Ολα τα έργα του Τζουζέπε Βέρντι σε 75 δίσκους

Τιμώντας την επέτειο των 200 χρόνων από τη γέννηση του Ιταλού συνθέτη, ο δισκογραφικός γίγαντας της Universal προσφέρει μια mega-έκδοση, που βοηθάει αποφασιστικά και γόνιμα στη συνολική εποπτεία της οπερατικής του παραγωγής

Του Γιάννη Σβώλου 

^[1]Ιδωμένες πρωθύστερα, κάποιες συμπτώσεις μοιάζουν ως προϊόν συνωμοσίας μεταξύ τύχης και Ιστορίας, που, σε ανύποπτο χρόνο, θεμελιώνουν άδηλα μελλοντικές κατεστημένες αντιλήψεις. Πριν ακριβώς από δύο αιώνες γεννήθηκαν ταυτόχρονα οι δύο κορυφαίοι δημιουργοί της όπερας του 19ου αιώνα: ο Ιταλός Τζουζέπε Βέρντι (1813-1901) και ο Γερμανός Ρίχαρντ Βάγκνερ (1813-1883). Εκαστος έμελε να παίξει εμβληματικό ρόλο στη μουσική ζωή της πατρίδας του, ενώ αμφότεροι λειτούργησαν ως αντιθετικό δίπολο στην οπερατική ζωή της Δύσης για τους επόμενους δύο αιώνες. Φέτος η διπλή επέτειος τιμάται διεθνώς με αναρίθμητες σκηνικές παραγωγές, εκδόσεις βιβλίων, CD και DVD.

Από τον εθνικό αγώνα στα δισκοπωλεία

Ο Βέρντι έζησε σε πολύ στενή, συνειδητή συνάφεια με την εποχή και τον τόπο του. Με τη σαγηνευτικά άμεση, μελωδική, ζωντανή μουσική τους οι όπερές του πρότειναν στη διαιρεμένη Ιταλία του 19ου αιώνα στρατηγικές εθνικής ένωσης και ιδεολογικής συμφιλίωσης, όσο και μια ενιαία μουσική γλώσσα μέσω της οποίας οι Ιταλοί αναγνώριζαν τον εαυτό τους και μπορούσαν να ορθώσουν το παράστημά τους διεθνώς. Σαφώς όχι παραμελημένο από τη δισκογραφία, αυτό το δημοφιλές σύνολο λυρικών έργων ουδέποτε έχασε την κεντρική θέση που εξ αρχής κατέλαβε στο ρεπερτόριο των διεθνών λυρικών θεάτρων.

Οπως ήταν αναμενόμενο, τα σημαντικότερα από αυτά πέρασαν στη δισκογραφία από πάρα πολύ νωρίς. Αντίθετα, οι λιγότερο ή καθόλου διάσημες, «ξεχασμένες» πρώιμες όπερες χρειάστηκε να περιμένουν μέχρι τις τελευταίες δεκαετίες του 20ού αιώνα, όταν το «μπουμ» της κλασικής δισκογραφίας και το παράλληλο ενδιαφέρον της μουσικολογίας κατέστησαν οικονομικά ανταποδοτική κατ’ αρχήν την ηχογράφηση και ύστερα κάποια σποραδικά, σκηνικά ανεβάσματά τους. Τιμώντας τη φετινή επέτειο με αυτό που ήδη, έστω ψιθυριστά, έχει αρχίσει να αναγνωρίζεται ως το τέλος της ιδιόκτητης δισκογραφίας –σε λίγο θα νοικιάζει κανείς τα πάντα μέσω Διαδικτύου!- ο δισκογραφικός γίγαντας της Universal προσφέρει άλλη μια συνολική mega-έκδοση: όλα τα έργα του Βέρντι σε ένα κουτί 75 δίσκων, μοιρασμένων σε 34 τόμους!

Δεύτερη –και τρίτη- ακρόαση

Για τη σύνθεση του σαγηνευτικού αυτού πακέτου η Universal άντλησε από τους ενοποιημένους καταλόγους των συνιστωσών εταιρειών Deutsche Grammophon, Decca και Philips, όπως επίσης από την πάλαι ποτέ αντίπαλη EMI, τώρα μέλος του ίδιου ομίλου.

Στις 30 πλήρεις ηχογραφήσεις οπερών περιλαμβάνονται η διπλή εκδοχή της «Δύναμης του πεπρωμένου» (Αγία Πετρούπουλη 1862, Μιλάνο 1869), η ιταλική και η γαλλική εκδοχή τού «Ντον Κάρλος», καθώς επίσης «Οι Λομβαρδοί στην Α΄ Σταυροφορία» (1843) και το γαλλικό τους αντίστοιχο «Ιερουσαλήμ» (1847). Ολες οι όπερες προσφέρονται σε ηχογραφήσεις-σταθμούς που έχουν γράψει ιστορία, στη μεν περίπτωση των διασήμων διότι παραμένουν αξεπέραστες, στη δε των «ξεχασμένων» διότι ανάστησαν έργα συνεισφέροντας αποφασιστικά και γόνιμα στη συνολική εποπτεία της βερντιανής παραγωγής.

