Γράμμα απο τα ξένα

Mεταξύ της διδασκαλίας του Χριστού και τον ηθικό κώδικα των οικοδόμων του κομμουνισμού δεν υπάρχουν διαφορές και ο Στάλιν πρόσφερε πολλά στην Ορθοδοξία

ΜΟΣΧΑ Του ΘΑΝΑΣΗ ΑΥΓΕΡΙΝOY

^[1]Αιμοσταγής τύραννος ή σοφός ηγέτης, που οδήγησε τη χώρα στη νίκη του Β' Παγκοσμίου Πολέμου; Ακριβώς 60 χρόνια μετά τον θάνατό του η Ρωσία δυσκολεύεται να αποφασίσει κατηγορηματικά, με το φάντασμα του Ιωσήφ Βισαριόνοβιτς να κερδίζει τις συμπάθειες των πολιτών όσο περνούν τα χρόνια.

Αν το 1989, δύο χρόνια πριν από τη διάλυση της Σοβιετικής Ενωσης, η «δημοτικότητα» του Στάλιν βρισκόταν για τους Ρώσους στο ναδίρ της (12%), έναντι 72 % του Βλ. Λένιν, 38 % του Μ. Πέτρου και 25 % του εθνικού ποιητή Αλ. Πούσκιν, το 2012 βρέθηκε πρώτος με 49 % και το ποσοστό του εκτοξευόταν στο 72 % ως απάντηση στο ερώτημα αν υπήρξε σοφός ηγέτης που οδήγησε την ΕΣΣΔ στην ακμή της (με διακυμάνσεις 15 % «κατηγορηματικά ναι», 32 «ναι» και 25 «βασικά ναι»). Την ίδια στιγμή μόλις 5 % των ερωτηθέντων ήταν κατηγορηματικά αντίθετο στην ιδέα να ζήσει σε μια χώρα υπό τον Στάλιν, ενώ σε άλλες δημοσκοπήσεις οι πολίτες χαρακτηρίζουν με 49 % θετικό το ρόλο του στην Ιστορία, έστω κι αν το 55 % συνδέει τον θάνατό του με το τέλος της καταπίεσης.

Αυτά τα στοιχεία αναπαράγουν οι ειδικοί του Ιδρύματος Κάρνεγκι στην έκθεσή τους με αφορμή την επέτειο, διαπιστώνοντας με θλίψη ότι «η αποσταλινοποίηση στη μετασοβιετική Ρωσία ήταν ημιτελής» και συνδέοντας το φαινόμενο με τη διακυβέρνηση του Βλ. Πούτιν, «που θυμίζει την εξουσία Στάλιν».

Η αλήθεια είναι πάντως ότι τα ποσοστά θαυμασμού προς την προσωπικότητα του Στάλιν είναι σχεδόν εξίσου υψηλά και στις μετασοβιετικές Δημοκρατίες του Καυκάσου (Γεωργία, Αρμενία, Αζερμπαϊτζάν), με πρώτη φυσικά την ιδιαίτερη πατρίδα του, όπου επίσης τελούνται σήμερα επιμνημόσυνες εκδηλώσεις από τους πιο φανατικούς των οπαδών του.

Συγχυσμένη δείχνει ως προς το θέμα και η Ρωσική Εκκλησία, που άλλοτε ζητά την ιστορική καταδίκη της τυραννίας και των διώξεων εναντίον των πιστών της και άλλοτε χαρακτηρίζει τον Στάλιν «προσωπικότητα στην οποία συνυπάρχει το καλό και το κακό», καλώντας τους πολίτες να μην βιαστούν να υιοθετήσουν την πρόταση εκ νέου μετονομασίας του σημερινού Βόλγογκραντ σε Στάλινγκραντ. «Κάποιοι προσπαθούν να παρουσιάσουν τη σοβιετική περίοδο ως ιδανική, άλλοι ως μια μαύρη τρύπα, που μπορεί διαμιάς να διαγραφεί», δήλωνε ο ιερέας Βσέβολοντ Τσάπλιν, αρνούμενος να συμφωνήσει και με τα «δύο άκρα», όπως πράττουν ακόμη και σήμερα νοσταλγικά οι περισσότεροι Ρώσοι.

Σε άλλο κλίμα σύγχυσης το Κομμουνιστικό Κόμμα της Ρωσικής Ομοσπονδίας έχει αποκαταστήσει τις ιδέες του Στάλιν στο πλευρό των μεγάλων κλασικών Μαρξ – Ενγκελς – Λένιν, σημειώνοντας ταυτόχρονα διά του εσχάτως επανεκλεγμένου ηγέτη του Γκενάντι Ζιουγκάνοφ ότι «μεταξύ της διδασκαλίας του Χριστού και τον ηθικό κώδικα των οικοδόμων του κομμουνισμού δεν υπάρχουν διαφορές και ο Στάλιν πρόσφερε πολλά στην Ορθοδοξία».

Κρατώντας πάντοτε τις ισορροπίες της μετασοβιετικής Ρωσίας, ο Βλ. Πούτιν έχει ταχθεί υπέρ των «ισορροπημένων» έναντι του Στάλιν σχολικών βιβλίων, αλλά και υπέρ του «παραδείγματος της εντατικής εκβιομηχάνισης της δεκαετίας του 1930», από την οποία πρέπει να εμπνευστεί η σημερινή Ρωσία για τον εκσυγχρονισμό της. Στον «καταμερισμό» του Κρεμλίνου, τον ρόλο της κάλυψης του φιλελεύθερου αντισταλινικού κοινού έχει αναλάβει ο σημερινός πρωθυπουργός Ντ. Μεντβιέντεφ, ο οποίος έχει κατά καιρούς οργανώσει επιτροπές «αποσταλινοποίησης» κι έχει διακηρύξει, προκαλώντας ποικίλες αντιδράσεις, ότι «η λατρεία των κεκοιμημένων τυράννων είναι μια συνήθης ανθρώπινη αυταπάτη».

60 χρόνια μετά τον θάνατό του είναι καιρός η συζήτηση «Στάλιν: υπέρ και κατά» να ξεφύγει από το πεδίο των συναισθημάτων και να περάσει σε εκείνο της επιστήμης, υποστήριξαν κηρύσσοντας «πατριωτική ψυχραιμία» οι ιστορικοί, που συμμετείχαν στο ειδικό φόρουμ της Παγκόσμιας Ρωσικής Λαϊκής Συνέλευσης (Σαμπόρ). Με τις ευλογίες του Κρεμλίνου κι αυτοί…

[email protected]