Νίκη Μαραγκού: 1949-2013

Η καταξιωμένη Κύπρια δημιουργός, συγγραφέας και εικαστικός, σκοτώθηκε σε τροχαίο δυστύχημα στην Αίγυπτο, όπου είχε πάει διακοπές. Κηδεύεται αύριο στη Λευκωσία

Της Παρής Σπίνου

^[1]Βαθιά θλίψη έχει προκαλέσει σε Κύπρο και Ελλάδα ο αδόκητος χαμός της Νίκης Μαραγκού την περασμένη Πέμπτη, σε τροχαίο δυστύχημα έξω από την πόλη Φαγιούμ της Αιγύπτου, όπου βρισκόταν για επαγγελματικούς σκοπούς. Ηταν 65 ετών. Σύμφωνα με τις έρευνες της αιγυπτιακής αστυνομίας, το τροχαίο οφείλεται στην υπερβολική ταχύτητα, που ανέπτυξε ο Αιγύπτιος οδηγός του αυτοκινήτου στο οποίο επέβαιναν δύο ακόμα άτομα. Η σορός της αδικοχαμένης συγγραφέως μεταφέρθηκε χθες στην Κύπρο, ενώ αύριο θα τελεστεί η κηδεία της από τον καθεδρικό του Αγίου Ιωάννη, στη Λευκωσία.

Η γλώσσα κέντρο της ζωής της

Ηταν μια καταξιωμένη δημιουργός με μεγάλη ακτινοβολία. Ενας πνευματικός άνθρωπος ευαίσθητος και ανήσυχος. Μια κοσμοπολίτισσα με προσήλωση στον ελληνισμό. Πολυσχιδής προσωπικότητα, μοίραζε τα ενδιαφέροντά της από τη δραματουργία και τα παραμύθια, μέχρι τη ζωγραφική. «Εκανα διάφορες δουλειές, δίδαξα κεραμική σε τυφλούς, εργάστηκα δέκα χρόνια στο θέατρο, έκανα έξι εκθέσεις ζωγραφικής και χαρακτικής. Το κεντρικό όμως σημείο στη ζωή μου υπήρξε πάντα η σχέση μου με τη γλώσσα, την αρχαία, τη βυζαντινή, τη νέα», έχει πει η ίδια.

Η Νίκη Μαραγκού γεννήθηκε το 1949 στη Λεμεσό. Ο πατέρας της ήταν από την Αμμόχωστο και η μητέρα της από την Κοζάνη. Σπoύδασε Κoιvωvιoλoγία στo Βερoλίvo (1965-70), όπου συνάντησε τον ζωγράφο Αλέξη Ακριθάκη, ο οποίος την επηρέασε εικαστικά. Επιστρέφοντας στην Κύπρο εργάστηκε στo Κρατικό Θέατρo της Κύπρoυ και στην εφημερίδα «Φιλελεύθερος». Παράλληλα, από τo 1980 έως το 2007 διηύθυνε τo βιβλιoπωλείo και εκδοτικό οίκο «Κοχλίας» στη Λευκωσία, που αποτέλεσε λογοτεχνικό στέκι.

Πολυβραβευμένη

Για το έργο της απέσπασε πολλά βραβεία. Το 1998 πήρε το Βραβείο Καβάφη στην Αλεξάνδρεια, ενώ το 2006 βραβεύτηκε από την Ακαδημία Αθηνών για την ποιητική συλλογή «Divan». Είχε τιμηθεί με κυπριακό Κρατικό Επαινο Ποίησης για την ποιητική συλλογή «Τα από κήπων» (1981), με Κρατικό Βραβείο Ποίησης για τη συλλογή «Αρχή Ινδίκτου» (1987), με Κρατικά Βραβεία Πεζογραφίας για τα διηγήματα «Μια στρώση άμμου» (1990) και το μυθιστόρημα »Είναι ο πάνθηρας ζωντανός» (1998).

Το 2004, το ποίημά της «Τριαντάφυλλα» αναρτήθηκε στις αίθουσες αναμονής νοσοκομείων της Αγγλίας. Το 2007, «Ο δαίμων της πορνείας» επελέγη από το περιοδικό «Διαβάζω» ως ένα από τα δέκα καλύτερα βιβλία με διηγήματα της χρονιάς. Παράλληλα, ασχολήθηκε με τη ζωγραφική και πήρε μέρος στις Μπιεvάλε Χαρακτικής της Λουμπλιάνα το 1993 και του Καΐρoυ το 1996.

