Της Ελλης Πάνου

Από χθες η Τουρκία έχει δυο προέδρους… τουλάχιστον στο Twitter! Πριν καν ανακοινωθεί το ακριβές αποτέλεσμα από την εκλογική επιτροπή, πριν κατακάτσει ο κουρνιαχτός από τον νέο ιστορικό θρίαμβο και πριν ο Αμπντουλάχ Γκιουλ τελειώσει τη θητεία του, ο Ταγίπ Ερντογάν έσπευσε να ανοίξει επίσημο λογαριασμό δηλώνοντας τα καινούργια του καθήκοντα στο κοινωνικό μέσο δικτύωσης που ο ίδιος, ως πρωθυπουργός, είχε προσπαθήσει να κλείσει. Ο Ερντογάν δείχνει σαν να βιάζεται να αγγίξει το «όνειρο» και να κάτσει μόνος στο τιμόνι της χώρας.

Ετοιμος να χτίσει τη «νέα Τουρκία» που υποσχέθηκε στους συμπολίτες του, θα αναλάβει τα νέα του καθήκοντα στις 28 Αυγούστου και εν τω μεταξύ μεσολαβεί μια περίοδος έντονων παρασκηνιακών διεργασιών και στην κυβέρνηση και στο κυβερνών κόμμα (AKP), αφού εκτός των άλλων, με βάση το Σύνταγμα, ο Ερντογάν, ως πρόεδρος, δεν θα μπορεί πλέον να έχει καμία κομματική ιδιότητα.

Ετσι τις επόμενες εβδομάδες θα προεδρεύσει για τελευταία φορά στο κόμμα που ίδρυσε και θα επιβλέψει τη διαδικασία εκλογής νέου ηγέτη, επιδιώκοντας προφανώς αυτός να είναι ένας πιστός «φίλος», που να μπορεί να αναδειχτεί σε υπάκουο πρωθυπουργό.

Αβέβαιο μέλλον

Πιθανότατα δεν έχει στον νου του τον απερχόμενο πρόεδρο, συνιδρυτή του AKP και πολιτικό του «σύντροφο» όλα αυτά τα χρόνια, Αμπντουλάχ Γκιουλ, ο οποίος κοιτάζει το μέλλον του με αρκετά αβέβαιο βλέμμα. Χθες, σε αποχαιρετιστήρια δεξίωση που έκανε στους δημοσιογράφους στο προεδρικό μέγαρο, άφησε να εννοηθεί ότι όλα τα ενδεχόμενα γι’ αυτόν παραμένουν ανοιχτά, στέλνοντας σαφές, αν και έμμεσο, μήνυμα και προς τον Ερντογάν.

«Η επιστροφή στο κόμμα μου», είπε, «είναι το πιο φυσιολογικό πράγμα. Είμαι εκ των ιδρυτών του, ο πρώτος πρωθυπουργός του και πρόεδρος».

Μέχρι τώρα ο Γκιουλ φαίνεται να είχε αποκλειστεί από όλα τα πιθανά σενάρια της «νέας» εποχής, ωστόσο τα αποτελέσματα έχουν κάνει αρκετούς μέσα στο κόμμα να ζητούν ένα «δυνατό χέρι» στην ηγεσία για να το οδηγήσει στις βουλευτικές εκλογές, οι οποίες έχουν προγραμματιστεί για τον Ιούνιο του 2015 – εάν φυσικά δεν γίνουν πρόωρα. Χθες συνεδρίασε η Κεντρική Εκτελεστική Επιτροπή του AKP, ωστόσο οι κρίσιμες αποφάσεις θα ληφθούν στο έκτακτο συνέδριο στο οποίο θα εκλεγεί και ο νέος πρόεδρός του και ο πρωθυπουργός.

Ποιο δρόμο θα πάρει ο Ερντογάν φαίνεται να εξαρτάται από τις ημερομηνίες που θα γίνει το συνέδριο αυτό. Εάν οριστεί πριν από τη λήξη της θητείας του Γκιουλ στις 28 Αυγούστου, τότε η κίνηση θα εκληφθεί ως προσπάθεια αποκλεισμού του από τα αξιώματα. Εν μέσω έντονων παρασκηνιακών διεργασιών πάντως οι περισσότεροι αναλυτές βλέπουν τον Αχμέτ Νταβούτογλου στην πρωθυπουργία.

