Της Χριστίνας Πάντζου

^[1]

Μια γυναίκα περπατά έξω από το Αεροδρόμιο του Κισμάου, που ελέγχεται από την Αφρικανική Αποστολή στη Σομαλία
REUTERS/Siegfried Modola

Στα τέλη του 2013, η 15χρονη Καμάρ πήγε σε βάση της Αφρικανικής Ειρηνευτικής Δύναμης στη Σομαλία (AMISOM) για να ζητήσει φάρμακα για την άρρωστη μητέρα της. Ο διερμηνέας την έστειλε σε δύο στρατιώτες, που την οδήγησαν σε ένα απομονωμένο χώρο, όπου αντί να της δώσουν τα αντιβιοτικά που της υποσχέθηκαν τη βίασαν. «Οταν τέλειωσαν μου έδωσαν 10 δολάρια», λέει το κορίτσι, σε έκθεση του Παρατηρητηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (HRW), στην οποία 21 γυναίκες αφηγούνται πώς οι ξένες δυνάμεις που υποτίθεται ότι βρίσκονται στη Σομαλία για να τις προστατέψουν τις εκμεταλλεύονται σεξουαλικά και τις κακοποιούν.

Δεν είναι η πρώτη φορά που διεθνείς οργανώσεις καταγγέλλουν τη βία που γνωρίζουν οι γυναίκες της Σομαλίας, ιδίως οι εκτοπισμένες μιας σύρραξης που διαρκεί περισσότερο από δύο δεκαετίες. Το 2012 καταγράφηκαν περισσότερα από 1.700 κρούσματα βιασμού και κακοποίησης γυναικών, ενώ το πρώτο εξάμηνο του 2013 καταγγέλθηκαν άλλα 800 περιστατικά μόνο στο Μογκαντίσου. Σύμφωνα με τα στοιχεία του Γραφείου Συντονισμού Ανθρωπιστικών Υποθέσεων του ΟΗΕ, συνήθως οι βιαστές είναι ένστολοι και ένοπλοι και το 33% των θυμάτων είναι ανήλικα κορίτσια.

Αλλά, για πρώτη φορά μια έκθεση κατονομάζει ως δράστες στρατιώτες της AMISOM. Η διεθνής οργάνωση επισημαίνει ότι αυτά τα περιστατικά σημειώθηκαν μετά την άφιξη στη χώρα το 2007 της ειρηνευτικής δύναμης της Αφρικανικής Ενωσης και αποτελούν απλώς την κορυφή του παγόβουνου: «Η εμπλοκή στρατιωτών της AMISOM έχει αγνοηθεί επί μακρόν, τόσο από την ανώτατη διοίκηση της Αποστολής όσο και από τις χώρες που συμμετέχουν». Ολα τα περιστατικά που καταγράφονται στην έκθεση, με τίτλο «Η εξουσία που αυτοί οι άντρες έχουν πάνω μας», έγιναν στο γενικό στρατηγείο της ειρηνευτικής αποστολής και σε μία από τις βάσεις της και έχουν ως δράστες στρατιώτες από την Ουγκάντα και το Μπουρούντι και Σομαλούς διαμεσολαβητές, διερμηνείς και υπαλλήλους της. Στις περισσότερες δε περιπτώσεις, «είτε πλήρωναν τα θύματά τους είτε τους δώριζαν φαγητό, θέλοντας να μεταμφιέσουν τον βιασμό σε μια συναινετική ανταλλαγή υπηρεσιών: σεξ αντί βασικών αγαθών». Πολλοί επιπλέον εκμεταλλεύτηκαν τη δεινή κατάσταση των γυναικών για να δημιουργήσουν δίκτυα προσφοράς σεξουαλικών υπηρεσιών για τα μέλη της ειρηνευτικής αποστολής. Για «κοινό μυστικό» κάνει λόγο η έκθεση, εκτιμώντας πως ανάλογα κρούσματα πιθανόν να υπάρχουν και σε άλλες βάσεις της AMISOM.

