Της Χριστίνας Πάντζου

Πριν από τρία χρόνια, η Εστέλα ντε Καρλότο, πρόεδρος των ατρόμητων Γιαγιάδων της Πλατείας του Μάη της Αργεντινής, έγραφε στον αγνοούμενο εγγονό της: «Σκέφτομαι τους “Ηρώδηδες” που σε “σκότωσαν”, που εξαφάνισαν το όνομά σου, την ιστορία σου, τους γονείς σου. Αγαπημένο μου εγγόνι, τι δεν θα έδινα να σε συναντούσα στους δρόμους όπου πάντα σε ψάχνω. Τι δεν θα έδινα για να σου προσφέρω αυτή την αγάπη που με πνίγει από τα τόσα χρόνια που τη φυλάω μέσα μου. Ελπίζω σ’ αυτή την ημέρα».

Πάντα ήλπιζε, αλλά ποτέ δεν ήταν προετοιμασμένη να ακούσει τη δικαστή που χειρίζεται τον φάκελο της εξαφάνισης και της δολοφονίας του συζύγου και της κόρης της, Λάουρα, να της λέει προχθές: «Βρέθηκε ο εγγονός σου». Η 83χρονη -που όταν τη ρωτούσαν «κι αν δεν βρείτε το εγγόνι σας;» απαντούσε πως δεν θέλει να κλείσει τα μάτια χωρίς να τον αγκαλιάσει, αλλά αξίζει όλος αυτός ο αγώνας γιατί κάθε φορά που βρίσκουν ένα παιδί το οποίο οι στρατιωτικοί άρπαξαν από τους απαχθέντες γονείς του, ήταν σαν να συναντά ένα κομμάτι του δικού της εγγονιού- μπορεί τώρα, έπειτα από 36 χρόνια αναζήτησης, να κλείσει κάποιες από τις πληγές της: «Τώρα έχω όλα τα εγγόνια μου, η καρέκλα του δεν θα είναι πια άδεια και οι κενές κορνίζες θα έχουν πλέον τη φωτογραφία του. Το μόνο που θέλω είναι να τον αγγίξω, να δω το πρόσωπό του».

Απόγνωση και επιμονή

Κανένα από τα 114 εγγόνια που ξαναβρήκαν τις βιολογικές τους οικογένειες δεν θα είχαν εντοπιστεί αν η Εστέλα ντε Καρλότο, μια δασκάλα και νοικοκυρά άσχετη με την πολιτική, δεν χρειαζόταν να «επανεφεύρει» τη ζωή της το 1977, όταν η χούντα του Βιντέλα απήγαγε, βασάνισε και σκότωσε τον σύζυγό και την κόρη της και έκλεψε το εγγόνι της. Αν η απόγνωση αλλά και η επιμονή δεν την οδηγούσαν να ιδρύσει -μαζί με μια χούφτα άλλες γυναίκες με παρόμοιες εμπειρίες- μια οργάνωση που καθιέρωσε παγκόσμια πρότυπα αποτελεσματικής μάχης για τα ανθρώπινα δικαιώματα και κατά της ατιμωρησίας. Τίποτε δεν θα είχε γίνει δίχως τη συστηματική δουλειά που έκαναν αυτές οι ακάματες γερόντισσες μεταμορφώνοντας την αντιξοότητα σε εφευρετικότητα, καταστρώνοντας απίστευτες στρατηγικές για να εντοπίσουν ίχνη των εγγονιών τους, ιδρύοντας μια Τράπεζα DNA για να υπάρχουν τα γενετικά δεδομένα ακόμη κι όταν αυτές θα είχαν φύγει από τη ζωή, ανατρέποντας την επίσημη εκδοχή μιας ιστορίας που καλούσε στη λήθη και την ατιμωρησία εκείνων που σκότωσαν τα παιδιά τους και οικειοποιήθηκαν τα εγγόνια τους, και εντοπίζοντας πολλά από αυτά. Αν όταν πια συνειδητοποίησαν πως τα χαμένα μωρά ήταν πια ενήλικοι δεν είχαν υιοθετήσει ως σύνθημα στις εκστρατείες και τις ροκ συναυλίες που οργανώνουν για να προσεγγίσουν τους νέους το «Ξέρεις ποιος είσαι;»

Με αυτό το υπαρξιακό ερώτημα ένας 36χρονος επικοινώνησε με τις Γιαγιάδες τον περασμένο Ιούνιο ζητώντας να κάνει τεστ DNA. Ηταν η πρόεδρος της Εθνικής Επιτροπής για το Δικαίωμα στην Ταυτότητα (Conadi), Κλάουντια Καρλότο, κόρη της Εστέλα, που του ανακοίνωσε ότι ήταν πράγματι παιδί αγνοουμένων, προσθέτοντας: «Πρέπει επιπλέον να σου πω ότι είσαι ένας Καρλότο. Εγγονός της Εστέλα. Είσαι ανιψιός μου». Λίγο μετά, εκείνος της έστειλε ένα μήνυμα: «Είμαι καλά. Είμαστε πολύ ευτυχισμένοι. Η γυναίκα μου λέει πως μοιάζω της Εστέλα».

