Για τους «κλειστούς» φακέλους της αρμενικής γενοκτονίας

«Με αφορμή τη δημοσίευση επιστολής συντάκτη της εφημερίδας σας σχετικά με τη δήθεν απαγόρευση στους ερευνητές πρόσβασης στους φακέλους για τη γενοκτονία των Αρμενίων, επιθυμούμε προς αποκατάσταση της αλήθειας να σας κάνομε γνωστό ότι:

α. Ο συντάκτης κ. Κωστόπουλος, ερευνητής στο παρ’ ημίν Αρχείο από το έτος 1996 (έχει μέχρι στιγμής υποβάλει και λάβει έγκριση αδείας 16 φορές), κατέθεσε τη συγκεκριμένη αίτηση έρευνας η οποία και πρωτοκολλήθηκε την 1η Ιουλίου τ.ε.

β. Το αίτημά του εξετάσθηκε όπως προβλέπει ο Οργανικός Νόμος ΥΠΕΞ (Ν.3566/2007) μέσα στο πρώτο δεκαήμερο Αυγούστου από την αρμόδια Επιτροπή της οποίας προΐσταται ο Διευθυντής (ή εκπρόσωπός του) του Διπλωματικού Γραφείου Υπουργού. Τα μέλη της Επιτροπής εξέτασαν και στη συνέχεια εισηγήθηκαν στον Υπουργό την απόρριψη του αιτήματος του κ. Κωστόπουλου, ο οποίος και την ενέκρινε.

γ. Και τούτο διότι πράγματι (πάντα τα στοιχεία στη διάθεσή σας) τη δεδομένη στιγμή το πρόγραμμα ψηφιοποίησης του Ιστορικού Αρχείου ΥΠΕΞ (πρόκειται για μνημειώδες έργο που μετά πολλές προσπάθειες επί σειρά ετών ξεκίνησε τον περασμένο Ιανουάριο και αναμένεται να απελευθερωθεί στο διαδίκτυο σε επίσημη μετά την ολοκλήρωσή του τελετή στις 6 Δεκεμβρίου τ.ε.) βρισκόταν ακριβώς στην επίμαχη χρονική περίοδο. Καμία πρόθεση ή σχέδιο απόκρυψης του συγκεκριμένου Αρχείου που ούτως ή άλλως είναι από ετών ελεύθερο στην έρευνα, υπάρχει από πλευράς Υπηρεσιών ΥΠΕΞ. Οι αυθαίρετοι συνειρμοί που διατυπώνονται στο ειρημένο άρθρο ανήκουν κυριολεκτικώς στη φαντασία του συντάκτη σας.

δ. Αρνούμεθα εκβιαζόμενοι από αναληθή δημοσιεύματα αυτού του ύφους και περιεχομένου να παραβιάσουμε τον όρκο μας ως δημοσίων λειτουργών να εφαρμόζομε επιλεκτικά τις διατάξεις και οδηγίες ανωτέρων μας. Δυσάρεστο το τίμημα, το χρέος όμως παραμένει χρέος.

ε. Εφόσον ο συντάκτης σας δεν μπορεί να περιμένει μερικούς ακόμα μήνες ώστε να διενεργεί στο εξής την έρευνά του μέσα από την οθόνη του υπολογιστή του οπουδήποτε και αν ευρίσκεται όπως και όλοι οι άλλοι ερευνητές εντός και εκτός Ελλάδος, παρακαλείται να επιστρέψει με νέο του αίτημα, καθώς με την ταχύτητα με την οποία ψηφιοποιείται το Αρχείο ΥΠΕΞ (35.000 σελίδες ημερησίως), υπολογίζεται ότι μέσα στο πρώτο δεκαήμερο του Οκτωβρίου οι συγκεκριμένοι φάκελοι θα έχουν ψηφιοποιηθεί και επιστρέψει στην Υπηρεσία μας.

Οπως αντιλαμβάνεσθε, πολύς θόρυβος για το τίποτε.

