγμό, καθώς και στη μείωση της λήψης τροφής, λόγω ενός ψευδούς αισθήματος κορεσμού που δημιουργούν, όταν συσσωρεύονται στο στομάχι, που οδηγεί στην ασιτία και τελικά στον θάνατο.

Καθώς τα αποτσίγαρα έχουν αυξημένη τοξικότητα, λόγω της νικοτίνης, μπορούν να δημιουργήσουν έλκος, δηλητηρίαση από τοξίνες ή νευροτοξικότητα. Ακόμα κι αν δεν προκαλέσουν θάνατο στους θαλάσσιους οργανισμούς, τα αποτσίγαρα ή οι βλαβερές και τοξικές ίνες τους, μέσω της τροφικής αλυσίδας, μπορούν να καταλήξουν στο πιάτο του μεσημεριανού μας.

Υπουλος εχθρός

Πρόκειται για ένα πολύ ύπουλο και επικίνδυνο απόρριμμα, αφού λόγω του μικρού του όγκου το υποτιμούμε, θεωρώντας πως θα λιώσει ή θα διαλυθεί. Αυτό που δεν ξέρουμε όμως είναι πως τα φίλτρα των τσιγάρων κατασκευάζονται από οξική κυτταρίνη, ένα είδος πλαστικού που, για να διαλυθεί, μπορεί να χρειαστούν μέχρι και 15 χρόνια, ενώ δεν διασπάται ποτέ πλήρως, αφήνοντας στο περιβάλλον μικροσκοπικές ίνες πλαστικού.

Εκτός από τις σοβαρές επιπτώσεις στην υγεία θαλάσσιων οργανισμών και όχι μόνο, δεν μπορούμε να παραλείψουμε τις αισθητικές και τις κοινωνικοοικονομικές επιπτώσεις για τις ελληνικές παραλίες, που αποτελούν ανάσα για τους πολίτες και τους τουρίστες. Οι παραλίες γεμάτες σκουπίδια και αποτσίγαρα δεν αποτελούν και το καλύτερο μέσο τουριστικής προβολής της χώρας.

Μοναδική λύση αποτελεί η ενημέρωση-πρόληψη. Το πρόγραμμα LIFE AMMOS έχει εγκαταστήσει ειδικό επόπτη παραλίας στις 15 παραλίες που εξετάστηκαν, ο οποίος μοιράζει τασάκια μιας χρήσης. Ακόμα το LIFE AMMOS ζητάει κατάλληλες υποδομές, αυτοσχέδια τασάκια σε παραλίες και την απομάκρυνσή τους σε κάδους απορριμμάτων, καθώς και την ενημέρωση φίλων και γνωστών μας. Σε αυτά έρχονται να προστεθούν εθελοντικοί καθαρισμοί, δημοσιεύσεις σε ηλεκτρονικό και έντυπο Τύπο, σχετικά ενημερωτικά σποτ σε τηλεόραση και ραδιόφωνο καθώς και η εφαρμογή ενός Ολοκληρωμένου Εκπαιδευτικού Πακέτου, προκειμένου να μυηθούν οι μικροί πολίτες της χώρας μας.

Η λύση είναι πολύ απλή και -κυρίως- βρίσκεται στα δικά μας χέρια, ιδίως αν είμαστε καπνιστές. Ενα μικρό μεταλλικό κουτί, ένα μπουκαλάκι νερού ή κάποιο αυτοσχέδιο δοχείο μπορεί να αποτελέσει το σταχτοδοχείο μας στην παραλία…

! Στο νοσοκομείο κατέληξε ένα 18 μηνών κοριτσάκι που κατάπιε γόπα τσιγάρου, ενώ έπαιζε στην παραλία του Μονολιθίου της Πρέβεζας. Η μικρή μεταφέρθηκε επειγόντως στο Νοσοκομείο Πρέβεζας, προκειμένου να υποβληθεί σε πλύση στομάχου. Το περιστατικό συνέβη σε ακόμη μια πολυσύχναστη παραλία, η οποία έχει μετατραπεί σε ένα απέραντο… τασάκι.