Ο κορυφαίος κομίστας Ενκί Μπιλάλ μίλησε χθες στη Στέγη

Και τι δεν είπε. Ιστορίες από τα παιδικά του χρόνια επί Τίτο. Για το Παρίσι, που τον βοήθησε να αναπτύξει το προσωπικό του ύφος στην τέχνη. Για τις γυναίκες που τα κόμικς υποτιμούσαν. Και για τον Ντόναλντ Ντακ που ακόμα λατρεύει

Της Βασιλικής Τζεβελέκου

Αυτό που χρωστάμε πρωτίστως στον Ενκί Μπιλάλ είναι οι φανταστικές, εμπνευσμένες, κλειστοφοβικές πόλεις και οι αντισυμβατικοί του ήρωες από το μέλλον. Ο κυριότερος εκπρόσωπος του πολιτικού κόμικς και του κόμικς επιστημονικής φαντασίας μίλησε χθες στην Αθήνα. Μπορεί ο λόγος του να μη μας απογείωσε όπως οι μεγάλων διαστάσεων εικόνες του, που προβάλλονταν υπό τους ήχους των Pink Floyd, πριν ξεκινήσει η συζήτηση. Ηταν όμως ανθρώπινος, στοχαστικός και πολύ αναλυτικός.

Η διάλεξη–συνομιλία του με τον δημοσιογράφο Γιώργο Αρχιμανδρίτη στη Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών κράτησε κοντά δύο ώρες. Το ακροατήριο, νεανικό κατά κύριο λόγο, έσπευσε να δει από κοντά τον σπουδαίο κομίστα–ζωγράφο, συγγραφέα, σκηνοθέτη, που κατέκτησε ακόμα και το Λούβρο. Το μουσείο τού επέτρεψε να φωτογραφίσει τους θησαυρούς του με σκοπό να συνομιλήσουν στη συνέχεια με τις ζωγραφικές του εικόνες. Ανάμεσά τους η Νίκη της Σαμοθράκης, για την οποία έφτιαξε τη δική του ιστορία. Η έκθεση διαρκεί έως τις 17 Μαρτίου.

«Από παιδί μού άρεσε να ζωγραφίζω, ακόμα και στα πεζοδρόμια. Η πρώτη μου δουλειά ήταν ένα κεφάλι αλόγου. Το είχα αντιγράψει από τη μητέρα του. Εκείνη με ενθάρρυνε. Τα παιδικά χρόνια μου χαρακτηρίστηκαν από την απουσία του πατέρα. Eφυγε όταν ήμουν τεσσάρων ετών. Στο Βελιγράδι ήμασταν όλοι ανέμελοι, πιστεύαμε ότι ο Τίτο μάς φροντίζει. Ο πατέρας μου ήταν ράφτης του. Ο Τίτο ήταν κομψός και ο πατέρας μου τελειομανής. Ο πατέρας μου έφυγε από το Βελιγράδι για να μην προσχωρήσει στο Κομμουνιστικό Κόμμα, ήταν μια πολιτική απόφαση. «Οταν θα είμαι έτοιμος θα σας καλέσω», μας είχε πει. Οταν φτάσαμε στο Παρίσι ήταν νύχτα, έβρεχε, έκανε κρύο. Αναγνώρισα τον πατέρα μου από το τσιγάρο στο στόμα. Σ' εκείνον χρωστάμε εγώ κι η αδελφή μου ότι ενσωματωθήκαμε στη γαλλική κουλτούρα. Δεν θέλησε να μείνουμε με την ομάδα της διασποράς. Μου άρεσε η γαλλική γλώσσα και τη χρησιμοποιούσα συνέχεια. Σκεφτόμουν, διάβαζα, σχεδίαζα. Κλεινόμουν στον εαυτό μου για να κερδίσω χρόνο και να ξεφύγω πιο γρήγορα. Είναι αντιφατικό να προοδεύει κανείς και ταυτόχρονα να ξεφεύγει από την οικογενειακή ζωή».

