Ευτυχία είναι οι καλοί φίλοι και η κακή μνήμη, έλεγε ο Μαρκ Τουέιν, αλλά μάλλον δεν είχε στο μυαλό του ανθρώπους που ζουν αποκλειστικά στο παρόν. Μήπως τελικά είμαστε όλα όσα δεν ξεχνάμε; Και πώς μπορούμε να συνεχίσουμε να καταφέρνουμε κάτι τέτοιο καθώς μεγαλώνουμε;

Το πρόγραμμα βελτιώνει τη νοητική,σωματική, αλλά και ψυχολογική κατάσταση των ηλικιωμένων και με τη χρήση του παιχνιδιού μνήμης βελτιώνεται ο δείκτης κατάθλιψης σχεδόν κατά 50%. Το 94% των συμμετεχόντων φέρεται να ανταποκρίθηκε θετικά στο πρόγραμμα, ενώ το 78% το χαρακτήρισε «διασκεδαστικό»!

Της Στελλίνας Μαργαριτίδου

^[1]«Ο σύγχρονος τρόπος ζωής και το στρες φαίνεται πως επιταχύνουν τις διαδικασίες της άνοιας. Από την άλλη, βέβαια, το γεγονός ότι διαγιγνώσκονται τόσα περιστατικά με Alzheimer ακόμη και σε πρώιμο στάδιο σημαίνει ότι η επιστήμη στον τομέα αυτό έχει κάνει σημαντικές προόδους», επισημαίνει ο επίκουρος καθηγητής Ιατρικής του ΑΠΘ, Παναγιώτης Μπαμίδης, ο οποίος πρόσφατα βραβεύθηκε από την Επιτροπή Ερευνών του Πανεπιστημίου για την ανάπτυξη και εφαρμογή μιας καινοτόμου τεχνικής νευροανάδρασης και την έρευνά του στη συναισθηματική υπολογιστική. Ο τομέας με τον οποίον ασχολείται συγκεντρώνει τα τελευταία χρόνια το ενδιαφέρον της παγκόσμιας ερευνητικής κοινότητας, δεδομένου ότι το ζήτημα της άνοιας –και ειδικότερα της πιο συχνής μορφής της, της νόσου Alzheimer –τείνει να λάβει διαστάσεις παγκόσμιας απειλής– πολλοί την χαρακτηρίζουν «επιδημία» του 21ου αιώνα. Σήμερα, μόνο στην Ελλάδα, «εγκλωβισμένοι» στις «νησίδες» του παρόντος βρίσκονται 200.000 ασθενείς με νόσο Alzheimer, ενώ χωρίς μνήμη υπολογίζεται ότι ζουν περί τους 36.000.000 ασθενείς παγκοσμίως. Η νόσος, μάλιστα, εμφανίζεται με μεγαλύτερη συχνότητα στο πλουσιότερο τμήμα του πληθυσμού της γης, καθώς συνδέεται άμεσα με την αύξηση του προσδόκιμου επιβίωσης. Και το κόστος διαχείρισης ή αντιμετώπισής της αυξάνεται δραματικά, καταλήγοντας να απειλεί με χρεοκοπία ακόμη και εύρωστα εθνικά ή ιδιωτικά συστήματα υγείας.

Η γιαγιά, ο παππούς και το laptop

Long Lasting Memories είναι το πλήρες όνομα του προγράμματος, που χρηματοδοτήθηκε από την Ευρωπαϊκή Ενωση και στόχο έχει να βελτιώσει την ανθρώπινη μνήμη προλαβαίνοντας –ή αναστέλλοντας– την εξέλιξη της νόσου Alzheimer. Στο πλαίσιο του εν λόγω προγράμματος, η ομάδα του ΑΠΘ δημιούργησε ένα λογισμικό που βασίζεται σε σύγχρονες τεχνολογίες πληροφορικής και προσφέρει, μέσα σε ένα ευχάριστο και εύκολο γραφικά και λειτουργικά περιβάλλον, ασκήσεις για την ενίσχυση της μνήμης σε συνδυασμό με σωματική άσκηση –σκεφτείτε τη γιαγιά και τον παππού να παίζουν WII ή κάποιο άλλο παιχνίδι που θα συνδυάζει τη χρήση του υπολογιστή με κάποιας μορφής ελαφριά σωματική άσκηση.

