Του Μιχάλη Ρένεση*

^[1]

REUTERS / MIKHAIL KLIMENTYEV / RIA NOVOSTI

Ολοκληρώθηκαν πριν από λίγες μέρες οι εργασίες της ετήσιας συνόδου του Οργανισμού Συνεργασίας της Σανγκάης (ΟΣΣ) που πραγματοποιήθηκε στην πρωτεύουσα του Τατζικιστάν, Ντουσανμπέ, 11-12 Σεπτεμβρίου, αφού προηγήθηκε στις 10 Σεπτεμβρίου διατραπεζικό και επενδυτικό φόρουμ. Οι χώρες Κίνα, Ρωσία, Καζακστάν, Τατζικιστάν και Κιργιζία συναντήθηκαν το 1996 στη Σανγκάη της Κίνας με σκοπό την ενδυνάμωση της εμπιστοσύνης και την αμοιβαία μείωση των ενόπλων δυνάμεων στα μεταξύ τους σύνορα. Το 2001 προστέθηκε και το Ουζμπεκιστάν και έτσι δημιουργήθηκε ο ΟΣΣ. Οι χώρες του ΟΣΣ καταλαμβάνουν έκταση 30 εκατ. τετραγωνικών χιλιομέτρων ή το 60% της συνολικής έκτασης της Ευρώπης και της Ασίας. Ο πληθυσμός τους είναι 1 δισ. 455 εκατ. κάτοικοι ή το 1/4 του συνολικού πληθυσμού της Γης. H Kίνα, με βάση τα στοιχεία του 2013, είναι δεύτερη δύναμη παγκοσμίως, με ΑΕΠ 16,15 τρισ. δολάρια, και η Ρωσία είναι πέμπτη με ΑΕΠ 3,46 τρισ. δολάρια. Αν μπει και η Ινδία, τότε καταλαβαίνουμε ότι ο ΟΣΣ θα αποκτήσει τεράστιες δυνατότητες.

Η φετινή σύνοδος των χωρών του ΟΣΣ θα είναι κατά τα φαινόμενα η τελευταία με αυτή τη σύνθεση. Στην επόμενη ετήσια σύνοδο που θα πραγματοποιηθεί στη ρώσικη πόλη Ουφά του Μπασκορτοστάν (νότια Ουράλια) θα συμμετάσχουν η Ινδία και το Πακιστάν, που μέχρι τώρα αποτελούν παρατηρητές, μαζί με το Ιράν, τη Μογγολία και το Αφγανιστάν. Επίσης επιθυμεί να γίνει μέλος και το Ιράν, αλλά μέχρι τώρα, αν και υπέβαλε δύο φορές αίτηση, δεν τα κατάφερε, επειδή βρισκόταν σε καθεστώς επιβολής κυρώσεων. Τώρα όμως που έχουν επιβληθεί κυρώσεις και εναντίον της Ρωσίας, στον ΟΣΣ βλέπουν με άλλο μάτι την είσοδο του Ιράν.

Η Ινδία επιθυμεί διακαώς να γίνει μέλος του εν λόγω Οργανισμού. Οι διαφορές που έχει με την Κίνα συνεχίζουν να υπάρχουν. Όμως έχουν ήδη εμπειρία από τη συνεργασία τους στο πλαίσιο των BRICS. Με το Πακιστάν όμως τα πράγματα είναι πιο περίπλοκα. Οι σχέσεις μεταξύ του Δελχί και του Ισλαμαμπάντ δύσκολα χαρακτηρίζονται καλής γειτονίας.

Ο ΟΣΣ είναι κάτι περισσότερο από περιφερειακός Οργανισμός. Δεν αποτελεί στρατιωτικό συνασπισμό, αν και λίγο πριν από τη σύνοδο της Ντουσανμπέ, στις 24-25 Αυγούστου, πραγματοποιήθηκε στην Κίνα κοινή στρατιωτική άσκηση των χωρών του ΟΣΣ με την επωνυμία «Ειρηνική αποστολή – 2014», στην οποία έλαβαν μέρος 7.000 στρατιώτες από τις έξι χώρες. Στο τελικό κείμενο της συνόδου της Ντουσανμπέ υπάρχει η φράση «κοινή δομή εναντίον της τρομοκρατίας».