Οι σομαλικές αρχές ανακοίνωσαν ότι θα διερευνήσουν τις καταγγελίες, με δεδομένο ωστόσο ότι η σομαλική αστυνομία δεν έχει δικαιοδοσία επί των στρατιωτών της Αποστολής, οι οποίοι μπορεί να δικαστούν μόνο από τις χώρες τους. «Δεν υπάρχει καμιά δικαιολογία για τη μη δίωξή τους», επισημαίνει η HRW: «Οι ηγέτες της Σομαλίας και η Αφρικανική Ενωση θα μπορούσαν να δώσουν τέλος στην σεξουαλική εκμετάλλευση και την κακοποίηση, πιέζοντας τις χώρες που στέλνουν ενστόλους στην ειρηνευτική δύναμη να βρουν και να τιμωρήσουν τους ενόχους».

………………………………………………………………………………………………………………..

Βραβείο Νάνσεν στις «Πεταλούδες με Νέα Φτερά»

Δόθηκε σε γυναίκες που επιβίωσαν από τον εκτοπισμό και τη βία

^[2]

Εκτοπισμένη γυναίκα έξω από αυτοσχέδια σκηνή στο Μογκαντίσου
REUTERS/Ismail Taxta

Είναι ένα δίκτυο εθελοντριών που πηγαίνουν από σπίτι σε σπίτι για να στηρίξουν γυναίκες που επιβίωσαν της βίας και του εκτοπισμού. Επέλεξαν για όνομά τους το «Πεταλούδες με Νέα Φτερά», γιατί από το 2010 δουλεύουν σαν «πεταλούδες που δεν φοβούνται να καούν στη φωτιά» για τα ανθρώπινα δικαιώματα των γυναικών στην Μπουεναβεντούρα. Το λιμάνι, γνωστό ως η «κολομβιανή πρωτεύουσα του τρόμου», έχει τέτοια επίπεδα βίας που 51.000 άνθρωποι αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους στο διάστημα 2010-2013.

Για το ανθρωπιστικό τους έργο μόλις τιμήθηκαν με το βραβείο Νάνσεν της Υπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες. «Κάθε ημέρα πασχίζουν να επουλώσουν τις πληγές εκτοπισμένων γυναικών και παιδιών της Μπουεναβεντούρα, θέτοντας σε κίνδυνο την ίδια τους τη ζωή… Στον πόλεμό τους για τον έλεγχο των εδαφών, οι ένοπλες ομάδες της περιοχής κακοποιούν τους πιο ευάλωτους, με σεξουαλικές επιθέσεις, απαγωγές και δολοφονίες. Οι εθελόντριες “Πεταλούδες” βάζουν κάτω από τα προστατευτικά φτερά τους εκτοπισμένες και κακοποιημένες γυναίκες και τις βοηθούν να πάρουν τη ζωή τους στα χέρια τους και να διεκδικήσουν τα δικαιώματά τους», δήλωσε ο επικεφαλής της διεθνούς οργάνωσης, Αντόνιο Γουτέρες, ανακοινώνοντας το Βραβείο, που θα απονεμηθεί στις 29 Νοεμβρίου.

«Εχουμε δει φόνους, εξαφανίσεις, βιασμούς, ακρωτηριασμούς. Οι γυναίκες πάντα πληρώνουμε τις συνέπειες, είτε ως θύματα εμείς οι ίδιες, είτε όταν οι σύζυγοι, τα παιδιά, τα αδέλφια, τα εγγόνια μας βιώνουν αυτή την τραγωδία», δήλωσε στο BBC η ιδρύτρια της ομάδας των 120 εθελοντριών, Γκλόρια Αμπάρο Αρμπολέδα. «Εδώ είναι επικίνδυνο να καταγγείλεις τη βία. Αλλά κάποιος πρέπει να το κάνει. Αλλωστε κινδυνεύεις να χάσεις τη ζωή σου, είτε μάχεσαι είτε όχι. Καλύτερα λοιπόν να πεθάνεις παλεύοντας».