Παρόν είναι ολόκληρο το εξαιρετικά ενδιαφέρον σύνολο ηχογραφήσεων των «ξεχασμένων» πρώιμων ή σπάνια παρουσιαζόμενων λυρικών έργων με τις οποίες η Philips είχε ανοίξει νέους δρόμους την περίοδο 1970-1980 και μέχρι το 2000: «Ομπέρτο» με Μάρινερ, «Μια ημέρα βασιλείας», «Λομβαρδοί», «Δύο Φόσκαροι», «Ατίλλας», «Κουρσάρος», «Μάχη του Λενιάνο» και «Στιφέλιο» με Γκαρντέλι, «Αλτσίρα» και «Ιερουσαλήμ» με Λουίζι. Στο ίδιο σύνολο εντάσσονται και οι όπερες «Τζοβάννα ντ’άρκο» με Λιβάιν (ΕΜΙ), «Ερνάνης» και «Ληστές» με Μπόνινγκ, «Λουίζα Μίλερ» με Μάαγκ (Decca).

Ρετρό απολαύσεις, καταναλωτική υπερβολή, ήθη εποχής

Γιατί και ποιος αγοράζει σήμερα ένα τέτοιο κουτί, έστω και στη δελεαστικότατη τιμή των 2,36 € ανά δίσκο; Ο βετεράνος οπερόφιλος, που σίγουρα κατέχει τις περισσότερες από αυτές, θα το κάνει πρωτίστως για να αντικαταστήσει φθαρμένα βινύλια ή/και να συμπληρώσει κάποια, ελάχιστα κενά, όπως δυσεύρετες ηχογραφήσεις που ώς τώρα δεν είχαν επανεκδοθεί˙ ο νεοφώτιστος, πάλι, διότι του δίδεται μοναδική ευκαιρία να αποκτήσει διαμιάς ολόκληρο το βερντιανό έργο.

Φυσικά υπάρχουν κι άλλα, πιο σύνθετα, κίνητρα. Σήμερα πια, που έχουν πέσει μάσκες και έχουν καταρριφθεί μύθοι, η συνολική εποπτεία της διαχρονικά εξελισσόμενης ερμηνευτικής αισθητικής αλλά και των ηθών της μουσικής βιομηχανίας θα κινήσει επίσης το ενδιαφέρον πιο ψαγμένοι ακροατών. Ετσι σε κάποιες από τις ηχογραφήσεις γίνεται αντιληπτό ότι τη συγκρότηση των αστρικών διανομών έχουν υπαγορεύσει κριτήρια οικονομικά και όχι δραματουργικά ή μουσικής συνάφειας και ομοιογένειας.

Εκτυφλωτική οπερατική συναστρία

Από την άλλη, δεν χορταίνει κανείς να (ξαν)ακούει ακόμη σήμερα -και πάντα!- την ολόφρεσκη Κάτια Ριτσαρέλι και τον γοητευτικά νεανικό Χοσέ Καρέρας να τραγουδούν στους «Δύο Φόσκαρους» ή την Ιλεάνα Κοτρουμπάς και τον ακμαίο Ντομίνγκο ως ζευγάρι στη συγκλονιστική «Τραβιάτα» του Κλάιμπερ, την ηρωική Αμπιγκαΐλε της Ελενας Σουλιώτη, την Αΐντα της Τεμπάλντι υπό τον Κάραγιαν, τον σπαρταριστό Φάλσταφ του Μπρουζόν, τον Οθέλλο του Ντομίνγκο, τον Ερνάνη του Παβαρότι. Οι τέσσερις τελευταίοι τόμοι περιλαμβάνουν τη θρησκευτική μουσική («Ρέκβιεμ» με Σόλτι, «Τέσσερα κομμάτια θρησκευτικής μουσικής» κ.λπ.) καθώς επίσης μια ενδιαφέρουσα συγκέντρωση σπανιοτήτων: το μοναδικό κουαρτέτο εγχόρδων, ελάχιστα συμφωνικά έργα, μουσικές μπαλέτου και «Divertissements» από διάφορες όπερες, τραγούδια, μεμονωμένες και εναλλακτικές άριες. Η έκδοση συνοδεύεται από δύο παχιά τομίδια με αναλυτικές διανομές, track-listings και τρίγλωσσες περιλήψεις της δράσης ανά track.