ANOIXTO BIBΛΙΟ

Της Μαριάννας Σκιαδά

^[1]«Φέρτε τα πτώματα», ο τίτλος θα ταίριαζε απόλυτα σε ταινία τρόμου («Bring up the bodies»), είναι όμως η διαταγή που δίνεται, όπως μας πληροφορεί η Βρετανίδα συγγραφέας, Χίλαρυ Μαντέλ, στους δεσμοφύλακες του περίφημου Πύργου του Λονδίνου, ώστε να φέρουν στο δικαστήριο τους κατηγορούμενους για εσχάτη προδοσία. Μάιος του 1536 και οι τέσσερεις φυλακισμένοι άνδρες κατηγορούνται ως εραστές της Αννας Μπολέιν, της προσωρινής βασίλισσας όπως την αποκαλούν ειρωνικά οι αυλικοί, και συζύγου του Ερρίκου Η΄.

Ο Ερρίκος έμεινε στην ιστορία για το σχίσμα με τη Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία που προκάλεσε, όταν θέλησε να παντρευτεί την Μπολέιν χωρίζοντας την πρώτη του γυναίκα, την Αικατερίνη της Αραγονίας. Παντρεύτηκε έξι φορές και δύο από τις συζύγους του αποκεφαλίστηκαν κατ’ εντολήν του. Η Μπολέιν ήταν η μία από αυτές καθώς κατηγορήθηκε για μοιχεία όταν ο βασιλιάς «έριξε τα μάτια του αλλού», στην κατοπινή του σύζυγο, τη «χλομή και σιωπηλή» Τζέιν Σέιμορ. Τα στοιχεία που την καταδίκασαν κατασκευάστηκαν με υπομονή και μεθοδικότητα από τον Τόμας Κρόμγουελ (1485-1540), υπουργό και δεξί χέρι του Ερρίκου.

Η πρωτοτυπία του έγκειται στο γεγονός ότι τόσο το ανά χείρας μυθιστόρημα όσο και το προγενέστερό του, το «Γουλφ Χολ», τα οποία αποτελούν τα δύο πρώτα μέρη μιας τριλογίας με κεντρικό ήρωα τον Τόμας Κρόμγουελ, αφηγούνται την λίγο πολύ γνωστή ιστορία του Ερρίκου του Η΄ μέσα από τη ματιά και τη συνείδηση ενός ανθρώπου που ιστορικά έχει καταγραφεί ως ο Κακός. Η Μαντέλ δεν τον αθωώνει, αλλά του δίνει μια πιο ανθρώπινη διάσταση δημιουργώντας έτσι έναν ολοκληρωμένο χαρακτήρα. Δείχνει έναν άνθρωπο μοναχικό, πανέξυπνο, αδίστακτο και ευέλικτο που έχει μάθει να χειρίζεται τον βασιλιά για να μπορεί να κάνει αυτό που θέλει, να στηρίξει τα «πιστεύω» του όσον αφορά τη Θρησκευτική Μεταρρύθμιση, να περάσει κάποιους νόμους που θα ανακουφίσουν τους φτωχούς και φυσικά να πλουτίσει ο ίδιος. Δεν είναι τυχαίο το πώς κατάφερε στην ταξική αγγλική κοινωνία του 16ου αιώνα να αναρριχηθεί στα ύπατα αξιώματα, αυτός, ο γιος του φτωχού σιδερά. Ο Κρόμγουελ δεν έχει ηθικούς ενδοιασμούς, γι' αυτόν ο σκοπός αγιάζει τα μέσα.

Το τρίτο μέρος της τριλογίας γράφεται τώρα, όπως μας πληροφορεί η συγγραφέας. Στο πρώτο μέρος, το «Γουλφ Χολ», περιγράφονται πάντα από την πλευρά του Κρόμγουελ τα γεγονότα που οδήγησαν στο σχίσμα με τη Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία, ο γάμος του βασιλιά με την Μπολέιν και τέλος η επιθυμία του να τη χωρίσει, ενώ το «Bring up the bodies» αρχίζει σαν να ανοίγει η αυλαία της σκηνής ενός θεάτρου στον τόπο κατοικίας των Σέιμορ, το Γουλφ Χολ, τον Σεπτέμβριο του 1535 και καλύπτει τα γεγονότα μέχρι τον Μάιο του 1536. Στις τελευταίες σελίδες του βιβλίου η Μπολέιν έχει εκτελεστεί, ο Ερρίκος έχει παντρευτεί τη νέα εκλεκτή της καρδιάς του, μόλις δέκα μέρες μετά και ο Κρόμγουελ έχει αποκτήσει τίτλο ευγενείας. Και εδώ αναδύεται και ένα άλλο θέμα του μυθιστορήματος, καθώς οι κατηγορούμενοι για μοιχεία και εσχάτη προδοσία άντρες που εκτελέστηκαν ήταν προσωπικοί του εχθροί. Είναι άνθρωποι που τον ταπείνωσαν ή τον περιφρόνησαν λόγω της ταπεινής του καταγωγής, είναι επίσης αυτοί που ο Κρόμγουελ θεωρεί υπεύθυνους για την εξόντωση του προστάτη του Τόμας Γουόλσεϊ (1473-1530), λόρδου καγκελαρίου του Ερρίκου. Θα μπορούσε λοιπόν το μυθιστόρημα να χαρακτηριστεί και σαν μια τραγωδία εκδίκησης; Ναι, αλλά δεν είναι μόνον αυτό, γιατί συγχρόνως είναι ένα ψυχογράφημα του Κρόμγουελ καθώς και μια αριστοτεχνική αναπαράσταση της εποχής μέσα από μια ποιητική γλώσσα που μοιάζει να είναι η γλώσσα της εποχής, αλλά δεν είναι. Η Μαντέλ δημιουργεί σκηνές σαν κομμάτια ενός θεατρικού έργου ή σαν ταμπλό βιβάντ. Η σκηνή της εκτέλεσης της Μπολέιν είναι πραγματικά συγκλονιστική, οι κινήσεις του δήμιου με το σπαθί μοιάζουν χορογραφημένες!

Δεν είναι τυχαίο που το « Bring up the bodies» κέρδισε το βρετανικό βραβείο Μπούκερ καθώς και το βραβείο «Costa Novel» ως το καλύτερο μυθιστόρημα του 2012. Είναι το δεύτερο Μπούκερ για τη Μαντέλ, που έχει γράψει μέχρι στιγμής δώδεκα μυθιστορήματα, καθώς το πρώτο το πήρε το 2009 για το «Γουλφ Χολ». Είναι μόλις η τρίτη συγγραφέας και η μόνη Βρετανίδα που έχει τιμηθεί με το βραβείο Μπούκερ για δεύτερη φορά και δικαίως. Στα ελληνικά το «Bring up the bodies» θα κυκλοφορήσει τον Μάρτιο, σε μετάφραση της Εριφύλης Μαρωνίτη, από τις Εκδόσεις Πάπυρος και, όπως μας πληροφορεί και η ίδια η συγγραφέας, το μυθιστόρημα μπορεί να διαβαστεί αυτόνομα.