Οσο για τα 100.000 δολάρια του βραβείου, ελπίζουν να μπορέσουν να φτιάξουν ένα καταφύγιο: «Ονειρευόμαστε ένα σπίτι όπου θα μπορούν να μένουν γυναίκες που κινδυνεύουν έως ότου σταθούν ξανά στα πόδια τους. Εναν χώρο όπου θα βρίσκουν στήριξη, κατάρτιση για να αρχίζουν να δουλεύουν. Εναν τόπο όπου θα μαθαίνουν για τα δικαιώματά τους».

……………………………………………………………………………………………………………

«Επικίνδυνα» τα γυναικεία περιοδικά στο Ιράν;

^[3]

Το ιρανικό γυναικείο περιοδικό «Οι Γυναίκες Σήμερα»

Πόσο ανατρεπτικό μπορεί να είναι ένα γυναικείο περιοδικό; Ακρως για τις ιρανικές αρχές, που κάλεσαν την εκδότρια ενός νέου εντύπου να παρουσιαστεί ενώπιον ειδικού δικαστικού σώματος δίωξης αδικημάτων του Τύπου έπειτα από καταγγελίες ότι προωθεί αντιισλαμικές φεμινιστικές απόψεις. Την είδηση μετέδωσε το ιρανικό πρακτορείο ειδήσεων FARS (φίλα προσκείμενο προς τους Φρουρούς της Επανάστασης) και αφορά τη Σαχλά Σερχάτ, που ελπίζοντας στις υποσχέσεις του νέου προέδρου Ρουχανί, εξέδωσε τον περασμένο Μάιο το Zanan-e-Emruz (Οι Γυναίκες Σήμερα).

Μετά τη δημοσιοποίηση της δικαστικής κλήσης προς τη Σερχάτ, ο ανώτατος θρησκευτικός ηγέτης της χώρας αγιατολάχ Χαμενεΐ (μέσα από την ιστοσελίδα του www.leader.ir) επιτέθηκε κατά των δυτικών αξιών που, όπως διατείνεται, υπονομεύουν… τον φεμινισμό σε αντίθεση με τις αξίες της Ιρανικής Δημοκρατίας. Οι οποίες, έσπευσε να εξηγήσει, περιλαμβάνονται στο Σύνταγμα και ορίζουν ότι καθήκον των γυναικών είναι να ανατρέφουν τα παιδιά τους με σεβασμό προς τη θρησκεία.

Υπάρχουν φόβοι ότι αυτές οι «κλήσεις σε απολογία» αποτελούν προοίμιο περιορισμών στην έκδοση του περιοδικού, που θα μπορούσαν να οδηγήσουν και σε κλείσιμό του. Οπως συνέβη με το διάσημο Zanan, το οποίο επί δεκαέξι χρόνια εξέδιδε η Σερχάτ και απαγορεύτηκε από τον πρόεδρο Αχμαντινετζάντ το 2008, με το σκεπτικό ότι «έδινε μια ζοφερή εικόνα της Ισλαμικής Δημοκρατίας» και δημοσίευε «ηθικά αμφισβητούμενη ενημέρωση», με αποτέλεσμα να «διαταράσσει τη συνείδηση του κοινού». Οι σκληροπυρηνικοί κατηγορούν τη Σερχάτ ότι επιδιώκει να συνεχίσει το «καταστροφικό» έργο της διάδοσης φεμινιστικών ιδεών μέσα από το νέο της εκδοτικό εγχείρημα. Οταν μάλιστα πρωτοκυκλοφόρησε στις 28 Μαΐου, η κρατική τηλεόραση έθεσε το ερώτημα: «Η χορήγηση εκδοτικής άδειας στη Σερχάτ υπηρετεί τα συμφέροντα του Ιράν, με δεδομένο το παρελθόν της και τις αποκλίνουσες απόψεις της;».