Της Ελενας Γαλανοπούλου

«Εδώ τα χρήματά σας είναι ασφαλή», έγραφε ένα τεράστιο πανό αναρτημένο έξω από το θέατρο του Φράιμπουργκ της Γερμανίας τον Μάρτιο του 2009, όταν μία από τις σημαντικότερες γερμανικές τράπεζες είχε χρεοκοπήσει και η ανασφάλεια πλανώνταν στον αέρα.

«Η επένδυση στον πολιτισμό δεν χάνεται», με αυτή την επωδό έκλεισε προχθές το βράδυ, έπειτα από σχεδόν τρεις ώρες, η πρώτη ημέρα της στρογγυλής τράπεζας με θέμα «Πολιτιστική πολιτική και κρίση/ πολιτιστική πολιτική σε κρίση: για μια νέα οικονομία του πολιτισμού» στο σχεδόν γεμάτο αμφιθέατρο «Theo Angelopoulos» του Γαλλικού Ινστιτούτου Αθηνών.

Γύρω από τη στρογγυλή τράπεζα μαζεύτηκαν μερικές από τις σημαντικότερες προσωπικότητες του πολιτισμού από τρεις χώρες: Ελλάδα, Γαλλία και Γερμανία. Αλλωστε η εκδήλωση αυτή πραγματοποιήθηκε και με την υποστήριξη του Γαλλο-γερμανικού ταμείου – Fonds franco allemand 2012 με την αφορμή της 50ής επετείου της υπογραφής της Συνθήκης των Ηλυσίων.

Με την ίδρυση (2004) αυτού του ταμείου, η παλιά «έχθρα» δύο λαών μεταμορφώθηκε σε φιλία και οδήγησε σε κοινές προσπάθειες στο πεδίο του πολιτισμού. Μόνο το 2011 το ταμείο προώθησε προγράμματα 65 εκατομμυρίων ευρώ.

Τη στιγμή που ο κόσμος ολόκληρος πλήττεται από τη λιτότητα, οι δημιουργοί δεν θέλουν να παραιτηθούν από την ποιότητα. Η οικονομική κρίση δεν σημαίνει ταυτόχρονα και κρίση στην τέχνη, υποστήριξαν οι ομιλιτές με χαρακτηριστικότερο το παράδειγμα που έφερε ο Γάλλος Λορέν Λε Μπον, διευθυντής του Centre Pompidou-Metz.

Αναφέρθηκε στη μεγάλη έκθεση που φιλοξένησε πρόσφατα το κέντρο του με τίτλο «1917» και θέμα τι μπορεί να δημιουργήσει κανείς εν καιρώ πολέμου.

«Ξεκινήσαμε με την παραδοχή πως στον πόλεμο δεν παράγεται τέχνη, για να καταλήξουμε να συγκεντρώσουμε 3.000 έργα από Ντισάν και Πικάσο έως τα αριστουργήματα του γερμανικού εξπρεσιονισμού που δημιουργήθηκαν ακριβώς μέσα στον πόλεμο. Η κρίση εμπεριέχει στιγμές-κλειδιά για να πάει κανείς μπροστά», συμπέρανε.

«Κρίση σημαίνει αλλαγή», υποστήριξε με πάθος και ο Γερμανός επιχειρηματίας Γιόχεν Ζαντίγκ, ιδρυτής τεσσάρων πολιτιστικών ιδρυμάτων στο Βερολίνο και (μαζί με τη Σάσα Βαλτζ) της περίφημης ομάδας χορού «Sasha Waltz & Guests» που είδαμε και στο Φεστιβάλ Αθηνών.

Ο Ζαντίγκ είδε μετά την πτώση του Τείχους του Βερολίνου το 1989 να δημιουργείται μια πλούσια ελεύθερη σκηνή με την κατάληψη κενών χώρων. «Δεν αναρωτήθηκαν όλοι αυτοί οι θίασοι τότε τι λεφτά θα βγάλουν, αλλά προσπάθησαν μέσα από τη δημιουργικότητα να βγάλουν κάτι θετικό. Αυτό που χρειαζόμαστε δεν είναι μια εκπαιδευτική, αλλά μια πολιτιστική επανάσταση», υποστήριξε τονίζοντας πως η τέχνη δεν χρειάζεται να περιμένει κρατική χρηματοδότηση.