Ο νέος γεννήθηκε στις 26 Ιουνίου του 1978 στο Στρατιωτικό Νοσοκομείο του Μπουένος Αϊρες. Η μητέρα του τον ονόμασε Γκίντο. Τον κράτησε στα χέρια της πέντε μόλις ώρες, προτού τη μεταφέρουν πίσω στο κέντρο βασανιστηρίων Λα Κάντσα, όπου δύο μήνες αργότερα δολοφονήθηκε. Μεγάλωσε ως Ιγνάσιο Ούρμπαν στην πόλη Ολαβαρία. Είναι πιανίστας και συνθέτης, διευθυντής Δημοτικού Ωδείου, έχει παίξει με γνωστά ονόματα της διεθνούς σκηνής της τζαζ και είχε συμμετάσχει στον κύκλο συναυλιών Μουσική της Ταυτότητας που οργάνωσαν οι Γιαγιάδες. «Δεν έχουν κλείσει οι πόρτες, ούτε οι πληγές τού χθες», τραγουδούσε σε μια από τις στροφές του «Για τη Μνήμη», έργο που συνέθεσε φέτος για την 24η Μαρτίου, την επέτειο του πραξικοπήματος. Χωρίς να φαντάζεται ότι λίγους μήνες αργότερα θα μάθαινε ότι είναι το αγνοούμενο εγγόνι της Εστέλα ντε Καρλότο.

«Του είπαμε να πάρει όσο χρόνο χρειάζεται και εμείς απλά τον αγαπάμε πολύ», λέει η Κλάουντια. «Εχουμε όλη του κόσμου την υπομονή και θα συναντηθούμε όταν εκείνος θελήσει. Εμείς νιώθουμε τον δεσμό που έχουμε μαζί του, εκείνος δεν είναι υποχρεωμένος να νιώθει έτσι, θέλει χρόνο να αφομοιώσει αυτές τις διεργασίες».

Συλλογικός αγώνας

«Από τότε που ήταν μωρό ονειρευόμουν να τον δω, να τον χαϊδέψω, να τον μεγαλώσω», επαναλαμβάνει η Εστέλα, με τη συγκίνηση να ξεχειλίζει από κάθε της πόρο. «Ξέρω ότι στην πρώτη συνάντηση θα υπάρχει σιωπή αλλά και αγκαλιές. Μετά τα έρθουν οι λέξεις και οι απαντήσεις σε κάθε του ερώτηση. Θα έρθει και η στιγμή να λύσουμε τις σπαζοκεφαλιές. Που θα ακούσει ιστορίες για τη μητέρα του. Και που θα αρχίσει να ταυτίζεται βλέποντας την οικογένειά του και λέγοντας “μοιάζω σ’ αυτόν”, “σκέφτομαι σαν κι εσένα”, “κοίτα, τα δάχτυλά μας είναι ίδια”».

Αντί για «θαύμα» (όπως έγραψε μερίδα του Τύπου) μίλησε για αποτέλεσμα σκληρών συλλογικών αγώνων και δουλειάς, για ένα είδος όχι προσωπικής αλλά κοινωνικής «επανόρθωσης» της ιστορίας και του μέλλοντος. «Αυτό είναι ένα εμβληματικό παράδειγμα για όσους λένε “Φτάνει”, για όσους θέλουν να ξεχάσουμε, σαν να μη συνέβη τίποτε» δήλωσε, ξεκαθαρίζοντας πως ο εντοπισμός του εγγονιού της δεν σημαίνει ότι θα εγκαταλείψει έστω και στο ελάχιστο τον αγώνα για να βρεθούν τα 400 παιδιά αγνοουμένων που ακόμη δεν έχουν εντοπιστεί. «Τα παιδιά περιμένουν να τα βρούμε. Και δεν θα ησυχάσουμε μέχρι να τα καταφέρουμε. Εμείς δεν σηκώνουμε τα χέρια ψηλά».