Του Τάσου Σαραντή

Με χαμηλό τον πήχη των προσδοκιών που θα επέφεραν μια παγκόσμια συμφωνία για την αποτροπή μιας περαιτέρω ανόδου της θερμοκρασίας και των καταστρεπτικών επιπτώσεων που συνεπάγεται η κλιματική αλλαγή, ξεκίνησε χθες στην Ντόχα, στο Κατάρ, η διάσκεψη των Ηνωμένων Εθνών για την κλιματική αλλαγή, που θα διαρκέσει έως τις 7 Δεκεμβρίου.

Κι αυτό γιατί η πρόοδος προς την κατεύθυνση μιας διεθνούς συμφωνίας για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής παραμένει οδυνηρά αργή, μαστίζεται από τις θεμελιώδεις διαφωνίες μεταξύ των πλούσιων και των φτωχών κρατών και επιδεινώνεται από την οικονομική κρίση.

Ολα δείχνουν ότι στη διάσκεψη στην Ντόχα -και ταυτόχρονα στις 18χρονες διαπραγματεύσεις του ΟΗΕ για το κλίμα- θα υπάρξει διπλωματικό αδιέξοδο, αφού δεν θα καταστεί δυνατό να επιμηκυνθεί η ισχύς του Πρωτοκόλλου του Κιότο, το οποίο τέθηκε σε εφαρμογή το 2005 και λήγει φέτος.

Το Πρωτόκολλο του Κιότο προέβλεπε τη μείωση κατά 5% των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα, που θεωρούνται η βασική αιτία για την αύξηση της θερμοκρασίας στον πλανήτη, σε σχέση με τα επίπεδα του 1990.

Ηδη, πριν από την έναρξη της Συνόδου, με μια κοινή υπουργική δήλωση, τέσσερις μεγάλες αναπτυσσόμενες χώρες (Βραζιλία, Κίνα, Ινδία, Νότια Αφρική) προειδοποίησαν ότι η ευθύνη για το αποτέλεσμα του τελευταίου γύρου των συνομιλιών για το κλίμα στην Ντόχα βρίσκεται στα χέρια των πλούσιων χωρών και ότι δεν θα προχωρήσουν εάν οι πλούσιες χώρες δεν υποσχεθούν πιο φιλόδοξες περικοπές στις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου.

«Οι υπουργοί επιβεβαίωσαν ότι το Πρωτόκολλο του Κιότο παραμένει βασική συνιστώσα του διεθνούς καθεστώτος για το κλίμα και ότι η δέσμευση για τη δεύτερη περίοδό του είναι το κλειδί που πρέπει να παραδοθεί στην Ντόχα», ανέφεραν.

Ωστόσο, οι μεγαλύτεροι παραγωγοί εκπομπών, όπως ο Καναδάς, η Ιαπωνία, η Ρωσία και οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν αναμένεται να ανταποκριθούν στο κάλεσμα των αναπτυσσόμενων χωρών, ισχυριζόμενοι ότι το σύμφωνο του ΟΗΕ δεν θα έχει ευεργετικές επιπτώσεις στο περιβάλλον μέχρι να επιβληθούν παρόμοιοι στόχοι και στις μεγάλες αναπτυσσόμενες χώρες, όπως η Κίνα και η Ινδία που, σήμερα, οι οποίες βρίσκονται στη υψηλότερη θέση όσον αφορά τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου.

Ετσι, οι αναπτυγμένες χώρες δηλώνουν ξεκάθαρα ότι είναι πρόθυμες να ξεκινήσουν διαπραγματεύσεις για μια νέα Συνθήκη μόνο εάν τεθεί ανώτατο όριο εκπομπών από όλες τις χώρες.

Μα, κυρίως αμφισβητούν τη φιλοσοφία του Πρωτοκόλλου του Κιότο που προβλέπει ότι οι χώρες δεσμεύονται από την αρχή των «κοινών, αλλά διαφοροποιημένων ευθυνών», η οποία θέτει το μεγαλύτερο μέρος της επιβάρυνσης για την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής στα χέρια των πλούσιων χωρών με τα μεγαλύτερα ιστορικά ποσοστά των εκπομπών και όχι στις αναπτυσσόμενες με τις αναδυόμενες οικονομίες που έχουν κι αυτές, με τη σειρά τους, το «δικαίωμα στη ρύπανση».

Συνεπώς, οι διαφορές που προκύπτουν μεταξύ των χωρών περιστρέφονται γύρω από την έννοια της «ιστορικής ευθύνης».

Με βάση αυτή, αφού οι βιομηχανικές χώρες «φόρτωσαν» το περιβάλλον με τις εκπομπές των αερίων του θερμοκηπίου, πρέπει να είναι οι πρώτες που θα πρέπει να λάβουν μέτρα περιορισμού τους, ενώ οι αναπτυσσόμενες χώρες θα πρέπει να έχουν τη δυνατότητα να αναπτυχθούν, πριν κληθούν να περιορίσουν τις δικές τους εκπομπές.

Εντούτοις, στη Διάσκεψη στην Ντόχα το ενδιαφέρον παραμένει επικεντρωμένο στη στάση των ΗΠΑ -που δεν αποδέχτηκαν ποτέ το Πρωτόκολλο του Κιότο- εξαιτίας της επανεκλογής του Μπαράκ Ομπάμα, ο οποίος επικαλέστηκε «την καταστροφική δύναμη της υπερθέρμανσης του πλανήτη» στην ομιλία της επανεκλογής του, δήλωσε στους δημοσιογράφους ότι θα κάνει την κλιματική αλλαγή μια προσωπική αποστολή της δεύτερης θητείας του ενώ, κατά την πρώτη συνέντευξη Τύπου στο Λευκό Οίκο, μίλησε για την έναρξη μιας εθνικής συζήτησης σχετικά με τους κινδύνους του κλίματος και την οικοδόμηση μιας δικομματικής συναίνεσης για δράση.

