Χρονογράφημα 

Του Πέτρου Μανταίου

Είπα σήμερα να επιχειρήσω μία νοητή ξενάγηση –με οδηγό τη στήλη «Ματιές στον Κόσμο» της Τέχνης, της Αγγελικής Στουπάκη στην «Καθημερινή» της Κυριακής, 20/1– στο Μουσείο Καπιτολίνι της Ρώμης. Οπου παρουσιάζεται ενότητα από ρωμαϊκές αρχαιότητες, υπό τον ενδεικτικό τίτλο: «Εποχή της ισορροπίας, 98-180 μ.Χ., Τραϊανός, Αδριανός, Αντωνίνος Πίος, Μάρκος Αυρήλιος»∙ ήτοι, η περίοδος ανάμεσα στον θάνατο του Δομιτιανού και την άνοδο του Κόμμοδου, με τον οποίο, κατά πολλούς, έρχεται το τέλος της Pax Romana και άρχεται η πτώση της Αυτοκρατορίας.

Οι Ιταλοί, που περνούν σήμερα περίπου τα δικά μας βάσανα, παίρνουν, φαίνεται, καλύτερα από εμάς μαθήματα από την ιστορία τους. Γι’ αυτό και παρουσιάζουν τώρα στο Καπιτολίνι τη χρυσή εποχή διοίκησης, οικονομίας, κοινωνικής οργάνωσης και πολιτικής, διεθνών σχέσεων, Γραμμάτων και Τεχνών (αυτά πάνε πάντα μαζί, και όποιος το καταλαβαίνει!) της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας. Κάπου διάβαζα τις προάλλες ότι η Ιταλία αποφεύγει για την ώρα τα χειρότερα, επειδή την κρατάει στην επιφάνεια ο τουρισμός της∙ τον προσέχουν και την προσέχει! 42 εκατομμύρια τουρίστες μέτρησε πέρσι η Ιταλία, κυρία Κεφαλογιάννη, με το αλλοπρόσαλλο βίντεο στις όχθες του… Τάμεση!

Και τι έκαναν αυτοί οι τέσσερις που δόξασαν τη Ρώμη; Οι τρεις –γιατί ο Μάρκος Αυρήλιος έκανε το μοιραίο λάθος να ορίσει διάδοχο τον γιο του, Κόμμοδο– επέλεξαν διαδόχους ανάμεσα στους καλύτερους νέους της Ρώμης∙ τέρμα ο νεποτισμός! Οι δύο, Αδριανός και Μάρκος Αυρήλιος, ήταν στωικοί φιλόσοφοι∙ ο Αυρήλιος από τους επιφανέστερους. Και οι τέσσερις πέθαναν «στο κρεβάτι τους»! Εν αντιθέσει προς τον Δομιτιανό (δολοφονήθηκε) και τον Κόμμοδο (στραγγαλίστηκε στο λουτρό). Γράφει κάπου, στο μνημειώδες φιλοσοφικό «Τα εις Εαυτόν» (που συνέγραψε στις εκστρατείες!) ο Μάρκος Αυρήλιος: «Η ζωή είναι ένας πόλεμος, και η μετά θάνατον φήμη είναι κάτι που θα ξεχαστεί»! Μάθημα για όλους. Γι’ αυτούς που (θέλουν να) κυβερνούν, κυρίως για μας που τους ψηφίζουμε!