Της Νόρας Ράλλη

^[1]

Ποντίζοντας τα όργανα βυθοσκόπησης στον όρμο της Κοιλάδας της Αργολίδας

Ξεκινώντας από την Ερέτρια, έδρα της Ελβετικής Αρχαιολογικής Σχολής στην Ελλάδα, και με ενδιάμεσους σταθμούς τον Πειραιά και το Ναύπλιο τα μέλη της αρχαιολογικής αποστολής Terra Submersa (Ελληνες και Ελβετοί ενάλιοι αρχαιολόγοι, βιολόγοι και λοιποί επιστήμονες), κατέληξαν στον όρμο της Κοιλάδας, στην Αργολίδα, στο σημείο διεξαγωγής των υποθαλάσσιων ερευνών.

H ελληνοελβετική αυτή αποστολή είναι αποτέλεσμα συνεργασίας, εκτός των άλλων, της Εφορείας Εναλίων Αρχαιοτήτων, του Πανεπιστημίου της Γενεύης και του Ελληνικού Κέντρου Θαλάσσιων Ερευνών. Στόχος της ήταν να διερευνήσει τα προϊστορικά τοπία που βρίσκονται βυθισμένα στον Αργολικό κόλπο, σε μια προσπάθεια για την ανασύστασή τους, αλλά και για να εντοπιστούν τυχόν ίχνη ανθρώπινης δραστηριότητας.

Το σπήλαιο Φράγχθι στην Αργολίδα, που κατοικήθηκε ήδη από την Παλαιολιθική περίοδο (40000-10000 π.Χ.), εικάζεται πως είναι το σταυροδρόμι των πολιτισμών και της νεολιθικής περιόδου. «Ισως εκεί να βρίσκεται το παλαιότερο “χωριό” της Ευρώπης. Σε αυτή μας την έρευνα δεν υπάρχουν όρια!» μας είπε παλιότερα ο επικεφαλής της αποστολής, αρχαιολόγος Τζούλιεν Μπεκ.

Το ταξίδι αυτό στο παρελθόν μέσω της ανασκαφής του βυθού και πάντα με το μεγαλύτερο ηλιακό καταμαράν PlanetSolar, που μετέφερε εξοπλισμό και επιστήμονες, ολοκληρώθηκε στις 22 Αυγούστου, μετά από έρευνες 12 ημερών. «Καταφέραμε να συλλέξουμε εκπληκτικά δεδομένα, η ανάλυση των οποίων θα απαιτήσει τουλάχιστον δύο χρόνια εργασίας», δήλωσε με ενθουσιασμό ο Μπεκ. «Τα προκαταρκτικά αποτελέσματα είναι δεόντως ενθαρρυντικά».

Από τη χαρτογράφηση των βυθών οι ερευνητές εντόπισαν «παλαιοακτές», που χρονολογούνται σε διάφορες περιόδους της προϊστορίας. Oλες, δε, οι ενδείξεις οδηγούν στην πεποίθηση ότι οι κάτοικοι του σπηλαίου Φράγχθι είχαν διαμορφώσει τις ακτές αυτές, από τις οποίες οι επιστήμονες ανέκτησαν κοχύλια και υπολείμματα ψαριών. Επιπροσθέτως, οι έρευνες με ηχοβολιστικά που είχαν εγκατασταθεί στο PlanetSolar κατέγραψαν ρήγματα που μαρτυρούν τεκτονικές μετατοπίσεις στον Αργολικό κόλπο – θα μπορούσαν να εξηγήσουν και τη διαφορά στο βάθος των παλαιοακτών. Με την ανασύσταση των βυθισμένων τοπίων, οι αρχαιολόγοι ελπίζουν να κατανοήσουν τη δυναμική μέσω της οποίας κατοικούνταν τότε οι παράκτιες ζώνες.

Το χρονικό

Το ουσιαστικό ερευνητικό έργο άρχισε στις 10 Αυγούστου, ημέρα που κατέπλευσε στον όρμο της Κοιλάδας το MS Tûranor PlanetSolar, το μεγαλύτερο ηλιακό καταμαράν, το οποίο μετατράπηκε σε ερευνητική πλατφόρμα και βάση της επιστημονικής ομάδας της αποστολής.Το φουτουριστικής αισθητικής σκάφος βοήθησε κυρίως στη λήψη γεωφυσικών μετρήσεων, οι οποίες θα επιτρέψουν στους ερευνητές να μοντελοποιήσουν την τοπογραφία των αρχαίων παράκτιων ζωνών που τώρα είναι βυθισμένες (το 20000 π.Χ. ήταν χωριά!), καθώς και να εντοπίσουν τυχόν ίχνη ανθρώπινης δραστηριότητας. Συνοδοιπόρος του στις έρευνες, το σκάφος «Αλκυών» του ΕΛΚΕΘΕ, εξοπλισμένο με ερευνητικά όργανα τεχνολογίας αιχμής.

Πλωτά όργανα μέτρησης ποντίστηκαν στο νερό, καταγράφοντας λεπτομέρειες από τον βυθό, σχηματίζοντας ουσιαστικά τον χάρτη της μεταλλαγής του στην πάροδο του χρόνου, σε βάθος δεκάδων χιλιάδων ετών. Στη συνέχεια, με τη χρήση ηχοβολιστικού (side-scan sonar), σάρωσαν κάθε εκαστοστό τής υπό διερεύνηση περιοχής και συγκέντρωσαν δεδομένα, που θα επιτρέψουν τη χαρτογράφηση του ανάγλυφου του πυθμένα, όπως αυτός είναι σήμερα. Οι θαλάσσιοι γεωλόγοι μιλούν για σημάδια από την κοίτη ενός αρχαίου ποταμού, γεγονός ενθαρρυντικό για την ανακάλυψη περαιτέρω ευρημάτων, αφού ήταν σύνηθες στην αρχαία εποχή οι ανθρώπινες δραστηριότητες να αναπτύσσονται κοντά σε νερό.

Η λεπτομερής επεξεργασία όλων αυτών των στοιχείων θα διαρκέσει επί μακρόν. Το σίγουρο είναι πως μετά τον τάφο της Αμφίπολης, μια νέα βυθισμένη πολιτεία στην Αργολίδα περιμένει να ανακαλυφθεί.

[email protected]