ΒΑΤΙΚΑΝΟ Με συνοπτικές διαδικασίες το κονκλάβιο επέλεξε ένα αουτσάιντερ – και για πρώτη φορά στην Ιστορία Λατινοαμερικανό-, τον ιησουίτη καρδινάλιο του Μπουένος Αϊρες Χόρχε Μάριο Μπεργκόλιο, που ονομάζεται εφεξής Πάπας Φραγκίσκος. Ιδού το εναλλακτικό αλλά και αντιφατικό προφίλ του

Της Μαργαρίτας Βεργολιά

^[1]«Οποιος μπαίνει στο κονκλάβιο ως Πάπας, βγαίνει ως απλός Καρδινάλιος», λέει μια παλιά -και πολλάκις επιβεβαιωμένη από την Ιστορία- λαϊκή ρήση στη Ρώμη. Κι αυτό ακριβώς συνέβη λίγο-πολύ χθες στο Βατικανό, εν μέσω της αγωνιώδους προσπάθειας να γυρίσει σελίδα στα πλείστα όσα σκάνδαλα κλονίζουν τα θεμέλια της ρωμαιοκαθολικής πίστης.

Με συνοπτικές διαδικασίες, το κονκλάβιο επέλεξε, για πρώτη φορά στα χρονικά, έναν Λατινοαμερικανό και ιησουίτη ως νέο Πάπα! Κι έτσι, εν μια νυκτί, στην πέμπτη ψηφοφορία -από τις πιο… εξπρές στην σύγχρονη ιστορία της Αγίας Εδρας- ένα μέχρι χθες αουτσάιντερ, ο κατά κόσμον Χόρχε Μάριο Μπεργκόλιο, αρχιεπίσκοπος Μπουένος Αϊρες, έγινε ο Πάπας Φραγκίσκος. Αξίωμα, που παρεμπιπτόντως φημολογείται ότι παραλίγο να είχε αποκτήσει μία 8ετια πριν, όταν λέγεται ότι έδωσε μάχη στήθος με στήθος με τον Γιόζεφ Ράτσινγκερ για τη θέση του 265ου Πάπα…

Ο εναλλακτικός Πάπας

«Πρόκειται για μια μεγαλοφυή κίνηση των καρδιναλίων. Επέλεξαν έναν που δεν είναι Ιταλός, Ευρωπαίος ή άνθρωπος της Κουρία [κεντρικής διοίκησης του Βατικανού], αλλά ένας άνθρωπος που είναι ανοιχτός στον Τρίτο Κόσμο», θριαμβολογεί ο Μάρκο Πολίτι, ρεπόρτερ σε θέματα Βατικανού στην εφημερίδα La Repubbica. Η αλήθεια βρίσκεται, μάλλον, κάπου στη μέση…

Κατ' αρχάς, στις φλέβες του Αργεντίνου Χόρχε κυλά ιταλικό αίμα. Γεννήθηκε μεν στο Μπουένος Αϊρες, στις 17 Δεκεμβρίου του 1936, είναι όμως το παιδί ενός Ιταλού μετανάστη από το Τορίνο, ο οποίος έδινε τη μάχη για το μεροκάματο ως εργάτης στους σιδηροδρόμους, ενόσω η θεοσεβούμενη σύζυγός του και νοικοκυρά ασχολούνταν με την ανατροφή των πέντε παιδιών τους.

Αρχικά, ο Χόρχε ήθελε να γίνει χημικός. Ομως, το 1958 αποφάσισε να ενταχθεί στους ιησουίτες, και -αφού ολοκλήρωσε τις σπουδές του στη φιλοσοφία- άρχισε ιερατικές σπουδές. Παίρνοντας αποστάσεις από τη «θεολογία της απελευθέρωσης» από τις αρχές κιόλας της θεολογικής καριέρας του -και με βοήθημα ένα διδακτορικό στη Γερμανία- κατάφερε να ανέβει σκαλί σκαλί τα κλιμάκια εξουσίας, με χρονική αφετηρία περίπου την ίδια περίοδο που η χώρα του ζούσε τους χαλεπούς καιρούς της χούντας…

