Του Μιχάλη Ψύλου

Τεχεράνη θύμιζε το κλειστό γήπεδο Γκέιλεν Σέντερ στο Λος Αντζελες. Χιλιάδες ιρανικές και αμερικανικές σημαίες να κυματίζουν δίπλα δίπλα και στο παρκέ η εθνική ομάδα βόλεϊ του Ιράν, που βρέθηκε πριν από μερικές εβδομάδες στις Ηνωμένες Πολιτείες για μια σειρά φιλικών αγώνων με την αμερικανική εθνική ομάδα. Σκηνές πράγματι πρωτόγνωρες εδώ και σχεδόν τέσσερις δεκαετίες για τις δύο χώρες –η μία αποκαλούσε τις ΗΠΑ «Μεγάλο Σατανά» και η άλλη «ανταπέδιδε» καταχωρίζοντας το Ιράν στον «άξονα του κακού».

«Για εμάς η επίσκεψη αυτή ήταν μια απίστευτη ευκαιρία για την προώθηση της καλής θέλησης και της κατανόησης μεταξύ του Ιράν και της Αμερικής» τόνισε ο Γκρεγκ Σάλιβαν, ανώτερος σύμβουλος του Στέιτ Ντιπάρτμεντ για το Ιράν. Οπως έγινε μάλιστα γνωστό, η αμερικανική ομάδα βόλεϊμπολ θα επισκεφθεί το Ιράν τον επόμενο χρόνο. Σαράντα τρία χρόνια μετά τη «διπλωματία του πινγκ πονγκ» και την επίσκεψη της αμερικανικής ομάδας επιτραπέζιας αντισφαίρισης στην Κίνα τον Απρίλιο του 1971, που εγκαινίασε την αναθέρμανση των σχέσεων της Ουάσινγκτον με το Πεκίνο, οι Αμερικανοί δοκιμάζουν τη «διπλωματία του βόλεϊμπολ» για την αποκατάσταση των σχέσεων με το Ιράν.

Η επαναπροσέγγιση των Ηνωμένων Πολιτειών με το Ιράν ακολούθησε την εκλογή του φιλοδυτικού Χασάν Ροχανί στην προεδρία του Ιράν πριν από έναν χρόνο. Η εκλογή του Ροχανί αντανακλά πλέον την πολιτική υπεροχή των φιλοαμερικανικών δυνάμεων στο Ιράν που επιδιώκουν προσέγγιση και συνεννόηση με τις ΗΠΑ. Οι Αμερικανοί, από την πλευρά τους, δεν κρύβουν ότι επιδιώκουν να επιστρέψει το Ιράν στον ρόλο που έπαιζε επί σάχη, πριν από την ισλαμική επανάσταση του αγιατολάχ Χομεϊνί στις αρχές του 1979, ως υποτελούς συμμάχου των ΗΠΑ στη Μέση Ανατολή.

Ο ναύαρχος Σταυρίδης υπέρ του Ιράν

Ο ελληνικής καταγωγής Αμερικανός ναύαρχος Τζέιμς Σταυρίδης, μέχρι πέρυσι στρατιωτικός διοικητής του ΝΑΤΟ, με βαρυσήμαντο άρθρο εξηγεί «γιατί ήρθε η ώρα να συνεργαστούμε με το Ιράν». Οπως λέει, «τα πλεονεκτήματα του ανοίγματος και της συνεργασίας με το Ιράν είναι προφανή. Είναι ένα μεγάλο, ισχυρό κράτος με περίπου 80 εκατομμύρια εργατικούς και μορφωμένους πολίτες, που βρίσκεται στο κέντρο μιας γεωπολιτικά σημαντικής περιοχής. Διαθέτει έναν ισχυρό στρατό με σχεδόν ένα εκατομμύριο άνδρες, μεγάλα αποθέματα υδρογονανθράκων και ηγετικό ρόλο στον σιιτικό κόσμο. Υπάρχει επίσης η παρουσία ενός σχετικά νέου κοσμικού ηγέτη, του προέδρου Χασάν Ροχανί, που παρά τους περιορισμούς από τον ανώτατο πνευματικό ηγέτη, μπορεί να είναι πρόθυμος να εξετάσει μια νέα σελίδα στις σχέσεις ΗΠΑ-Ιράν.