«Τα πιο πιθανά σενάρια που κυκλοφορούν στην πρωτεύουσα για την προεδρία της κυβέρνησης», γράφει η «Hurriyet», «είναι ή ο υπουργός Εξωτερικών ή ο υπουργός Μεταφορών και Επικοινωνιών, Μπιναλί Γιλντιρίμ… Σε κάθε περίπτωση ο υποψήφιος θα πρέπει να είναι έτοιμος να υπηρετήσει τον Ερντογάν και να είναι το δεξί του χέρι. Ο Νταβούτογλου πληροί τις προϋποθέσεις, αφού έχει αποδείξει την απόλυτη πίστη του σε κρίσιμες φάσεις της πρωθυπουργίας Ερντογάν».

Παρ’ ότι η αποτελεσματικότητα του Νταβούτογλου στο υπουργείο Εξωτερικών είναι αμφιλεγόμενη και συζητήσιμη -σχολιάζει η εφημερίδα- η υποστήριξή του στο πρόσωπο του αρχηγού του είναι αδιαμφισβήτητη και σημαντική ως ο ιδεολόγος της κυβέρνησης και πιστεύεται ότι θα μπορεί να κινητοποιήσει τη βάση του κόμματος, να το κρατήσει ενωμένο και να καθοδηγήσει το υπουργικό συμβούλιο με τον καλύτερο δυνατό τρόπο.

Παρ’ όλα αυτά θα πρέπει να δεχτεί ότι άλλος θα έχει τον τελευταίο λόγο στη δική του κυβέρνηση, η οποία έτσι κι αλλιώς θα έχει επιλεγεί από τον Ερντογάν. Το άλλο μεγάλο ερώτημα είναι πώς θα «βολευτεί» ο τρίτος σύντροφος στη μακρά πολιτική πορεία του νέου προέδρου της Τουρκίας, ο τρίτος συνιδρυτής του κυβερνώντος κόμματος, Μπουλέντ Αρίντς, αλλά και ο «μικρός Τζον», όπως έχει «βαφτιστεί» από τον κόσμο της αγοράς ο «τσάρος» της τουρκικής Οικονομίας, Αλί Μπαμπατζάν. Θεωρείται πιθανό να μη συμπεριληφθεί στο νέο υπουργικό συμβούλιο, έχοντας αναλάβει νεότατος, σε ηλικία 35 ετών, το υπουργείο Οικονομίας της Τουρκίας.

Οι λόγοι της δυσμένειας

Ο λόγος; Μάλλον επειδή ήταν αντίθετος με την πολιτική παροχών του Ταγίπ Ερντογάν και επέκρινε την άρνησή του να προχωρήσει σε απαραίτητες «δομικές μεταρρυθμίσεις», έχει πέσει σε βαθιά δυσμένεια, με ορισμένες φιλοκυβερνητικές εφημερίδες να προετοιμάζουν το έδαφος για την απομάκρυνσή του, υποστηρίζοντας ότι διατηρεί «σχέσεις» με το εχθρικό προς τον Ερντογάν κίνημα του «συνωμότη» κληρικού Φετουλάχ Γκιουλέν.

Το στοίχημα για τον νέο πρόεδρο θα είναι να διατηρήσει για δύο θητείες -δηλαδή για τα επόμενα 10 χρόνια- την εξουσία, μέχρι τα 100ά γενέθλια της Τουρκικής Δημοκρατίας που ίδρυσε ο Ατατούρκ και να σιγουρευτεί έτσι ότι στα 70 του χρόνια θα έχει όλο τον κόσμο στα πόδια του. Οι οπαδοί του ήδη τον αποκαλούν ηγέτη, αρχηγό, άνθρωπο του λαού, μεγάλο δάσκαλο, αφέντη. «Το κυβερνών κόμμα δεν θα εκλέξει ηγέτη» είπε χαρακτηριστικά ένας δημοσιογράφος που πρόσκειται στο AKP, «θα εκλέξει τον πρόεδρό του και τον επόμενο πρωθυπουργό, αφού ηγέτης είναι μόνος ένας: ο Ταγίπ Ερντογάν».

Και με την αντιπολίτευση στο σύνολό της να δείχνει ότι αδυνατεί να συνέλθει από τις απανωτές ήττες, ο Ερντογάν έχει το περιθώριο να νιώθει και να πράττει ως «ο αρχηγός επικεφαλής των πάντων», όπως προσδιόριζε ο ίδιος τις προεδρικές του αρμοδιότητες. Μοναδικό εμπόδιο είναι προς το παρόν το Σύνταγμα της χώρας, που πρέπει να τροποποιηθεί για να έχει ο Ερντογάν και με τη βούλα το πάνω χέρι και να υιοθετήσει η χώρα ένα προεδρικό σύστημα «τουρκικού στιλ».