63ο Διεθνές Φεστιβάλ Βερολίνου

Το «Closed Curtain» του Ιρανού «απαγορευμένου» σκηνοθέτη δίνει μαχητικό τόνο σε μια μέρα γεμάτη ταινίες που ασχολούνται με τα όρια της λογικής και της παράνοιας: το «Camille Claudel, 1915», με μια έξοχη Ζιλιέτ Μπινός, κι ένα αποτυχημένο θρίλερ του Σόντερμπεργκ για την κατάχρηση ψυχοφαρμάκων

ΑΠΟΣΤΟΛΗ

Της Λήδας Γαλανού

^[1]Με χάρτινα ομοιώματα του Τζαφάρ Παναχί, του σπουδαίου Ιρανού σκηνοθέτη στον οποίο η κυβέρνησή του έχει απαγορεύσει να κάνει σινεμά, γέμισε το προαύλιο του Berlinale Palast, του επίκεντρου του Φεστιβάλ Βερολίνου, απ’ όπου αυτές τις μέρες περνά όλη η υφήλιος για να δει ταινίες που θα της ανοίξουν το μυαλό.

Το «Closed Curtain», η δεύτερη ταινία που καταφέρνει να ολοκληρώσει και να στείλει στο εξωτερικό ο Παναχί –μετά το «This Is not a Film» που έκανε πρεμιέρα στο Φεστιβάλ Κανών– προβλήθηκε πανηγυρικά στο Διαγωνιστικό Τμήμα της Berlinale, αλλά ο σκηνοθέτης της (για την ακρίβεια ο ένας από τους δύο, μια και το φιλμ συν-σκηνοθετήθηκε από τον Καμπούζια Παρτόβι) δεν βρίσκεται εδώ, καθώς η ιρανική κυβέρνηση του απαγορεύει την έξοδο από τη χώρα και όποια δημιουργική εργασία ως αντιφρονούντα.

Η ταινία, με τη μορφή του θρίλερ, εξελίσσεται μέσα σ’ ένα σπίτι και στην ουσία πλάθει ένα μύθο γύρω από τις εσωτερικές αμφιβολίες του ίδιου του Τζαφάρ Παναχί για το αν θα πρέπει να σιωπήσει και να γυρίσει την πλάτη του στο σινεμά ώστε να ζήσει μια ήρεμη ζωή ή να συνεχίσει ν’ αντιδρά, βάζοντας σε κίνδυνο τον εαυτό του και τους γύρω του.

Ανθρωπιστικά και πολιτικά η προβολή της ταινίας στην Berlinale είναι μια απαραίτητη πολιτική κίνηση που τάσσεται στο πλευρό της δημοκρατίας και της ελευθερίας του λόγου. Καλλιτεχνικά το «Closed Curtain», επαναλαμβανόμενο, υπερβολικά μεγάλο και ασταμάτητα αυτοαναφορικό, θα μπορούσε και να ήταν μια ειδική προβολή, χωρίς να διαγωνίζεται διεκδικώντας ένα βραβείο.

-Ο Στίβεν Σόντερμπεργκ βρίσκεται επίσης στην Berlinale, μαζί με τους πρωταγωνιστές του Τζουντ Λο και Ρούνι Μάρα, για να παρουσιάσει την προτελευταία ταινία του (πριν από το τηλεοπτικό «Behind the Candelabra» και την οριστική απομάκρυνση από τη σκηνοθεσία που έχει ανακοινώσει), το «Side Effects». Και θα ήταν κρίμα η καριέρα του Σόντερμπεργκ να κλείσει με αυτό το camp, άνευρο, τραβηγμένο από τα μαλλιά θρίλερ, που συνδέει την κατάχρηση ψυχοφαρμάκων της σύγχρονης κοινωνίας μ’ ένα ερωτικό τρίγωνο και μια μεγάλη κομπίνα.

