Του Αριστοφάνη Δημάκη*

^[1]Σύμφωνα με το σχέδιο «Αθηνά» το Τμήμα Μηχανικών Οικονομίας και Διοίκησης (ΤΜΟΔ) θα πρέπει να απορροφηθεί από το Τμήμα Διοίκησης Επιχειρήσεων, που επίσης εδρεύει στη Χίο. Απορρόφηση, κατά το σχέδιο, σημαίνει ότι το γνωστικό αντικείμενο του ΤΜΟΔ θα παραμείνει ως κατεύθυνση του Τμήματος Διοίκησης. Ωστόσο αυτή η απλή και φαινομενικά λογική πρόταση είναι για πολλούς λόγους, τεχνικούς αλλά και ουσιαστικούς, εντελώς άτοπη.

Δεδομένου ότι το τμήμα Μηχανικών ως πολυτεχνικό τμήμα είναι πενταετές, ενώ το Διοίκησης είναι τετραετές, θα πρέπει και το πτυχίο της κατεύθυνσης μηχανικών να δίνεται σε τέσσερα έτη. Μια πενταετής κατεύθυνση σε ένα τετραετές τμήμα είναι αδιανόητη. Αρα το πρόγραμμα σπουδών του ΤΜΟΔ θα πρέπει να περικοπεί αντίστοιχα. Επιπλέον, πρέπει κανείς να πάρει υπόψη του ότι οι κατευθύνσεις ενός τμήματος στηρίζονται πάνω σε έναν κοινό κορμό μαθημάτων που διδάσκονται τα πρώτα έτη των σπουδών.

Ομως τα δύο τμήματα έχουν εντελώς διαφορετικούς κορμούς. Ο κορμός του ΤΜΟΔ περιλαμβάνει μια σειρά από μαθήματα μαθηματικών, φυσικής, χημείας, επιστημών των μηχανικών, εργαστήρια κ.λπ. Τα περισσότερα από αυτά, εμφανώς δεν ανήκουν σε ένα τμήμα Διοίκησης. Συνεπώς, η απορρόφηση οδηγεί αυτόματα στην κατάργηση του γνωστικού αντικειμένου του Μηχανικού Οικονομίας και Διοίκησης.

Ομως ποιο είναι το γνωστικό αντικείμενο του Μηχανικού Οικονομίας και Διοίκησης, πώς προέκυψε και γιατί πρέπει να συνεχίσει να διδάσκεται στα ελληνικά πανεπιστήμια;

Είναι γνωστό εδώ και πολύ καιρό ότι οι απόφοιτοι των κλασικών ειδικοτήτων μηχανικών σε ένα ποσοστό περίπου 40% απασχολούνται σε θέσεις με κατά το πλείστον διοικητικές και οικονομοτεχνικές αρμοδιότητες. Για να αντεπεξέλθουν σε αυτές τις αρμοδιότητες οι κλασικοί μηχανικοί παρακολουθούν σχετικά μεταπτυχιακά προγράμματα. Αυτό αυξάνει τον μέσο χρόνο σπουδών τους σε επτά έτη. Είναι επίσης γνωστό στην αγορά εργασίας ότι σε θέσεις σαν αυτές μόνο ένα βασικό μέρος των σπουδών αυτών των ειδικοτήτων μηχανικών χρησιμοποιείται.

Αυτά τα δεδομένα οδήγησαν ήδη από τη δεκαετία του 1970 στην εισαγωγή της νέας ειδικότητας του Μηχανικού Οικονομίας και Διοίκησης σε γνωστά πανεπιστήμια των οικονομικά αναπτυγμένων χωρών ανά τον κόσμο. Τα πρώτα βήματα στη διαμόρφωση αυτής της ειδικότητας ήταν διστακτικά με την εισαγωγή κάποιων μαθημάτων διοίκησης και οικονομίας χωρίς ουσιαστικό περιορισμό των μαθημάτων της ειδικότητας.

