Toυ Νικόλα Μιτζάλη*

«Υπάρχει σαφώς μια αμυδρή ελπίδα. Φως στο τέλος του τούνελ»

Γ. Στουρνάρας 29/1/2013, http://www.bbc.co.uk/news/business-21240558

Την ίδια στιγμή που ο υπουργός Οικονομικών έκανε αυτή τη δήλωση στον δημοσιογράφο Mark Lowen του BBC, αναφερόμενος στην οικονομική πορεία της Ελλάδας, ο πρωθυπουργός της χώρας έφευγε για διήμερη επίσκεψη στο εμιράτο της Μέσης Ανατολής Κατάρ θέλοντας (συμβολικά;) να δώσει το στίγμα των μεγάλων αποκρατικοποιήσεων και επενδύσεων που θα οδηγήσουν στα πρώτα σημάδια ανάπτυξης και θα αρχίσουν να φαίνονται στο τέλος του 2013 ή στις αρχές του 2014 ή τέλος πάντων λίγο αργότερα. Το έδαφος είχε προετοιμαστεί ήδη από τον Δεκέμβριο του 2012 όταν ο υπουργός Εθνικής Αμυνας, έπειτα από συνάντησή του με τον διάδοχο του θρόνου του Κατάρ, είχε ανακοινώσει ότι προέκυπτε ενδιαφέρον για σειρά ιδιωτικοποιήσεων που ετοιμάζει η ελληνική κυβέρνηση σχετικά με την Ελληνική Αμυντική Βιομηχανία (μάλλον Ελληνικά Αμυντικά συστήματα ΑΒΕΕ και ΕΛΒΟ).

Η εξωτερική χρηματοδότηση από το εύπορο κρατίδιο της Μέσης Ανατολής είχε δοκιμαστεί ήδη λίγα χρόνια πριν, όταν διεκδικούσε την κατασκευή και την τροφοδοσία μεγάλης μονάδας ηλεκτροπαραγωγής στον Αστακό και, πιο πρόσφατα, όταν θέλησε να αναλάβει την αξιοποίηση του Ελληνικού. Και στις δύο περιπτώσεις η απόσυρση των επενδυτών προήλθε από αντιδράσεις επί όρων που σχετίζονταν με εξαιρέσεις σε επίπεδο φορολογίας και συντελεστών δόμησης και οι οποίες αποσκοπούσαν στο υψηλό και άμεσο κέρδος ή αλλιώς από τη «μη εφικτή υλοποίηση ενός επιτακτικού και υψηλού οικονομικού ανταποδοτικού οφέλους».

Είναι η μετάλλαξη του καπιταλισμού σε μια νέα ιστορική του φάση, η οποία ξεκίνησε το 1998 και εδραιώθηκε το 2007, σύμφωνα με τον οικονομολόγο G. Ruffolo, και που ο E. Luttwak καθιέρωσε, εισάγοντας τον όρο «τουρμποκαπιταλισμός», ο οποίος συνοψίζεται με την παγκοσμιοποιημένη και απρόσκοπτη κίνηση κεφαλαίου και ταυτόχρονα με το άμεσο και υψηλό υπερκέρδος που το ίδιο παράγει διά μέσου της απελευθέρωσής του από φορολογικούς περιορισμούς, συνδικαλιστικά αιτήματα και διεκδικήσεις ή άλλους κυβερνητικούς περιορισμούς κοινωνικής φύσεως. Οι κινήσεις αυτές είναι ουσιαστικά επενδύσεις κυρίως σε αναπτυσσόμενες ή σε καθεστώς κρίσης χώρες, γι' αυτό ίσως δεν είναι τυχαία η προσέγγιση -ιδιαίτερα τα τελευταία δύο χρόνια- από τους εν λόγω επενδυτές σε Ιταλία ή Ισπανία σε τομείς αερομεταφορών, τουρισμού, ή σε εκείνους της ενέργειας και των ταμιευτηρίων αντίστοιχα, δηλ. σε πρώην κερδοφόρους τομείς που περνούν έντονη κρίση. Ηταν αυτό που έλεγε ο αλαζονικός χαρακτήρας τού Eric Parker στην πρόσφατη ταινία του David Cronenberg, «Cosmopolis», καθώς διέτρεχε με τη λιμουζίνα του μια πόλη/κοινωνία που κατάρρεε: « …το χρήμα άλλαξε. Ο πλούτος έγινε πλούτος για δικό του όφελος. Το χρήμα μιλάει στον εαυτό του […] Η λάμψη του κυβερνοκεφαλαίου τόσο φωτεινή και σαγηνευτική. Σταματάει ποτέ; Επιβραδύνει; Φυσικά όχι. Γιατί άλλωστε;».

Η συστημική κρίση του καπιταλιστικού συστήματος οδηγεί σε μεγαλύτερα κέρδη το υπερεθνικό χρηματιστηριακό κεφάλαιο και σε μεγαλύτερες κοινωνικές ανισότητες που στο δυσοίωνο μέλλον προμηνύονται εντονότερες. Οποιος δεν θα είναι μέτοχος ουσιαστικά δεν θα είναι πολίτης, αφού θα αποστερείται βασικών δικαιωμάτων σε μια αστική παγκόσμια κοινωνία που διά μέσου της συνήθους ελίτ θα επιδιώκει να βρίσκεται εκτός αγορών, δηλ. εκτός των όποιων κανονιστικών όρων λειτουργίας και εντός μιας παγκόσμιας ανεξέλεγκτης αγοράς που δεν επιθυμεί τη σταθερότητα, αλλά αντιθέτως τη διαρκή κρίση.

Η κυβέρνηση μπροστά στην επικείμενη κατάρρευση της οικονομίας από τις συνεχείς περικοπές σε μισθούς και συντάξεις, αλλά και στην εμφανή αδυναμία της να φορολογήσει το μεγάλο κεφάλαιο, επιχειρεί σπασμωδικές κινήσεις μάλλον πρόχειρων λύσεων. Οι επενδύσεις του τουρμποκαπιταλισμού προσφέρουν ένα ελάχιστο αντίτιμο ρευστότητας, δημιουργώντας την ψευδαίσθηση της ανάπτυξης ενώ στην πραγματικότητα δεν βοηθούν ουσιαστικά την πραγματική οικονομία. Αντιθέτως την καταβαραθρώνουν αφού συμπιέζουν εργατικά δικαιώματα και απολαβές.

Οι κυβερνώντες, ιδεολογικά προσκολλημένοι στον νεοφιλελευθερισμό, στοιχηματίζουν σε επενδύσεις που επιζητούν διακρατικές συμφωνίες και παράκαμψη των ευρωπαϊκών δεσμεύσεων προσφέροντας κρατικούς πόρους και καλλιεργώντας ένα (πλασματικό;) κλίμα ευφορίας.

Θέλουν να κατευνάσουν έτσι την αγανάκτηση του κόσμου ή να πείσουν την ευρωπαϊκή επιτροπή πιέζοντας για την εκταμίευση της επόμενης δόσης; Το λυκόφως που διακρίνει ο κύριος Στουρνάρας μέχρι στιγμής δεν το βλέπει ο ελληνικός λαός.

…………………………………………………………………………………………………………………………………………

*Δρ αρχιτεκτονικής ΕΜΠ