»Οπως λέει μια ιρανική παροιμία, «η ανάγκη μπορεί να αλλάξει ένα λιοντάρι σε… αλεπού». Οι ΗΠΑ προσέγγιζαν ιστορικά την εξωτερική τους πολιτική όπως ένα λιοντάρι. Αυτό είχε τα οφέλη του, αλλά μπορεί να ήλθε η ώρα να σκεφτούμε περισσότερο ως αλεπού την προσέγγισή μας με το περσικό κράτος». Ηδη η αμερικανική εταιρεία World Eco Energy υπέγραψε προκαταρκτική συμφωνία με την Τεχεράνη για να επενδύσει 1,7 δισ. δολάρια στην παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από στερεά απόβλητα, όπως έγραψε η εφημερίδα «Τέχεραν Τάιμς».Το έργο αυτό έχει προγραμματιστεί να ξεκινήσει τον Σεπτέμβριο. Οι Αμερικανοί διαβλέπουν λοιπόν και τεράστια κέρδη με την αποκατάσταση των σχέσεων με την Τεχεράνη.

Οπως έγραψε το «Τάιμ», έκθεση του Ιρανο-αμερικανικού Συμβουλίου (NIAC) έδειξε ότι λόγω των κυρώσεων που έχει επιβάλει η Ουάσινγκτον στο Ιράν, μόνον από το 1995 οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν χάσει από 134,7 έως 175 δισ. δολάρια σε πιθανά έσοδα από τις εξαγωγές στο Ιράν. Μεταξύ των ευρωπαϊκών χωρών, η Γερμανία ήταν επίσης ο μεγαλύτερος χαμένος από τις κυρώσεις στο Ιράν καθώς τα απολεσθέντα έσοδα των γερμανικών εταιρειών μπορεί να φτάνουν και τα 73 δισ. δολάρια.

Δείγματα καλής θέλησης στο Ιράκ

Ηδη η ιρανική ηγεσία δείχνει δείγματα καλής θέλησης υπέρ της αμερικανικής πολιτικής στο Ιράκ. Η Τεχεράνη υποστήριξε το σχέδιο των Ηνωμένων Πολιτειών για την ανατροπή του Ιρακινού πρωθυπουργού Νούρι αλ Μάλικι και την αναρρίχηση του Χαϊντάρ αλ Αμπάντι στη θέση του. Την προσέγγιση ευνοεί άλλωστε και η δράση του Ισλαμικού Κράτους –της εξτρεμιστικής, σουνιτικής οργάνωσης που έχει καταλάβει μεγάλο τμήμα του βόρειου και δυτικού Ιράκ. Μέχρι πρότινος η Τεχεράνη κατηγορούσε τους τζιχαντιστές αντάρτες ως μισθοφόρους των Αμερικανών, αλλά τώρα ακόμη και τα λεγόμενα σκληροπυρηνικά ιρανικά έντυπα έχουν σωπάσει…

Η Ουάσινγκτον επιθυμούσε από καιρό την αντικατάσταση του σιίτη πρωθυπουργού Μάλικι, καταλογίζοντάς του σοβαρές ευθύνες για την αποξένωση των σουνιτών και των Κούρδων, κάτι που δημιούργησε ευνοϊκές συνθήκες για την ανάπτυξη του Ισλαμικού Κράτους.