Με την παράκληση της δημοσίευσης της παρούσας επιστολής, διατελώ

Με κάθε τιμή

Φωτεινή Τομαή-Κωνσταντοπούλου, Εμπειρογνώμων Πρέσβης Α′, Προϊσταμένη της Υπηρεσίας Διπλωματικού και Ιστορικού Αρχείου»

Η απάντηση του συντάκτη μας, Τάσου Κωστόπουλου:

Παρά τις οξύτατες διατυπώσεις της, αλλά και την οφθαλμοφανή προσπάθειά της να δώσει στην υπόθεση τη διάσταση προσωπικής αντιδικίας, η επιστολογράφος μας κάθε άλλο παρά διαψεύδει επί της ουσίας το δημοσίευμα της «Εφ.Συν.» (4/9/2014). Πώς θα μπορούσε, άλλωστε, αφού μοναδική πηγή μας ήταν δικό της επίσημο έγγραφο, όπου αναφέρεται ρητά ότι τα ντοκουμέντα που αφορούν την αρμενική γενοκτονία δεν είναι προσβάσιμα στους ερευνητές επειδή βρίσκονται «προσωρινά υπό δέσμευση λόγω ψηφιοποίησης» -δίχως τον παραμικρό χρονικό προσδιορισμό αυτής της «προσωρινότητας», που τώρα μας λέει ότι διήρκεσε μερικές μόνο εβδομάδες (ενώ οι άδειες των ερευνητών εκδίδονται για ένα δωδεκάμηνο); Κάποια κρίσιμα στοιχεία της απάντησης της κυρίας Τομαή παραμένουν, άλλωστε, ηθελημένα ασαφή: ποια ήταν λ.χ. η «επίμαχη χρονική περίοδος» (από τις δυο -αρκετά απομακρυσμένες μεταξύ τους- που είχα ζητήσει να ερευνήσω), η οποία «έτυχε» να ψηφιοποιείται τούτες τις μέρες; Το 1894-1896 ή το 1915-1920; Να υποθέσουμε πως οι φάκελοι τριών ολόκληρων δεκαετιών, με εκατομμύρια έγγραφα, αποσύρθηκαν όλοι μαζί ταυτόχρονα από τα ράφια;

Ακόμη πιο εύγλωττη είναι, άλλωστε, η επιλογή της επιστολογράφου μας να παρακάμψει το δεύτερο σημείο του εγγράφου της: την απαίτηση από τους ερευνητές να υποβάλουν στην υπηρεσία της όχι μόνο το θέμα της μελέτης τους, αλλά και «το πλαίσιο της έρευνάς τους», ως προϋπόθεση για την εξέταση του αιτήματός τους. Η οφθαλμοφανής αυτή λογοκριτική παρέμβαση του Υπουργείου (κάθε άλλο παρά σύννομη, όπως έχουμε επανειλημμένα γράψει), φωτίζει -νομίζω- αρκετά καλά την ουσία του ζητήματος. Η κ. Τομαή αποφεύγει κάθε αναφορά επ’ αυτού και προτιμά να επιδοθεί σε μεγαλόστομες και καθαρά συκοφαντικές νύξεις περί υποτιθέμενου «εκβιασμού» για «επιλεκτική εφαρμογή» των «διατάξεων και οδηγιών ανωτέρων της». Υπενθυμίζω ότι το επίμαχο έγγραφό της δεν απέρριψε κάποιο αίτημα προνομιακής μεταχείρισής μου, αλλά την πρόσβασή μου σε αποχαρακτηρισμένους φακέλους που (υποτίθεται πως) είναι ανοιχτοί σε κάθε ενδιαφερόμενο ερευνητή.

Οσον αφορά, τέλος, την εξαγγελία «απελευθέρωσης» του Ιστορικού Αρχείου του ΥΠΕΞ στο διαδίκτυο και τη δυνατότητα έρευνάς του μέσω υπολογιστή από τα σπίτια και τα γραφεία μας, φυσικά και είναι καλοδεχούμενη. Υπό έναν, φυσικά, απαρέγκλιτο όρο: ότι αυτή η πρόσβαση θα αφορά το σύνολο του διαθέσιμου υλικού κι όχι κάποιο διπλωματικά αποψιλωμένο τμήμα του –ότι δεν θα λειτουργήσει, δηλαδή, στην πράξη ως μηχανισμός τελεσίδικου αποκλεισμού των «μη ημετέρων» ερευνητών από τον κύριο όγκο των αποχαρακτηρισμένων τεκμηρίων. Η 6η Δεκεμβρίου είναι κοντά και η οριστική απάντηση σ’ αυτό το ερώτημα δεν θ’ αργήσει να δοθεί.