Ο Κωνσταντίνος Μαρκουλάκης παίζει Γκόγκολ με σκηνοθέτη τον Σπ. Ευαγγελάτο

Ο γνωστός για τις φιλελεύθερες πολιτικές απόψεις ηθοποιός υποδύεται έναν σαθρό «Επιθεωρητή», που καλείται να ελέγξει μια εξίσου διεφθαρμένη μικροκοινωνία

Της Μαριαλένας Σπυροπούλου

^[1]Ο Κωνσταντίνος Μαρκουλάκης σε λίγες ημέρες (15 Μαρτίου) ανεβαίνει στη σκηνή του «Ακροπόλ» για να υποδυθεί κάτω από τη σκηνοθετική μπαγκέτα του Σπύρου Ευαγγελάτου τον Χλεστακόφ, τον νεαρό «Επιθεωρητή» του Γκόγκολ, που αναλαμβάνει, χωρίς να μπορεί, το δύσκολο έργο του ελέγχου μιας πόλης. Με αφορμή το επίκαιρο της παράστασης, συναντήσαμε τον πρωταγωνιστή λίγο πριν από την πρόβα. Η συζήτηση στράφηκε αναγκαστικά σε πολιτικά μονοπάτια, αλλά και στις κοινωνικές πρακτικές μιας κατακερματισμένης κοινωνίας, που αναζητά απεγνωσμένα δομές να ανήκει. Ακόμα και εάν αυτές οι δομές, όπως λέει ο ηθοποιός, είναι αχυρένιες…

- Πολιτικό και κοινωνικό το θέμα του Γκόγκολ.

«Εχω έναν δισταγμό να ονομάζω τα έργα επίκαιρα, γιατί δεν είναι η δουλειά τους να είναι επίκαιρα. Μπορεί να είναι και επίκαιρα, επειδή είναι διαχρονικά. Το έργο είναι κυρίως κλασικό, αλλά περιγράφει με τρόπο διαυγή μια κοινωνία σε απόλυτη αποσάθρωση. Τους ήρωές του όμως ο Γκόγκολ τους “διαβάζει” με μια ματιά αγαπητική και επιεική. Κάποιοι διαβόητοι δημοτικοί άρχοντες λυμαίνονται την πόλη και παθαίνουν μεγάλο σοκ όταν πληροφορούνται ότι θα ελεγχθούν. Δεν γνωρίζουν, βέβαια, ότι θα ελεγχθούν από έναν ήδη σαθρό επιθεωρητή. Στο έργο αυτό δεν υπάρχει ούτε ένας θετικός ήρωας».

-Ο «Επιθεωρητής» αναζητά να υπάρξει, όμως, μέσω της τέχνης…

«Αναζητά να είναι κάποιος άλλος από αυτόν που είναι. Σε ένα πρώτο επίπεδο είναι ένας χειραγωγός ανθρώπων, αλλά το γούστο του έγκειται στο ότι είναι εξίσου αφελής, ρομαντικός, με μια μεγάλη ιδέα για τον εαυτό του. Τον έχω αγαπήσει τώρα πια, ακριβώς γιατί έχω δει τη γελοιότητα και τη μικρότητά του. Θα ήθελε, όμως, να είναι ένας ποιητής, ο Πούσκιν, θα ήθελε να είναι άνθρωπος των γραμμάτων και των τεχνών. Είναι τόσο συνηθισμένο να μην μπορούμε να αποδεχτούμε αυτό που είμαστε πραγματικά».

- Η τέχνη μπορεί να καθαγιάσει την ανηθικότητα ή τις στρεβλώσεις των ανθρώπων;

«Οταν ήμουν στη δραματική σχολή, πίστευα ότι η ενασχόληση με την τέχνη θα σε ανύψωνε λίγο από την πεζή πραγματικότητα. Ομως, δεν ισχύει. Πολύ συχνά οι άνθρωποι που κάνουν τέχνη παραμένουν ελλειμματικοί, συμπλεγματικοί. Και το λέω, αναγνωρίζοντας και την ευγένεια των κινήτρων τους σε πολλές από τις περιπτώσεις. Δυστυχώς, η τέχνη δεν σε κάνει καλύτερο άνθρωπο. Οι άνθρωποι που είναι καλής πάστας στο θέατρο -και είναι πολλοί- είναι καλής πάστας ασχέτως θεάτρου. Οσο για το αν μπορεί η τέχνη να αλλάξει τους ανθρώπους, πιστεύω πως ναι, μπορεί, με τον καιρό, σε μια αργή διαδικασία. Όχι άμεσα. Και όχι ως πολιτικό μανιφέστο. Μπορεί να λειτουργήσει σαν την υγρασία πάνω στον τοίχο. Η δουλεία στην Αμερική επηρεάστηκε από την “Καλύβα του Μπαρμπα-Θώμα”».

