Της Βασιλικής Τζεβελέκου

^[1]Με αντίπαλο τις δύσκολες καιρικές συνθήκες των τελευταίων ημερών, με την αισιοδοξία ωστόσο ότι μπορεί να βρεθούν από έργα τέχνης μέχρι τμήμα του Μηχανισμού των Αντικυθήρων, η ομάδα των αρχαιολόγων και των ειδικών Ελλήνων και Αμερικανών επιστημόνων που συμμετέχει στην ενάλια ανασκαφή του αρχαίου Ναυάγιου των Αντικυθήρων συνεχίζει τις έρευνες. Αν και είναι θέμα μεγάλης απήχησης και διεθνούς ενδιαφέροντος, διεξάγεται σε χαμηλούς τόνους, υπενθυμίζοντας ηχηρά ότι αρχαιολογία στη χώρα μας δεν είναι μόνο η Αμφίπολη.

Η ομάδα των αρχαιολόγων και των ειδικών ανέλκυσε τις προηγούμενες ημέρες ένα μεταλλικό αντικείμενο, πιθανά κλίνη. «Αν δεν καθαριστεί, δεν μπορείς να μιλήσεις με βεβαιότητα. Το δεδομένο μπορεί να αλλάξει», μας λέει η διευθύντρια της Εφορείας Εναλίων Αρχαιοτήτων, δρ Αγγελική Σίμωσι, υπεύθυνη για τον συντονισμό της καταδυτικής εξερεύνησης. Οπως μας εξηγεί, το εύρημα «ανακαλύφθηκε κοντά στην περιοχή της πρώτης ανασκαφής, οι ανιχνευτές μετάλλων χτύπησαν κάποια μεταλλικά αντικείμενα. Δεν μπορείς να διακρίνεις ακριβώς περί τίνος πρόκειται γιατί μετά από τόσες χιλιάδες χρόνια είναι καλυμμένα με τον επίπαγο της θάλασσας – είναι σαν άμορφη μάζα. Οταν ολοκληρωθεί η έρευνα, στις 15 Οκτωβρίου, όλα τα αντικείμενα θα έρθουν στην Αθήνα για συντήρηση».

Με τίτλο «Επιστροφή στα Αντικύθηρα», το νέο ερευνητικό αρχαιολογικό εγχείρημα διεξάγεται από την Εφορεία Εναλίων Αρχαιοτήτων σε συνεργασία με το Ωκεανογραφικό Ινστιτούτο της Μασαχουσέτης και αποτελεί τη συνέχεια των επίμονων κι επίπονων κοινών προσπαθειών, που ξεκίνησαν το 2012 προκειμένου να εντοπιστεί εκ νέου το φημισμένο Ναυάγιο των Αντικυθήρων.

«Το μεγάλο ευτύχημα είναι ότι εντοπίσαμε με ακρίβεια τη θέση του. Εγινε πλήρης χαρτογράφηση του πυθμένα με δύο αυτόνομα ρομποτικά συστήματα και ταυτοποιήθηκε πλήρως ο χώρος του ναυαγίου. Το εντοπίσαμε γιατί είμαστε επίμονοι. Δεν ήταν εύκολο, παρότι είχαμε τις σημειώσεις του Κουστό από το ’76, ο οποίος τότε είχε διαπιστώσει ότι υπάρχουν κι άλλα έργα τέχνης στον πυθμένα. Είχαμε χάσει όμως το ναυάγιο τα τελευταία χρόνια καθώς το καλύπτει η άμμος. Το 2012 ξεκινήσαμε μια εκστρατεία περιμετρικά του νησιού σε βάθος 40 μέτρα, αλλά δεν βρήκαμε τίποτα. Γυρίζαμε γύρω γύρω χωρίς αποτέλεσμα. Το 2013 ξαναήρθε ο Μπρένταν Φόλεϊ, ωκεανογράφος και ερευνητής στο Ωκεανογραφικό Ινστιτούτο της Μασαχουσέτης.

^[2]

Υποβρύχια αρχαιολογική έρευνα στην περιοχή Αντικυθήρων το 2012 από την Εφορεία Εναλίων Αρχαιοτήτων και το Αμερικάνικο Woods Hole Oceanographic Institution. Η στιγμή ανέλκυσης του αμφορέα

Κατεβήκαμε σε βάθος 55 μέτρων και πέσαμε σε ένα πλάτωμα που δεν το είχαμε εντοπίσει. Και τότε άλλαξε όλη η πορεία. Ηταν μεγάλη τύχη γιατί ξαναβρήκαμε το ναυάγιο», λέει η Αγγελική Σίμωσι. Ετσι ξεκίνησαν οι προτετοιμασίες για το εγχείρημα, που διεξάγεται από 15 Σεπτεμβρίου έως τις 15 Οκτωβρίου.