«Ως επιχειρηματίες οφείλουμε να δημιουργούμε μόνοι μας ένα ισχυρό σύστημα που θα στηρίξει και θα προσφέρει τις συνθήκες για τη δημιουργία. Στη Γερμανία ένα εκατομμύριο άνθρωποι απασχολούνται σήμερα στον πολιτισμό με τζίρο 1,3 δισ. ευρώ τον χρόνο. Ο πολιτισμός θα μπορούσε να αποτελέσει μεγάλη οικονομική δύναμη».

Το 2006 εγκαινίασε με τον Folkert Unde τον πολυχώρο εκδηλώσεων και πολιτισμού «Radialsystem V-New Space for Arts» στο Βερολίνο και μας περιέγραψε πώς με το ακτινωτό αυτό σύστημά του παρέχει τις συνθήκες για δημιουργία στους νέους καλλιτέχνες.

Τον κίνδυνο να μείνει μελλοντικά η Εθνική Οπερα του Παρισιού ένα καλοσυντηρημένο σκαρί πλοίου, που όμως δεν θα μπορεί να πετάξει, επισήμανε μεταξύ άλλων ο Ντιντιέ Ντεσάμπ, υψηλόβαθμο στέλεχος του υπουργείου Πολιτισμού της Γαλλίας και διευθυντής της DRAC Languedoc-Roussilion.

Αφού εξήγησε πως στη Γαλλία ο βασικός χρηματοδότης της τέχνης ήταν παραδοσιακά το κράτος και ειδικότερα από το 1981 όταν και διπλασιάστηκε ο αριθμός των κονδυλίων για την τέχνη, επισήμανε πως η μείωση της τάξης του 10%, όταν ο πολιτισμός απορροφά μόνο το 0,5% του προϋπολογισμού, αφορά κυρίως ψαλίδισμα στην ίδια τη δημιουργία. «Θεωρώ πως οι μειώσεις αυτές οφείλονται όχι σε εξοικονόμηση πόρων, αλλά στη δόξα».

Την Ελλάδα εκπροσώπησαν ο Ντένης Ζαχαρόπουλος, που τόνισε μεταξύ άλλων με νόημα πως «ο δικός μας Προυστ που είναι ο Στρατής Τσίρκας δεν έγραψε το «Αναζητώντας τον χαμένο χρόνο», αλλά τις «Ακυβέρνητες Πολιτείες»».

Ο Γιώργος Λούκος εξήγησε στους ξένους συνομιλητές του πως η κρατική επιχορήγηση για το Ελληνικό Φεστιβάλ «από 5 εκατομμύρια ευρώ, μειώθηκε τελικά στα 3 και στην πραγματικότητα σε 1,5 εκατ. ευρώ».

Από τη σκοπιά του ως καλλιτεχνικού διευθυντή του Μπαλέτου της Οπερας της Λιόν, ανέλυσε το παράδοξο της πολιτιστικής ανάπτυξης της Λιόν, μιας κλειστής αστικής πόλης, και όχι της γραφικής Μασσαλίας, της οποίας η γεωγραφική θέση, απέναντι από τις αφρικανικές αποικίες, θα βοηθούσε περισσότερο σε κάτι τέτοιο.

Τέλος, ο Θοδωρής Αμπαζής εξέπληξε τους συνομιλητές του, όταν περιέγραψε πως ανέλαβε το ΔΗΠΕΘΕ Πάτρας πριν από τέσσερις μήνες, ενώ ο δήμαρχος του ξεκαθάρισε από την αρχή ότι ο προϋπολογισμός για καλλιτεχνικό έργο είναι μηδέν!

[email protected]