Η ιρανική ηγεσία πιστεύει ότι οι Αμερικανοί έχουν απόλυτη ανάγκη την Τεχεράνη για να ελέγξουν την κατάσταση στη Μέση Ανατολή. Ενδεχομένως βέβαια αυτό να αποδειχτεί αυταπάτη και η Τεχεράνη θα πρέπει να μελετήσει καλά το μάθημα από τα παθήματα ηγετών κρατών της αραβικής κοινότητας. Οι Αμερικανοί μόλις πετύχουν τον σκοπό τους θα πετάξουν σαν «στημένη λεμονόκουπα» τους αγιατολάχ του Ιράν και θα τους αντικαταστήσουν με Ιρανούς αστούς πολιτικούς, οι οποίοι δεν θα αφήσουν τίποτα όρθιο από την ισλαμική εξουσία.

Γεωπολιτικές αλλαγές στη Μέση Ανατολή

Η επαναπροσέγγιση του Ιράν με τις ΗΠΑ θα έχει τεράστιες γεωπολιτικές συνέπειες σε όλη τη Μέση Ανατολή, καθώς ανατρέπει τον συσχετισμό δυνάμεων και μέσα στο αμερικανικό στρατόπεδο των συμμάχων της Ουάσινγκτον στην Εγγύς και Μέση Ανατολή. Η Τεχεράνη σε αυτή τη φάση μπορεί να προσφέρει εξαιρετικής σημασίας υπηρεσίες στις ΗΠΑ από εκείνες που μπορούν να προσφέρουν στους Αμερικανούς οι δύο κορυφαίοι εταίροι τους στη Μέση Ανατολή, το Ισραήλ και η Σαουδική Αραβία.

Ακριβώς γι' αυτό το Τελ Αβίβ και το Ριάντ δεν κρύβουν την εντονότατη δυσαρέσκειά τους για την προσέγγιση ΗΠΑ – Ιράν. Οι Ισραηλινοί και οι Σαουδάραβες υποβαθμίζονται στα αμερικανικά σχέδια μόλις υλοποιηθεί εμπράκτως η προσχώρηση του Ιράν στο μεσανατολικό στρατόπεδο των ΗΠΑ. Ηδη η ισραηλινή ηγεσία δεν διστάζει πλέον να λειτουργεί εντελώς ανεξάρτητα από την Ουάσινγκτον και θα επιχειρήσει με κάθε μέσο να προκαλέσει ρωγμές στην αμερικανο-ιρανική προσέγγιση. Εδώ και μήνες άλλωστε το Ισραήλ προσπαθεί με κάθε μέσο να υπονομεύσει την επίτευξη συμφωνίας της Δύσης για το πυρηνικό οπλοστάσιο του Ιράν.

Ο Ισραηλινός αναλυτής Ντέιβιντ Γουάινμπεργκ σε άρθρο του στην εφημερίδα «Ισραελ Χαγιόμ» με τίτλο «Αποκαθιστώντας τη στρατιωτική υπεροχή» δίνει μια πολύ ενδιαφέρουσα διάσταση του πολέμου κατά της Χαμάς στη Γάζα: «Το Ισραήλ κερδίζοντας αυτόν τον πόλεμο με τη Χαμάς κάνει το πρώτο βήμα για την αποκατάσταση της ασφάλειάς του και των ευρύτερων αποτρεπτικών δυνατοτήτων του. Είναι μέρος της ισραηλινής απάντησης στα κέρδη των ριζοσπαστών ισλαμιστών στους αραβικούς εμφύλιους πολέμους στην περιοχή. Εντάσσεται στο πλαίσιο της επαναβεβαίωση των βασικών δομικών στοιχείων της στρατηγικής θέσης του Ισραήλ. Είναι κρίσιμης σημασίας για το Ισραήλ με μεγάλη στρατηγική προοπτική».

Με απλά λόγια, ας μην το ξεχνάμε: Το Ισραήλ είναι το μόνο κράτος στη Μέση Ανατολή που διαθέτει πυρηνικά όπλα και την απειλή αυτή δεν θα διστάσει να τη χρησιμοποιήσει, αν δει ότι κινδυνεύει η στρατιωτική του κυριαρχία…