Με την εμπειρία που συσσωρεύτηκε τα χρόνια που ακολούθησαν και την εξέλιξη των αναγκών της οικονομίας τα σχετικά προγράμματα μετατοπίστηκαν προς έναν βασικό κορμό γνώσεων μηχανικού και τεχνολογικών συστημάτων με παράλληλη ανάπτυξη των γνώσεων στις επιστήμες της οικονομίας, της χρηματοοικονομικής και της διοίκησης με ιδιαίτερη έμφαση στις προχωρημένες ποσοτικές μεθόδους. Αυτό το σημείο αποτελεί την ειδοποιό διαφορά ως προς τα προγράμματα των οικονομικών τμημάτων και των τμημάτων Διοίκησης Επιχειρήσεων. Στη συνέχεια οι γνώσεις αυτές εξειδικεύονται σε διάφορες κατευθύνσεις είτε της χρηματοοικονομικής είτε της διοίκησης συγκεκριμένων τεχνολογικών συστημάτων.

Σήμερα στη Γερμανία υπάρχουν περισσότερα από 25 τμήματα με αυτό το γνωστικό αντικείμενο (Wirtschaftsingenieurwesen) σε όλα τα γνωστά πανεπιστήμια και πολυτεχνεία. Αντίστοιχα τμήματα (Management Engineering, Management Science and Engineeering, Financial Engineering) βρίσκουμε στα πιο γνωστά πανεπιστήμια των ΗΠΑ, όπως το Stanford, το Princeton και το MIT, στο Ηνωμένο Βασίλειο (Πανεπιστήμιο Οξφόρδης), στη Γαλλία και στην Ολλανδία και σε πολλές άλλες χώρες σε όλη την υφήλιο.

Το Τμήμα Μηχανικών Οικονομίας και Διοίκησης του Πανεπιστημίου Αιγαίου ιδρύθηκε το 2000 στο πλαίσιο του προγράμματος ΕΠΕΑΕΚ του Γ' ΚΠΣ. Είναι το μοναδικό τμήμα στην Ελλάδα με αυτό το γνωστικό αντικείμενο. Η ίδρυση του Τμήματος και η διαμόρφωση του προγράμματος σπουδών του έγινε ύστερα από ενδελεχή μελέτη και διαβούλευση με ειδήμονες ακαδημαϊκούς κορυφαίων πολυτεχνείων της αλλοδαπής, καθώς και με σημαντικές προσωπικότητες της ελληνικής ακαδημαϊκής και επιχειρηματικής κοινότητας.

Με βάση όλα τα κριτήρια του σχεδίου «Αθηνά», το μέγεθος του Πανεπιστημίου Αιγαίου, την αναλογία φοιτητών, διδασκόντων, τη διασπορά τμημάτων ανά ΑΕΙ, την ερευνητική δραστηριότητα και τη διεθνή αναγνώριση, την απορρόφηση των αποφοίτων από την αγορά εργασίας, την ελκυστικότητα του γνωστικού αντικειμένου, τη βάση εισαγωγής και τις προτιμήσεις των εισακτέων, τη συσχέτιση του γνωστικού αντικειμένου με τις αναπτυξιακές ανάγκες της ελληνικής οικονομίας, το ΤΜΟΔ έχει αποδείξει στα 12 χρόνια της λειτουργίας του ότι είναι απολύτως βιώσιμο.

Παρά τον πρωτοποριακό για τα ελληνικά δεδομένα σχεδιασμό του ΤΜΟΔ, την έως τώρα επιτυχημένη πορεία του, την ακαδημαϊκή αναγνώρισή του και, ιδιαίτερα, την αναγνώριση των αποφοίτων του από την αγορά εργασίας, το σχέδιο «Αθηνά» προτείνει την ουσιαστική κατάργησή του. Η πρόταση αυτή θα βλάψει τους αποφοίτους μας, τους φοιτητές μας, αλλά κυρίως τη χώρα που θα στερηθεί από μια σύγχρονη ειδικότητα μηχανικών με σημαντική συνεισφορά στην προσπάθεια ανάπτυξης.

…………………………………………………………………………………………………

* Καθηγητής, πρόεδρος Τμήματος Μηχανικών Οικονομίας και Διοίκησης