Η θαλασσοταραχή των προηγούμενων ημερών δεν επέτρεψε στο πλοίο του Πολεμικού Ναυτικού που μεταφέρει την εξειδικευμένη και πανάκριβη ρομποτική στολή (Exosuit) να προσεγγίσει στα Αντικύθηρα. Εδεσε στο λιμάνι της Νεάπολης και τη Δευτέρα επρόκειτο να ξεκινήσει, καιρού επιτρέποντος. Επίσης το Σαββατοκύριακο δεν μπόρεσε να εργαστεί η ομάδα αφού απαιτούνται καλές καιρικές συνθήκες, το αντίθετο δηλαδή από αυτό που επικρατούσε στην περιοχή μεταξύ Κρήτης και Κυθήρων. «Η θέση του ναυαγίου είναι στο μάτι του καιρού και το βάθος, 55 μέτρα, μεγάλο. Θέλει μεγάλη εξειδίκευση, είναι δύσκολο το εγχείρημα», λέει η δρ Αγγελική Σίμωσι.

«Υπάρχουν ενθαρρυντικά στοιχεία μήπως βρούμε έργα τέχνης, κάποιο κομμάτι από τον Μηχανισμό, ακόμα και υπολείμματα από τον ξύλινο σκελετό του πλοίου. Μακάρι να ανελκύσουμε και τον τέταρτο ίππο από το τέθριππο που έχει βρεθεί και έχουμε μόνον τα τρία άλογα. Το 2012 ανελκύσαμε τα μολύβδινα στελέχη μιας ξύλινης άγκυρας και έναν αμφορέα. Τώρα μπορεί να είμαστε πιο τυχεροί, έχουμε κι αυτή την εξαιρετική στολή».

Για τις ανάγκες της αποστολής εκπαιδεύτηκαν στην Αμερική ο Θεοτόκης Θεοδόλου, καταδυόμενος αρχαιολόγος και υπεύθυνος της επιτόπιας εξερεύνησης, και ο εκπαιδευτής δυτών Αλέξης Σωτηρίου. Τα άλλα μέλη είναι ο Δημήτρης Κουρκουμέλης, οι τεχνικοί Μανώλης Τζιφρόνης και Λουδοβίκος Μερσενιέ και ο αρχαιολόγος Αλέξανδρος Τούρτας μαζί με 6 Αμερικανούς συναδέλφους τους.

Το πλοίο, με φορτίο βάρους 300 τόνων, βυθίστηκε τον 1ο αιώνα π.Χ. Ηταν φορτωμένο με έργα τέχνης, αμφορείς και μετέφερε τον διάσημο Μηχανισμό των Αντικυθήρων, τμήμα του οποίου αισιοδοξούν να εντοπίσουν οι επιστήμονες. Πρόκειται για τον πρώτο αστρονομικό φορητό υπολογιστή, αντικείμενο διεθνούς έρευνας. Το ναυάγιο αποκαλύφθηκε τυχαία το 1900 από σφουγγαράδες έξω από τα Αντικύθηρα, ενώ το 1976 κατέπλευσε εκεί ο Ζακ Ιβ Κουστό με τη διάσημη «Καλυψώ». Την εξαιρετική ιστορία του μας αφηγήθηκε μοναδικά η έκθεση «Το Ναυάγιο των Αντικυθήρων: Το Πλοίο, οι Θησαυροί, ο Μηχανισμός», την οποία απόλαυσαν χιλιάδες Ελληνες και ξένοι επισκέπτες στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο. Τώρα περιοδεύει στο εξωτερικό.

* Exosuit, μοιάζει διαστημικό, είναι για τον βυθό

Μέλη της ελληνικής ομάδας ταξίδεψαν στην Αμερική στο Ωκεανογραφικό Ινστιτούτο Woods Hole προκειμένου να εκπαιδευτούν στη χρήση της ρομποτικής στολής (Exosuit), η οποία είναι κάτι περισσότερο από εξελιγμένη και υπερσύγχρονη. Επιτρέπει την εξερεύνηση ακόμα και σε βάθος 300 μέτρων. Ζυγίζει 240 κιλά, παρέχει οξυγόνο για 50 ώρες και είναι διαστημικής αισθητικής. Διαθέτει μηχανικούς βραχίονες σαν χέρια και δίνει τη δυνατότητα στον δύτη να κινείται με άνεση στον βυθό και να ανασηκώνει αντικείμενα

[email protected]