«Μου άρεσε η ιδέα του να κάνω ένα θρίλερ στο λυκόφως της καριέρας μου» δήλωσε ο Σόντερμπεργκ στη συνέντευξη Τύπου. «Ειλικρινά, όσο κι αν κρατήσει αυτό το διάλειμμα, ήθελα αυτή η ταινία να είναι διασκεδαστική και για μένα που την έκανα και για το κοινό που θα τη δει». Για να τον πειράξει, παιχνιδιάρικα, η Ρούνι Μάρα: «Μήπως μόλις αποκάλεσες διάλειμμα την απόσυρσή σου;» Ο Σόντερμπεργκ, όπως εξήγησε, ανέκαθεν ήθελε «η κάθε μου ταινία να καταστρέφει όσες προηγήθηκαν. Ηθελα αυτή η ταινία να είναι όλο μυς, χωρίς μια έξτρα σκηνή, χωρίς ένα περιττό λεπτό». Αλλά αυτό που θέλουμε δεν γίνεται και πάντα πραγματικότητα.

-Τη Ζιλιέτ Μπινός βάζει στο κέντρο του φακού του ο Γάλλος Μπρουνό Ντιμόν, ο σκηνοθέτης τού «L’ Humanite» και του «Hors Satan», στη νέα του ταινία «Camille Claudel, 1915». Το φιλμ παρακολουθεί από απόσταση αναπνοής τη γλύπτρια και ερωμένη τού Ροντέν, Καμίγ Κλοντέλ, τα χρόνια της νοσηλείας της σε ψυχιατρείο. Το αποτέλεσμα είναι μια αφαιρετική, λυρική και ταυτόχρονα συναισθηματικά ασφυκτική ταινία, που προκαλεί τα όρια ανάμεσα σε όσους η κοινωνία θεωρεί παράφρονες και στην εγγενή παράνοια μιας υποτιθέμενα λογικής κοινωνίας.

Το φιλμ, γυρισμένο μέσα σε πραγματική ψυχιατρική κλινική με τη συμμετοχή των ασθενών, υπερβαίνει τα όρια της αφηγηματικής οικονομίας, αλλά οπωσδήποτε δίνει στην Μπινός μια πολυπόθητη ευκαιρία να θυμίσει πόσο έξοχη, ευαίσθητη ηθοποιός είναι όταν αποφεύγει τη δική της μανιέρα των βουρκωμένων ματιών. Σ’ ένα φεστιβάλ που ήδη φιλοξενεί μια πληθώρα εκπληκτικών γυναικείων ρόλων, η Μπινός περνά στην πρώτη θέση των υποψηφίων για το βραβείο.

-Στο «ελληνικό μέτωπο», η ταινία «Στο Λύκο», σκηνοθετημένη από τη Χριστίνα Κουτσοσπύρου και τον Αραν Χιουζ, προκάλεσε αίσθηση στην προβολή της στο Forum. Σ’ ένα απομονωμένο χωριό της ορεινής Ναυπακτίας οι κάτοικοι βιώνουν την οικονομική κρίση μέσα από τις οθόνες των τηλεοράσεων κι από τις αλλαγές που έχει φέρει η ανέχεια στην ελληνική επαρχία.

Συνδυάζοντας μ’ έναν τρόπο δικό του τη μυθοπλασία με το ντοκιμαντέρ, το «Στο Λύκο» φτιάχνει ένα σκληρό, φαντασιακό και ταυτόχρονα αιχμηρά πραγματικό πορτρέτο της χώρας στο χείλος της καταστροφής, αλλά κι ένα μελαγχολικό αφήγημα για ένα αβέβαιο αύριο: «Η Ελλάδα τέλειωσε! Είναι νεκρή!» θα πει ο ένας κάτοικος του μοναχικού χωριού. Αλλά με τέτοια δείγματα σινεμά κάτι μας λέει ότι θα βρει τον τρόπο να επιβιώσει.