Του Γιώργου Γιαννουλόπουλου

Πολλοί, και όχι όλοι εχθρικά διακείμενοι προς τη Νέα Δημοκρατία, έχουν επισημάνει ότι η ποιότητα του ανθρώπινου δυναμικού της είναι επιεικώς μέτρια και ότι κυρίως σε αυτό το έλλειμμα ικανότητας θα πρέπει να αποδοθούν οι διόλου αξιοζήλευτες επιδόσεις της στη διακυβέρνηση της χώρας. Χωρίς να θέλω να υποτιμήσω τον ρόλο που παίζει η ποιότητα -ό,τι και να σημαίνει ο όρος- του πολιτικού προσωπικού, νομίζω ότι το πρόβλημα βρίσκεται αλλού. Συγκεκριμένα, έχει να κάνει με το γεγονός ότι μέσα στη Νέα Δημοκρατία συνυπάρχουν δύο τάσεις ή, αν θέλετε, εφαρμόζονται δύο οικονομικά/κοινωνικά πρότυπα, τα οποία μπορεί μεν σε τελική ανάλυση να ανήκουν στο ίδιο ιδεολογικό στρατόπεδο -εδώ φαίνεται καθαρά η διάκριση από την Αριστερά-, σήμερα όμως συγκρούονται επειδή αποτελούν διαμετρικά αντίθετες εκδοχές που διαφοροποιούνται με όρους προόδου ή συντήρησης. Δηλαδή, η «συντηρητική» εκδοχή υιοθετείται από όσους αρνούνται να εγκαταλείψουν τη μέθοδο που τους χάρισε την επιτυχία στο παρελθόν, ενώ η «προοδευτική» προβάλλεται ως η μόνη λύση που θα εγγυηθεί την αναπαραγωγή της παραταξιακής ιδεολογίας στο μέλλον. Για να το πω πιο αναλυτικά, ο λεγόμενος νεοφιλελευθερισμός, μολονότι υπόσχεται ριζικές αλλαγές, στην ουσία επιδιώκει όχι την ουσιαστική ανατροπή, αλλά τον αναγκαίο και στη δική μας περίπτωση βίαιο εκσυγχρονισμό ενός παρωχημένου συστήματος εξουσίας και εκμετάλλευσης που στηριζόταν στις πελατειακές σχέσεις και στην ενδοτικότητα του τρεφόμενου από δανεικά κράτους στις αξιώσεις διαφόρων οργανωμένων κοινωνικών ομάδων. Κι αυτό γιατί ένα τέτοιο κράτος δεν μπορεί να επιβιώσει στις συνθήκες ανταγωνισμού που δημιούργησε η απορρυθμισμένη παγκόσμια αγορά.

Εκτός Ελλάδας, η επίθεση του νεοφιλελευθερισμού άρχισε πριν από δεκαετίες και έγινε με όρους διαφορετικούς από εκείνους που ισχύουν στα καθ' ημάς και αρκετά σαφείς για να ξέρουμε όλοι τι παίχτηκε και με ποιον είμαστε: οι νεοφιλελεύθεροι θέλησαν να εκθεμελιώσουν το σοσιαλδημοκρατικό μοντέλο του κοινωνικού κράτους, που σε κάποιο μέτρο είχε υιοθετηθεί και από τους κεντροδεξιούς, με αποτέλεσμα να κυριαρχήσει στη Δυτική Ευρώπη μετά τον πόλεμο. (Οχι όμως στην Ελλάδα, όπου το ΕΣΥ ήταν η μόνη σημαντική αλλαγή προς αυτή την κατεύθυνση). Και γενικά, τα κατάφεραν. Ακόμα και σήμερα, παρά τη χρηματοπιστωτική κρίση, για την οποία δεν ευθύνονται οι σπατάλες του δημόσιου τομέα αλλά η απληστία του ιδιωτικού, η δυναμική της νεοφιλελεύθερης ιδεολογίας παραμένει ισχυρή και, ως αυτονόητα ορθή, αποτελεί την ισχύουσα δόξα στην Ευρωπαϊκή Ενωση. Μέσα στη Νέα Δημοκρατία, όμως, η κατάσταση είναι πιο συγκεχυμένη και αντιφατική. Οι νεοφιλελεύθεροι «εκσυγχρονιστές» είναι σαφώς η μειοψηφία, ενώ οι περισσότεροι, προεξοφλώντας την ήττα στην ερχόμενη εκλογική αναμέτρηση, καταφεύγουν στις πετυχημένες συνταγές του παρελθόντος: λαϊκίζουν, παροχολογούν και προασπίζονται τις ιδιοτελείς επιδιώξεις κοινωνικών ομάδων που υποτίθεται ότι εκπροσωπούν. Ετσι εξηγείται το κατά τα άλλα παράδοξο φαινόμενο: οι συνεπείς νεοφιλελεύθεροι -χαρακτηριστικό παράδειγμα διάφοροι αρθρογράφοι στην «Καθημερινή»- να καταγγέλλουν με σκληρή γλώσσα υπουργούς και βουλευτές της Νέας Δημοκρατίας επειδή δεν απέβαλαν τις κακές συνήθειες του παρελθόντος, όπως π.χ. ρουσφέτια και διορισμούς «ημετέρων» στο Δημόσιο· όσο τους παίρνει σήμερα φυσικά.