Ορισμένοι στη Δύση, συνδυάζοντάς το με τη στρατιωτική άσκηση, μιλούν για τα πρώτα δείγματα ενός αντι-ΝΑΤΟ στρατιωτικού συνασπισμού. Πηγές όμως του ΟΣΣ δηλώνουν ότι δεν πρόκειται για κάτι τέτοιο, απλώς αυτά τα μέτρα λαμβάνονται εν όψει της αποχώρησης των ­ΝΑΤΟϊκών στρατευμάτων από το Αφγανιστάν και του κινδύνου επέκτασης των τζιχαντιστών στις χώρες του Οργανισμού. Οι ηγέτες των χωρών του ΟΣΣ εξέφρασαν με τον ένα ή τον άλλο τρόπο την αλληλεγγύη τους στη Ρωσία για τη στάση της στο ουκρανικό ζήτημα, υποστηρίζοντας ότι οι διαπραγματεύσεις για εξεύρεση μόνιμης ειρηνικής λύσης πρέπει να συνεχιστούν. Επίσης, οι χώρες του ΟΣΣ είναι αντίθετες στην εγκατάσταση πυραυλικών συστημάτων σε διάφορες περιοχές, υπονοώντας τα σχέδια των ΗΠΑ για τοποθέτηση στην Ανατολική Ευρώπη και την Απω Ανατολή.

Ο Βλαντίμιρ Πούτιν αναφέρθηκε στις επενδυτικές προοπτικές που ανοίγονται για υλοποίηση μεγάλων επενδυτικών σχεδίων στην περιοχή. Συγκεκριμένα, μίλησε για δημιουργία κοινού δικτύου μεταφορών, στο οποίο θα συνδυάζονται ο Υπερσιβηρικός σιδηρόδρομος και η συγκοινωνιακή αρτηρία Μπαϊκάλ – Αμούρ με τους «Δρόμους του μεταξιού» που σχεδιάζει η Κίνα. Το δίκτυο αυτό θα δώσει νέα ώθηση στις οικονομικές και εμπορικές σχέσεις μεταξύ των χωρών του ΟΣΣ και θα αυξήσει την ποιότητα και τη λειτουργικότητα των χερσαίων μεταφορών, συνδέοντας τα λιμάνια της Βαλτικής με τα λιμάνια της Νοτιοανατολικής Κίνας. Επίσης, στη συνάντηση που είχαν οι πρόεδροι της Κίνας και της Ρωσίας επαναβεβαίωσαν τις άριστες σχέσεις μεταξύ των δύο χωρών και την ικανοποίησή τους για την πορεία υλοποίησης του αγωγού φυσικού αερίου «Δύναμη Σιβηρίας», η κατασκευή του οποίου ξεκίνησε την 1η Σεπτεμβρίου και θα προμηθεύει την Κίνα με φυσικό αέριο (38 δισ. κυβικά τον χρόνο) από νέα κοιτάσματα της Ανατολικής Σιβηρίας. Επίσης, συνεχίζονται οι διαπραγματεύσεις μεταξύ Ρωσίας και Κίνας για την πραγματοποίηση των μεταξύ τους συναλλαγών με τα εθνικά τους νομίσματα, ρούβλι και γιουάν. Στόχος τους είναι τα επόμενα χρόνια με τα εθνικά τους νομίσματα να γίνεται το 50% των συναλλαγών τους. Το ποσό αυτό είναι ιδιαίτερα μεγάλο, αν ληφθεί υπόψη ότι ο όγκος των εμπορικών τους συναλλαγών το 2013 ήταν 89 δισ. δολάρια, ενώ προβλέπεται το 2015 να φτάσει τα 100 δισ. δολάρια και το 2020 τα 200 δισ. δολάρια.

………………………………………………………………………………………………………

* Οικονομολόγος, ειδικός σε θέματα Ανατολικής Ευρώπης