Της Αλεξάνδρας Λεφοπούλου

^[1]

Το 1980 ο Ζακ Ιβ Κουστό ονειρεύτηκε ένα πλοίο διαφορετικό που θα έπλεε αξιοποιώντας την αιολική ενέργεια στο μέγιστο

Για χιλιάδες χρόνια οι ναυτικοί έζησαν και αναμετρήθηκαν με δύο στοιχεία της φύσης: το νερό και τον αέρα. Το 1980, ο γνωστός ωκεανογράφος και εξερευνητής Ζακ-Ιβ Κουστό οραματίστηκε ένα πλοίο διαφορετικό. Το πλοίο θα έπρεπε να πλέει με σύγχρονες μηχανές, αλλά να τροφοδοτείται με ενέργεια, τουλάχιστον σε έναν βαθμό, από τον άνεμο, μια καθαρή, ελεύθερη, ανανεώσιμη ενεργειακή πηγή.

Ο Ζακ-Ιβ Κουστό και οι μηχανικοί συνεργάτες του ανανέωσαν και βελτίωσαν μια ιδέα που είχε εγκαταλειφθεί: τον περιστρεφόμενο μεταλλικό κύλινδρο ως μέθοδο πρόωσης. Το μοντέλο τους δοκιμάστηκε. Ηταν η γέννηση της τεχνολογίας Turbosail, ενός ναυτικού συστήματος πρόωσης με βάση την εφαρμογή του φαινομένου Magnus.

Το επόμενο βήμα ήταν να τεσταριστεί η ανακάλυψη. Χρησιμοποίησαν για τον σκοπό αυτό ένα καταμαράν που βαφτίστηκε «Ανεμόμυλος». Με αυτό ξεκίνησαν το εγχείρημα της σύνδεσης Ταγγέρης με Νέα Υόρκη. Το ταξίδι έχει σχεδόν ολοκληρωθεί όταν, κάπου κοντά στις αμερικανικές ακτές, ο άνεμος φυσάει με ταχύτητα πάνω από 50 κόμβους και οι συγκολλήσεις που συγκρατούν τον μηχανισμό του Turbosail υποχωρούν. Το πρωτότυπο πέφτει στη θάλασσα.

Η ομάδα Κουστό δεν εγκαταλείπει την προσπάθεια. Αναπτύσσουν δύο κυλίνδρους από αλουμίνιο, με ύψος δέκα μέτρα και διάμετρο δύο. Κατά μήκος του κάθε κυλίνδρου ανοίγουν σειρές από τρύπες που επιτρέπουν στον αέρα να εισδύει στο εσωτερικό, ενώ ένα μεγάλο πτερύγιο, τοποθετημένο κι αυτό κατά μήκος του κάθε κυλίνδρου, τους δίνει τη μορφή φτερού κάθετα τοποθετημένου. Οι κύλινδροι μπορούν να περιστραφούν γύρω από τον εαυτό τους κατόπιν εντολής, σύμφωνα με την κατεύθυνση του αέρα. Το νέο σκάφος ονομάζεται «Αλκυόνη».

^[2]

Το πλοίο Αλκυόνη αποτέλεσε το πείραμα της της τεχνολογίας Turbosail

Σήμερα η «Αλκυόνη» είναι εξοπλισμένη με την πλέον σύγχρονη τεχνολογία, καθώς οι υπολογιστές βελτιστοποιούν τη λειτουργία του Turbosail και των κινητήρων. Για να μείνει σταθερή η ταχύτητα, οι μηχανές λειτουργούν αυτόματα όταν ο άνεμος πέφτει και σταματούν εντελώς όταν οι άνεμοι είναι ισχυροί και προς τη σωστή κατεύθυνση. Πέντε άτομα είναι αρκετά για να διατηρήσουν το σκάφος, αλλά και τα συστήματα ελέγχου. Θεωρητικά η «Αλκυόνη» είναι δυνατόν να πλέει και χωρίς πλήρωμα.

Την ίδια περίοδο με τη γέννηση της τεχνολογίας Turbosail περίπου γεννήθηκε και ο Πιερ-Ιβ Κουστό. Μετά τις σπουδές του στη βιοχημεία και την επιστήμη του διαστήματος, εργάστηκε στο αντικείμενό του, για να τον κερδίσει στη συνέχεια η θάλασσα. Κατά τη διάρκεια του ΜΒΑ του στο Πανεπιστήμιο του INSEAD εργάζεται από κοινού με τους σημερινούς συνεταίρους του, Renato Delgado και Alberto Balzan, πάνω στο σχέδιο του πατέρα του, βελτιώνοντάς το και αναπτύσσοντάς το πλέον επιχειρηματικά.