- Δεν πιστεύετε στη στρατευμένη τέχνη;

«Φοβάμαι κάθε είδους τέχνη που εμπεριέχει δογματισμό. Στέκομαι κριτικά απέναντι σε οποιαδήποτε εξ αποκαλύψεως αλήθεια, είτε θρησκευτική είτε πολιτική. Κατά περιόδους πιστεύεις σε μια συγκεκριμένη απεικόνιση της πραγματικότητας, είναι σημαντικό για να παράγεις έργο. Πρέπει, όμως, πάντοτε να αφήνεις ρωγμές μέσα σου ενός άλλου τρόπου σκέψης και μιας άλλης πραγματικότητας».

- Ζούμε μια εποχή αναβίωσης απολυταρχικών ιδεών και φαντασιώσεων. Είναι αποτέλεσμα του χάους που κληρονομήσαμε και της τάξης που επιχειρούμε να βάλουμε;

«Η πρώτη φυσική ανθρώπινη ανάγκη είναι να οχυρώνεσαι σε συγκεκριμένες δομές. Το εάν αυτές απέχουν από την πραγματικότητα, η οποία σκάει με έναν πολύ άμεσο τρόπο πάνω μας, έχει πολύ λίγη σημασία. Αυτές οι δομές δεν είναι μόνον πολιτικές, είναι κοινωνικές, ηθικές, οι φίλοι μας, η οικογένειά μας, οτιδήποτε μπορούμε να πιστέψουμε και να πορευτούμε με αυτό. Αλλά με τρελαίνει όταν υπάρχουν άνθρωποι που αφήνουν απέξω την πραγματικότητα γιατί δεν ταιριάζει με τη δική τους ψυχική ή νοητική κατασκευή. Το να οχυρωθούμε πίσω από τη νοητική μας κατασκευή, στο αχυρένιο ή τούβλινο σπιτάκι μας επειδή μας βολεύει, είναι ο εντελώς λάθος τρόπος για να προχωρήσουμε. Δεν λέω ότι πρέπει να έχουμε τις ίδιες πολιτικές απόψεις, προς Θεού. Η δημοκρατία είναι μια διελκυστίνδα. Πρέπει όμως να υπάρχει επαφή με την πραγματικότητα».

- Ενα από τα μεγαλύτερα προβλήματα στον ελληνικό πολιτικό χώρο είναι οι εσωτερικές αντιφάσεις πολιτικών και ψηφοφόρων. Αυτή η διάσταση λόγων και έργων…

«Υπάρχει μια ελληνική λέξη ,που χρησιμοποιείται ευρέως πλέον και δεν τη χρησιμοποιούσαμε παλιότερα. Είναι το “συστημικό” και μαζί με αυτή, φυσικά, και το “αντισυστημικό”. Τώρα, ποιoς είναι ο αντισυστημικός, τι κάνει, πώς ορίζεται και τι συμπεριφορά πρέπει να έχει και πού ήταν μέχρι σήμερα, είναι ένα θέμα. Αυτό που με κάνει κυρίως να απορώ και να τρελαίνομαι δεν είναι το χάος των ιδεών, αλλά η μισαλλοδοξία με τhν οποία αντιμετωπίζουμε οι νέοι Eλληνες τις απόψεις των άλλων. Συμβαίνει σε όλους τους χώρους, όχι μόνο στην πολιτική. Εάν είσαι φιλελεύθερος, οτιδήποτε πεις, ακόμα και στην τέχνη σου, θα διαβαστεί υπό το πρίσμα του πολιτικού φιλελευθερισμού σου. Και ανάποδα. Υπάρχει μια απόλυτη απουσία κατανόησης του άλλου. Είμαστε μια κατακερματισμένη κοινωνία».

- Βλέπετε λύση στο πρόβλημα;

«Για μένα το πρόβλημα δεν είναι μόνο το οικονομικό. Είναι πολιτισμικό και κυρίως πρόβλημα αξιών. Από την άλλη, από παιδί διατηρώ τη φυσική μου αισιοδοξία. Θεωρώ ότι όπως η ελληνική ελιά φυτρώνει στα βράχια, με τον ίδιο τρόπο η ζωή θα συνεχίσει να υπάρχει, ακόμα και στις χειρότερες συνθήκες».