Όμως, ο πρόεδρος κατέστησε σαφές ότι η οικονομία παραμένει ο υπ' αριθμόν ένα στόχος.

Από την άλλη, υπάρχουν περίπου 100 χώρες οι οποίες δεν έχουν κάνει δηλώσεις σχετικά με την προστασία του κλίματος τα τελευταία χρόνια. Ανάμεσά τους βρίσκονται και μεγάλες χώρες όπως είναι οι Φιλιππίνες, η Ταϊλάνδη, αραβικά κράτη όπως η Σαουδική Αραβία, αλλά και το κράτος που φιλοξενεί τη διάσκεψη.

Αλλωστε, ότι το Κατάρ επιλέχθηκε για να φιλοξενήσει τον νέο γύρο των διαπραγματεύσεων για το κλίμα επικρίθηκε έντονα από τους περιβαλλοντολόγους.

Τόσο γιατί οι συνομιλίες θα διεξαχθούν σε ένα μέλος του ΟΠΕΚ που έχει επιδείξει ελάχιστο ενδιαφέρον για την κλιματική αλλαγή, όσο και γιατί το Κατάρ διόρισε έναν πρώην υπουργό πετρελαίου επικεφαλής των διαπραγματεύσεων.

Μάλιστα, κάποιοι δεν δίστασαν να υποστηρίξουν ότι «το να αναλαμβάνει ένας από τους ηγέτες του ΟΠΕΚ τις συνομιλίες για το κλίμα είναι σαν να ζητάς από τον Δράκουλα να αναλάβει τη διαχείριση μιας τράπεζας αίματος»…

«Αγκάθι» η χρηματοδότηση του Πράσινου Ταμείου

Το 2009, στην αντίστοιχη διάσκεψη για το κλίμα που πραγματοποιήθηκε στην Κοπεγχάγη, οι πλούσιες χώρες συμφώνησαν να δώσουν 100 δισεκατομμύρια δολάρια μέχρι το 2020 για να βοηθήσουν τις φτωχές χώρες να προσαρμοστούν στην κλιματική αλλαγή.

Και, πέρσι, στη Διάσκεψη του Ντέρμπαν δημιουργήθηκε το αποκαλούμενο Πράσινο Ταμείο για το Κλίμα, στο οποίο θα έπρεπε να καταβληθεί το προαναφερόμενο ποσόν ως χρηματοδότηση προς τις αναπτυσσόμενες χώρες, έτσι ώστε να βοηθηθούν προκειμένου να μειώσουν τις εκπομπές τους, καθώς και να προσαρμοστούν στις μεταβαλλόμενες συνθήκες που προκαλεί η κλιματική αλλαγή.

Εντούτοις, μέχρι στιγμής, δεν έχουν καταθέσει ούτε τα 30 δισεκατομμύρια δολάρια που είχαν υποσχεθεί ως προκαταβολή. Αντ' αυτού, έχουν προσφέρει μικρότερα χρηματικά ποσά από τα ετήσια μπόνους, τα οποία δίνονται στο City του Λονδίνου και τα περισσότερα από αυτά υπό τη μορφή δανείων, όχι επιχορηγήσεων.

Ετσι, το ταμείο παραμένει σχεδόν άδειο, κάτι που συνεπάγεται ότι ένα μεγάλο μέρος των συνομιλιών στην Ντόχα θα αφορά τις οικονομικές δεσμεύσεις.

Κάποιοι αναλυτές εμφανίζονται αισιόδοξοι, εκτιμώντας ότι οι αναπτυγμένες χώρες βρίσκονται σε μεγάλο βαθμό σε καλό δρόμο για την επίτευξη των δεσμεύσεών τους στην Κοπεγχάγη και την ταχεία καταβολή των 30 δισ. δολαρίων, αλλά οι εκτιμήσεις ποικίλλουν.

Εάν στις παρούσες συνομιλίες δεν επιτευχθεί πρόοδος ούτε στις δεσμεύσεις των πλούσιων χωρών να στηρίξουν οικονομικά τις αναπτυσσόμενες, τότε η Διάσκεψη στη Ντόχα θα οδηγηθεί με μαθηματική ακρίβεια σε ναυάγιο.

Οι παγκόσμιες εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα

3% αυξήθηκε πέρυσι οι παγκόσμιες εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα (CO2) – η κύρια αιτία της υπερθέρμανσης του πλανήτη -, σημειώνοντας ρεκόρ όλων των εποχών.

9% αυξήθηκαν οι μέσες εκπομπές CO2 στην Κίνα, την πολυπληθέστερη χώρα του κόσμου.

3% μειώθηκαν οι εκπομπές CO2 στην Ευρωπαϊκή Ένωση.

2% μειώθηκαν οι εκπομπές CO2 στις Ηνωμένες Πολιτείες και την Ιαπωνία.

9% αυξήθηκαν οι εκπομπές CO2 στην Κίνα.

6% αυξήθηκαν οι εκπομπές CO2 στην Ινδία.

34 δισεκατομμύρια τόνοι CO2 εκπέμφθηκαν σε παγκόσμιο επίπεδο το 2011 (Κίνα 29%, ΗΠΑ 16%, Ευρωπαϊκή Ένωση 11%, Ινδία 6%, Ρωσία 5% Ιαπωνία 4%).