«Το 1968 είδα δέκα φορές την «Οδύσσεια του Διαστήματος» του Κιούμπρικ. Στον διαγωνισμό του Pilot αυτήν είχα κατά νου. Υπήρχε το επιστημονικό στοιχείο, το μεταφυσικό. Τελικά κέρδισα το πρώτο βραβείο στην κατηγορία «Ρεαλιστικό Σχέδιο». Στις αρχές του 1970 μπήκα στον κόσμο του κόμικς. Ο Γκοσινί κι άλλοι Γάλλοι κομίστες με «υιοθέτησαν». Ηθελα να προχωρήσω, να εξελιχθώ».

«Στην «Παρτίδα κυνηγιού» μιλούσα για την αποδόμηση των ανατολικών χωρών, λίγο σαν προφήτης. Μετά εμφανίστηκε ο Βαλέσα και έκανε το έργο ξεπερασμένο. Το τέρας συμβολίζει τον κομμουνισμό και γι’ αυτό δεν άρεσε αυτό το έργο μου. Εθελοτυφλούσαν, όμως. Στα 28 μου έφυγα με ένα αυτοκίνητο για ενάμιση μήνα. Ταξίδεψα στις ανατολικές χώρες. Αυτά που είδα μαζί με τις αναμνήσεις από το Βελιγράδι ήταν η πρώτη ύλη για τα έργα μου».

«Τα κόμικς για πολύ καιρό στρέφονταν γύρω από τον άντρα. Οι γυναίκες περιορίζονταν στον ρόλο της αναπαραγωγής του ανθρώπινου είδους. Και ξαφνικά μπαίνει στο επίκεντρο η γυναίκα. Αρχίζει να αφηγείται και να λέει απίθανα πράγματα. Και σήμερα τα δικαιώματα των γυναικών ισοπεδώνονται σαν να παρουσιάζουν κίνδυνο για την ανδρική εξουσία. Η Ιστορία δυστυχώς επαναλαμβάνεται».

«Αφηγούμαι ερωτικές ιστορίες όταν χρειάζεται. Οι περισσότεροι μιλάνε σήμερα για τη σεξουαλική ζωή. Δεν είναι ότι οι ήρωές μου δεν κάνουν σεξ, απλά αντιμετωπίζουν άλλες συνθήκες. Στον «Υπνο του τέρατος» αντιμετώπισα τις γυναίκες ως φύλακες μνήμης, ελπίδας. Δεν είχα άλλη επιλογή. Ο πόλεμος της Γιουγκοσλαβίας ήταν πολύ σκληρός κι έκανε τους ανθρώπους δυστυχείς. Αν δεν υπήρχε, ίσως το έργο μου να ήταν διαφορετικό. Μπορεί να έφτιαχνα αστείες ιστορίες με παιδιά που πετάνε. Το «Underground» του Κουστουρίτσα με ενόχλησε κάπως. Συμφωνώ μαζί του σε ένα πράγμα. Αυτός ο πόλεμος ήταν κάτι πολύ πιο σύνθετο από το να πούμε οι κακοί Σέρβοι, οι καλοί Κροάτες και με την ταινία το έδειξε».

«Μου αρέσει πολύ η Ελλάδα και θεωρώ ότι αυτά που συμβαίνουν αφορούν ένα παγκόσμιο πρόβλημα, πρέπει να το δούμε σφαιρικά. Η άνοδος της Ακροδεξιάς δεν είναι ελληνικό φαινόμενο, είναι κάτι γενικευμένο. Η Ελλάδα έχει γνωρίσει δικτατορία όπως και η Ισπανία, η Ιταλία, η Γαλλία. Τα σύνορα δεν αλλάζουν τη νοοτροπία. Οι άνθρωποι στις μέρες μας πάσχουν από κατάθλιψη κι όλα οδηγούν σε αυτό που συμβαίνει τώρα».

«Οταν ήμουν παιδί αγαπούσα τον Ντόναλντ Ντακ. Λάτρευα τον χαρακτήρα του. Παραμένει αγαπημένος μου».

[email protected]