Κοιτώντας στην ιστορία του πατέρα του, σήμερα, ο Πιερ-Ιβ Κουστό, διαπιστώνει ότι ο Ζακ Κουστό «ήταν ένας οραματιστής οικολόγος. Για 30 χρόνια, η “Αλκυόνη” ταξίδευε σε όλον τον κόσμο, αποδεικνύοντας ότι μπορεί κανείς να εξοικονομήσει 35% στα καύσιμα, χρησιμοποιώντας τη συγκεκριμένη τεχνολογία».

Οπως εξηγεί, «σήμερα η ναυτιλία δέχεται οικονομικές πιέσεις, αλλά και από την πλευρά των καταναλωτών για να ανταποκριθεί στην πρόκληση της μείωσης της χρήσης καυσίμων και να χρησμοποιήσει εναλλακτικές πηγές ενέργειας. Τα τελευταία χρόνια, η αύξηση του κόστους των καυσίμων και οι χαμηλές τιμές ναύλωσης ασκούν πίεση στον κλάδο της ναυτιλίας που προσπαθεί να βρει λύσεις συχνά μικροσκοπικά. Σήμερα, στην πραγματικότητα, τα καύσιμα αντιπροσωπεύουν περίπου το 50% των εξόδων λειτουργίας μιας ναυτιλιακής εταιρείας».

«Ενα μέσο φορτηγό πλοίο (bulk carrier)», σημειώνει ο Πιερ-Ιβ Κουστό, «καταναλώνει 9.000 τόνους καυσίμων μέσα σε ένα χρόνο, σύμφωνα με έκθεση του 2011, γεγονός που, με βάση τις τρέχουσες τιμές του πετρελαίου, εκτοξεύει την ετήσια δαπάνη σε πολλά εκατομμύρια δολάρια. Με βάση μελέτη του 2009, η ναυτιλιακή βιομηχανία δαπανά πάνω από 165 δισεκατομμύρια δολάρια για καύσιμα, ενώ εκπέμπει πάνω από 750 εκατομμύρια τόνους διοξειδίου του άνθρακα, γεγονός που αντιστοιχεί στις αντίστοιχες εκπομπές της Γερμανίας. Ηδη, αναπτύσσεται σειρά από μη κυβερνητικές πρωτοβουλίες για την προώθηση λύσεων όπως το Carbon War Room και η Πρωτοβουλία για τη Βιώσιμη Ναυτιλία, ενώ κάποιες μεγάλες βιομηχανίες, όπως η Unilever, ήδη περιλαμβάνουν τη ναυτιλία στη διαχείριση του αποτυπώματος άνθρακα. Στα μεγάλα πλοία μεταφοράς, αλλά και στα πετρελαιοφόρα, το σύστημα Turbosail αναμένεται να παρέχει μέση εξοικονόμηση καυσίμου περίπου 10% και κατά συνέπεια να μειωθούν και οι εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα και θείου».

Ηδη από το 1986, η Cousteau Society είχε πραγματοποιήσει μελέτη οικονομικής σκοπιμότητας για την εγκατάσταση του συστήματος σε εμπορικά πλοία. O Πιερ-Ιβ και οι δύο συνεταίροι του εργάστηκαν πάνω στο σχέδιο προώθησης της τεχνολογίας και σήμερα, σε συνεργασία με την Cousteau Society, αξιοποιώντας χρόνια έρευνας και ανάλυσης καθώς και συλλογής δεδομένων, προσπαθούν να αξιοποιήσουν πλέον εμπορικά την ιδέα, αναζητώντας χρηματοδότηση για την παραγωγή της.

O Πιερ-Ιβ τον Ιούνιο επισκέφτηκε άλλη μια φορά την Αθήνα, συμμετέχοντας σε μια προσπάθεια για τη διάσωση της αλιείας στη Σαντορίνη, στο πλαίσιο πιλοτικού προγράμματος που «τρέχει» στο νησί σε συνεργασία με γνωστό ίδρυμα, με στόχο τη δημιουργία θαλάσσιου πάρκου και τη δημιουργία προστατευόμενης θαλάσσιας περιοχής. Στο πλαίσιο της έκθεσης «Ποσειδώνια», όπου συμμετέσχε, η τεχνολογία που ανακάλυψε ο πατέρας του είχε ιδιαίτερη αποδοχή. Παράλληλα, αυτές τις μέρες, η startup που ίδρυσε με τους δύο συμφοιτητές του διεκδικεί ένα μεγάλο βραβείο στην Ολλανδία, καθώς ήδη κατατάχθηκε στις 5 φιναλίστ στον τομέα της περιβαλλοντικής βιωσιμότητας.

Ο Ζακ-Ιβ Κουστό είχε πει: «Οι αδύνατες αποστολές είναι οι μοναδικές που πετυχαίνουν».