^[2]«Το δίκτυο των μονάδων που λειτουργούν ασύρματα περιλαμβάνει αισθητήρες που φορά ο χρήστης και συνδέονται με τον ηλεκτρονικό υπολογιστή. Τα «παιχνίδια» περιλαμβάνουν εκτός από ασκήσεις μνήμης και συγκεκριμένα πρότυπα συμπεριφοράς, που βοηθούν τον ηλικιωμένο να οργανώνει καλύτερα την παραμονή του με ασφάλεια στο σπίτι του χωρίς να χρειάζεται τη μόνιμη βοήθεια κάποιου. Εννοείται ότι το σύστημα προσαρμόζεται στις ανάγκες του χρήστη και διαθέτει, ανάλογα με την περίπτωση, σύστημα ειδοποίησης σε περίπτωση που αυτός νιώσει κίνδυνο ή απειλή. Η παρακολούθηση της πορείας των ασκήσεων γίνεται καθημερινά, με τους θεραπευτές του προγράμματος να έχουν τη δυνατότητα να δημιουργήσουν πλήρως εξατομικευμένα προγράμματα, παρακολουθώντας εξ αποστάσεως την πρόοδο των χρηστών», εξηγεί ο Παναγιώτης Μπαμίδης.

Ενθαρρυντικά αποτελέσματα

Για τη δημιουργία, την πιλοτική εφαρμογή, την παρακολούθηση και αξιολόγηση των αποτελεσμάτων του LLM Care εργάστηκε μια ολόκληρη ομάδα επιστημόνων, κλινικών ψυχολόγων, ιατρών, γεροντολόγων, επιστημόνων πληροφορικής, γυμναστών, ειδικών της βιοϊατρικής μηχανικής και τεχνολογίας, γλωσσολόγων και αναλυτών της αγοράς – στην πλειονότητά τους μέλη της Assistive Technologies and Silver Science Team του Εργαστηρίου Ιατρικής Φυσικής του ΑΠΘ και της Ιατρικής Σχολής του Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών. Και τα ώς τώρα αποτελέσματα από τα δύο χρόνια πιλοτικής λειτουργίας του συστήματος μοιάζουν στ’ αλήθεια εκπληκτικά.

^[3]Οι πιλοτικές έρευνες έγιναν σε 5 ευρωπαϊκές χώρες. Στην περίπτωση της Ελλάδας ειδικότερα συμμετείχαν σε αυτές 389 άτομα από τη Θεσσαλονίκη και στην Αθήνα, τεκμηριώνοντας πως το πρόγραμμα βελτιώνει τη νοητική, σωματική, αλλά και ψυχολογική κατάσταση των ηλικιωμένων – μεταξύ άλλων υπολογίστηκε ότι με τη χρήση του παιχνιδιού μνήμης βελτιώθηκε ο δείκτης κατάθλιψης σχεδόν κατά 50%. «Παρατηρήθηκε ακόμη σημαντική βελτίωση στις λειτουργίες προσοχής, στις εκτελεστικές λειτουργίες, στη γλώσσα, στην ταχύτητα επεξεργασίας των πληροφοριών, στις οπτικο-χωρικές ικανότητες, αλλά και στη μνήμη εργασίας. Αντίθετα από τα στερεότυπα που ίσως και να έχουμε στο μυαλό μας, τα μεγαλύτερης ηλικίας άτομα φάνηκε να διασκέδασαν το παιχνίδι στον υπολογιστή. Το έδωσα κι εγώ στους γονείς μου να το δοκιμάσουν και τους άρεσε!» υποστηρίζει ο Παναγιώτης Μπαμίδης και τα στοιχεία μοιάζει να τον δικαιώνουν – το 94% των συμμετεχόντων φέρεται να ανταποκρίθηκε θετικά στο πρόγραμμα, ενώ το 78% το χαρακτήρισε «διασκεδαστικό»!

Στην επόμενη φάση του LLMCare, αναζητούνται… πελάτες. Το προϊόν άλλωστε απευθύνεται σε μια πολύ δυναμική αγορά υπηρεσιών υγείας –ιδιαίτερα αν γίνει εφικτό να εξαχθεί στην Κεντρική και Βόρεια Ευρώπη, όπου υπάρχουν ακόμη εύρωστα ασφαλιστικά ταμεία. Ηδη πάντως ο Δήμος Χολαργού αγόρασε το πρόγραμμα –το οποίο παρέχεται σε οικονομικές τιμές από τις δομές της Επιτροπής Ερευνών του ΑΠΘ σε φορείς της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, δημόσια και ιδιωτικά κέντρα φροντίδας ηλικιωμένων, επαγγελματίες φροντίδας της υγείας, αλλά και σε απλούς πολίτες– ενώ ενδιαφέρον για την απόκτηση και εφαρμογή του έχει δείξει και ο Δήμος Νεάπολης-Συκεών.