Τα κόμματα εξουσίας είναι εξ ανάγκης πολυσυλλεκτικά. Αυτή η ιδιότητα, όμως, μπορεί να αποδειχθεί ευχή ή κατάρα. Στην καλή εκδοχή της, η συνύπαρξη διαφορετικών τάσεων αποτελεί πλεονέκτημα επειδή διευρύνει την απήχηση της παράταξης εκπέμποντας το θετικό μήνυμα, ότι τελικά όλοι όσοι συμμετέχουν στο εγχείρημα θα ωφεληθούν. (Λέγεται ότι μία κυρία του Κολωνακίου πανηγύρισε το εκλογικό αποτέλεσμα το 1981 λέγοντας ότι τώρα που κέρδισε το ΠΑΣΟΚ θα επιστρέψει και ο βασιλιάς!) Στην περίπτωση όμως της κακής πολυσυλλεκτικότητας κυριαρχεί η αίσθηση ότι το κόμμα δεν μπορεί να ικανοποιήσει καμία από τις τάσεις που εκπροσωπεί. Κι αυτό νομίζω ότι συμβαίνει σήμερα στη Νέα Δημοκρατία. Παρά τις ηχηρές δηλώσεις, τα πάντα γίνονται με μισή καρδιά και δεν αναφέρομαι μόνο στο συλλογικό όργανο, αλλά και στις αντιδράσεις συγκεκριμένων ανθρώπων που έχουν εσωτερικεύσει την αντίφαση. Ετσι, βλέπουμε μπροστάρηδες της ελεύθερης αγοράς να κάνουν κινήσεις με απώτερο και προφανή στόχο την επανεκλογή τους, ενώ ταυτόχρονα διάφοροι αμετανόητοι παλαιοκομματικοί, που τους ενδιαφέρει μόνο η νομή της εξουσίας, δηλώνουν ανερυθρίαστα ότι προέχουν οι διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις χωρίς να ληφθεί υπόψη το πολιτικό κόστος!

Αλλά το πρόβλημα δεν σταματάει εδώ. Στα σημερινά συμφραζόμενα, αυτή η αντιμαχία συντηρητικών και εκσυγχρονιστών μέσα στη Νέα Δημοκρατία γίνεται αδιέξοδη και για έναν επιπλέον λόγο: οι φαύλοι και λαϊκίζοντες, οι οποίοι επικαλούμενοι την «κοινωνική ευαισθησία» περιμένουν ματαίως να το εισπράξουν στην κάλπη, παραβλέπουν το εξόφθαλμο γεγονός ότι οι δυσαρεστημένοι θα τιμωρήσουν το κόμμα που πήρε τα άδικα ή απλώς δυσάρεστα μέτρα -εδώ ο καθένας διαλέγει μεταξύ των δύο- επειδή η συσσωρευμένη αγανάκτηση, όπως δείχνουν οι δημοσκοπήσεις, θα μετακομίσει στον ΣΥΡΙΖΑ. Ετσι, η διολίσθηση προς την ήττα σπέρνει τον πανικό, και οι επιβάτες του βυθιζόμενου πλοίου προσπαθούν, διαγκωνιζόμενοι και πατώντας ο ένας πάνω στον άλλο, να εξασφαλίσουν μια θέση στις σωσίβιες λέμβους που δεν φτάνουν για όλους.