Νέο βιβλίο από «Το Ροδακιό»

Η πολυβραβευμένη συγγραφέας διατηρούσε μια πλατεία εικόνα του ελληνικού ορίζοντα μεγαλώνοντας στο ανατολικότερο σημείο του. Και ένιωθε ότι ανήκει σε μια τυχερή γενιά, που βίωσε ακραίες καταστάσεις: «Από τη γιαγιά μου στον αργαλειό, τους γύφτους με αρκούδες να χορεύουν στη Μακεδονία στους σημερινούς υπολογιστές. Είχα μια αγάπη για την ιστορία, για τα παλιά κτήρια, θυμάμαι ακόμα και το 1963 ,που είχαν μπει οδοφράγματα στη Λευκωσία, επέμενα να πηγαίνω στον τουρκικό τομέα με το ποδήλατο μου, γύριζα τις γειτονιές, διάβαζα ταφόπετρες, συλλάβιζα τον κόσμο γύρω μου. Είχα την τύχη να μεγαλώσω σε ένα σπίτι με βιβλία, παλιά βιβλία. Να ακούω παλιές ιστορίες. Να διαβάζω. Εβλεπα τον Πενταδάκτυλο, το βουνό, από τη στέγη της Αγίας Σοφίας. Είμαι περίεργος άνθρωπος, κι αυτό μου έδωσε την πρώτη ύλη για τη γραφή. Τα καλοκαίρια περπατούσα τις νύχτες που ο κόσμος καθόταν έξω και ήταν τα σπίτια ανοικτά και κοίταζα τα εσωτερικά των σπιτιών. Κατέγραφα συνομιλίες, ματιές. Μαθαίνοντας αγιογραφία, γύρισα σχεδόν όλες τις εκκλησίες της Κύπρου, έμαθα πολλά».

Στο τελευταίο της βιβλίο, «Δεκαοχτώ αφηγήσεις» (2012), διέσωσε λαϊκές ιστορίες γυναικών της Κύπρου, τις οποίες κατέγραψε στη διάρκεια πολλών χρόνων. Υπό έκδοση είναι η συλλογή «Προς Αμυδράν Ιδέαν, ποιήματα 2003-2013» από «Το Ροδακιό».

Τα ειλικρινή συλλυπητήριά τους στην οικογένεια της Νίκης Μαραγκού εκφράζουν με ανακοινώσεις τους: ο πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας Δημήτρης Χριστόφιας και το υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού, η Ενωση Λογοτεχνών Κύπρου και η Εταιρεία Συγγραφέων, των οποίων υπήρξε μέλος, κ.ά.

 [email protected]

………………………………………………………………………………………………………………………….

«Τα ταξίδια με έθρεψαν»

Η Νίκη Μαραγκού αγαπούσε πολύ τα ταξίδια. Η γνωριμία με τόπους και με ανθρώπους, οι εικόνες και οι βιωματικές αφηγήσεις αποτελούσαν άλλωστε την πρώτη ύλη για τα βιβλία της, όπως και οι πολύτιμες αναμνήσεις της από τα παιδικά χρόνια και την οικογένειά της.

Να, όμως, πώς περιέγραφε η ίδια τις «περιπλανήσεις» της σε ένα μεστό κείμενο που είχε παραχωρήσει στον Μισέλ Φάις («Ελευθεροτυπία», ένθετο «Βιβλιοθήκη», 5.12.2008): «Ταξίδεψα στη Μέση Ανατολή κυρίως, στην Τουρκία, στην Αίγυπτο και αυτά τα ταξίδια με έθρεψαν, μου έδωσαν εικόνες, ιστορίες. Στην Προύσα ένιωσα δέος βλέποντας τα πρώτα τζαμιά των Οθωμανών, στο Κάιρο περπάτησα στα νεκροταφεία. Εμαθα να ακούω. Ο,τι έχεις μαζέψει και αποθηκεύσει ξαναβγαίνει στο χαρτί. Και μια ζωή μάζευα εικόνες, λέξεις, πετραδάκια από το χωράφι που διέσχιζα κάθε πρωί για να πάω στο σχολείο. Και είναι η ανασύνθεση αυτών των εικόνων μια μαγική υπόθεση, μια μεγάλη χαρά, η μέγιστη, που γίνεται δεν ξέρω πώς, όπως όταν ανακατεύεις χρώματα στην παλέτα και βγαίνει ξαφνικά ένα σχέδιο. Η θεματική μου αναγκαστικά ακολούθησε αυτά που μου συνέβαιναν. Η Κύπρος, η Μέση Ανατολή, η Ελλάδα αλλά και ο κόσμος όλος, έτσι όπως έχει ανοίξει πια για τη γενιά μας είναι γεμάτος ερεθίσματα για όποιον έχει μάτια ανοικτά για να τα δει».