Βιέννη Του Δημήτρη Δημητρακούδη

^[1]Ο ιστορικός συμβολισμός της αποδόμησης των καθεστώτων στις χώρες της Ανατολικής Ευρώπης γίνεται, εδώ και 25 χρόνια, με την πτώση του Τείχους του Βερολίνου στις 9 Νοεμβρίου του 1989, ωστόσο η αρχή του τέλους του αποκαλούμενου «Σιδηρού Παραπετάσματος» και της διαίρεσης της Ευρώπης είχε γίνει μερικούς μήνες νωρίτερα με το σταδιακό «άνοιγμα» των συνόρων της Ουγγαρίας προς την Αυστρία και κορυφαία στιγμή τη φυγή δεκάδων χιλιάδων Ανατολικογερμανών από την Ουγγαρία στα μέσα Σεπτεμβρίου και μετά.

Αρχές του 1989, η ουγγρική κυβέρνηση ανακοίνωνε χαλάρωση των συνοριακών ελέγχων προς την Αυστρία, για να ακολουθήσει στις 2 Μαΐου της ίδιας χρονιάς -προς γενική έκπληξη, χωρίς όμως να συνειδητοποιεί κανείς τις πραγματικές διαστάσεις εκείνου του εγχειρήματος– το κόψιμο από Ούγγρους στρατιώτες στο Χεγκιεσαλόμ, στη μεθοριακή περιοχή της δυτικής Ουγγαρίας, τμήματος του συρματοπλέγματος προς την Αυστρία.

Σχεδόν δύο μήνες αργότερα, στις 27 Ιουνίου, και με σκοπό να περάσει στα βιβλία της Ιστορίας, το κόψιμο του συρματοπλέγματος στα αυστροουγγρικά σύνορα επανασκηνοθετήθηκε, με πρωταγωνιστές του αυτή τη φορά τούς τότε υπουργούς Εξωτερικών της Αυστρίας, Αλόις Μοκ, και της Ουγγαρίας, Γκιούλα Χορν, ο οποίος διετέλεσε αργότερα, μετά τις κοσμογονικές αλλαγές, πρωθυπουργός της χώρας του και πέθανε πριν από ένα χρόνο.

Η φωτογραφία με τους υπουργούς να κόβουν το συρματόπλεγμα είχε κάνει τότε τον γύρο του κόσμου και έως σήμερα θεωρείται συμβολική για το τέλος του «Σιδηρού Παραπετάσματος».

Μαζική φυγή στη Δύση

Μερικές εβδομάδες αργότερα γινόταν η πρώτη επιτυχημένη απόπειρα μαζικής φυγής στη Δύση Ανατολικογερμανών πολιτών που βρίσκονταν στην Ουγγαρία για διακοπές, όταν, στις 19 Αυγούστου 1989, 600 από αυτούς είχαν εκμεταλλευτεί για τη διαφυγή τους στην Αυστρία το προσωρινό άνοιγμα από την ουγγρική πλευρά τού συνοριακού σταθμού στο Σόπρον, για ελεύθερη διέλευση των συμμετεχόντων σε ένα παραμεθόριο «πικνίκ ειρήνης», σε αυστριακό έδαφος.

Λίγες μόνον εβδομάδες μετά το πέρασμα εκείνων των 600 στην Αυστρία και στη συνέχεια στην τότε Δυτική Γερμανία, η Ουγγαρία άνοιξε διάπλατα τα σύνορά της και μέσα σε μικρό χρονικό διάστημα μετά τη νύχτα της 10ης Σεπτεμβρίου συνολικά πενήντα χιλιάδες Ανατολικογερμανοί διέφυγαν χωρίς κανένα πρόβλημα στη Δύση.

Ο Γκιούλα Χορν, στα απομνημονεύματά του με τίτλο «Ελευθερία όπως την εννοώ» που κυκλοφόρησαν το 1994, είχε περιγράψει τα δραματικά γεγονότα εκείνων των ημερών και τις μαραθώνιες διαπραγματεύσεις του με τις πρωτεύουσες Μόσχα, Βόνη και Ανατολικό Βερολίνο, πριν η κυβέρνηση των μεταρρυθμιστών Κομμουνιστών στη Βουδαπέστη αποφασίσει στις 10 Σεπτεμβρίου 1989 το άνοιγμα των ουγγρικών συνόρων προς την Αυστρία και τη Δύση για όλους.

Για «επανάσταση χωρίς αιματοχυσία, κάτι το μοναδικό» έκανε λόγο, με την ευκαιρία της συμπλήρωσης ενός τετάρτου του αιώνα, ο Χανς Νισλ, κυβερνήτης του Μπούργκενλαντ, του αυστριακού ομόσπονδου κρατιδίου στα σύνορα με την Ουγγαρία, το οποίο είχε υποδεχτεί τότε τους 600 Ανατολικογερμανούς και λίγες εβδομάδες αργότερα υπήρξε ο πρώτος σταθμός στη Δύση για τους χιλιάδες άλλους που εγκατέλειπαν την Ουγγαρία.

Σε δηλώσεις και αναλύσεις αυτών των ημερών για την 25η επέτειο τονίζεται ιδιαίτερα πως το γεγονός εκείνο υπήρξε η αφετηρία και λειτούργησε στη συνέχεια σαν «ουγγρικό ντόμινο» για την αποκαθήλωση του «Σιδηρού Παραπετάσματος», την κατάρρευση των κομμουνιστικών συστημάτων στην Ανατολική Ευρώπη και τελικά τη διάλυση του Συμφώνου της Βαρσοβίας, αλλάζοντας τον σύγχρονο κόσμο.

Υπογραμμίζεται επίσης για ακόμη μια φορά η «θαρραλέα απόφαση με ιστορικές επιπτώσεις» από την πλευρά της Βουδαπέστης, στην οποία φέρεται να υπήρξε μια μετριοπαθής και διαλλακτική στάση τής τότε σοβιετικής ηγεσίας υπό τον Μιχαήλ Γκορμπατσόφ.