Μέχρι να αναλάβει την αρχιεπισκοπή του Μπουένος Αϊρες το 1998 και να διοριστεί καρδινάλιος, τρία χρόνια αργότερα, από τον τότε Πάπα Ιωάννη Παύλο Β’, ο Χόρχε Μάριο Μπεργκόλιο είχε δώσει ήδη το θεολογικό του στίγμα. Είναι δογματικά συντηρητικός, αλλά ανοιχτός στον διαθρησκευτικό διάλογο, υπέρμαχος της κοινωνικής δικαιοσύνης, υπερασπιστής των φτωχών και επικριτής της ελεύθερης αγοράς, πολέμιος της ευθανασίας, των αμβλώσεων, του γάμου των ομοφυλόφιλων (για τη σκληροπυρηνική στάση του είχε επικριθεί δημόσια από την πρόεδρο της Αργεντινής, Κριστίνα Φερνάντες Κίρτσνερ), αλλά ταυτόχρονα διαλλακτικός στη χρήση μεθόδων αντισύλληψης κατά της μετάδοσης μολυσματικών ασθενειών (το 2011 είχε κάνει αίσθηση η κίνησή του να φιλήσει και να πλύνει τα πόδια ασθενών του AIDS).

Σήμα κατατεθέν του είναι η ταπεινότητα. Απαρνήθηκε την πολυτελή κατοικία του αρχιεπισκόπου στο Μπουένος Αϊρες για να μείνει σε ένα μικρό διαμέρισμα. Αρνήθηκε να χρησιμοποιήσει τη λιμουζίνα που του παραχωρήθηκε, προτιμώντας τις μετακινήσεις με το λεωφορείο. Ενώ λέγεται ότι μαγειρεύει ο ίδιος τα γεύματά του – συνήθεια, που θα πρέπει επίσης να εγκαταλείψει, τώρα που θα διαβεί στην Αγία Εδρα…

«Μελανά» σημεία του: (α) η μήνυση που κατέθεσε το 2005 εναντίον του δικηγόρος ανθρωπίνων δικαιωμάτων, κατηγορώντας τον ότι το 1976 συνήργησε με τη χούντα του Βιντέλα στην απαγωγή δύο ιησουιτών ιερέων, που είχαν αντιδικτατορικές απόψεις (ο ίδιος το έχει αρνηθεί κατηγορηματικά, ενώ ουδέποτε παρουσιάστηκαν ενοχοποιητικά σε βάρος του στοιχεία), και (β) οι στενές διασυνδέσεις του με την καθολική, συντηρητική αδελφότητα «Μετάληψη και Απελευθέρωση», που με τη σειρά της έχει στενές σχέσεις με την ιταλική Κεντροδεξιά και τον επικεφαλής της ΕΚΤ, Μάριο Ντράγκι…

Σε κάθε περίπτωση, ο Πάπας Φραγκίσκος -όπως θα είναι εφεξής γνωστός- αποτελεί το νέο σύμβολο της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας. Μια διπλή «γέφυρα» μεταξύ του αναπτυγμένου και του αναπτυσσόμενο κόσμου, και ταυτόχρονα μεταξύ των συντηρητικών και προοδευτικών. Μια υπόσχεση για μια νέα εποχή «κάθαρσης» στο Βατικανό – ο ίδιος έχει πει ότι προτεραιότητά του θα είναι η μεταρρύθμιση της Κουρία.

Ο χρόνος, πάντως, δεν είναι ο καλύτερός του σύμμαχος. Σήμερα 76 ετών, είναι μόλις δύο χρόνια νεότερος απ' όταν εξελέγη ο Ράτσινγκερ στον παπικό θρόνο. Κι όπως εύστοχα παρατηρεί ο Τζον Λ. Αλεν στην αμερικανική καθολική επιθεώρηση National Catholic Reporter, «αν και ο Μπεργκόλιο είναι διορισμένος σε αρκετές διοικητικές θέσεις του Βατικανού, ουσιαστικά ποτέ δεν δούλεψε εντός των τειχών του, και αυτό γεννά προβληματισμό για την ικανότητά του να πάρει τα πράγματα στα χέρια του». Κάτι, που προφανώς θα βόλευε ορισμένους…

[email protected]