Η Φιλαρμονική τού Ισραήλ με τον Ζούμπιν Μέτα για μια βραδιά στο Μέγαρο Μουσικής

Ο Ινδός μαέστρος, που κάθε του εμφάνιση είναι γεγονός, θα διευθύνει την ορχήστρα τής οποίας είναι ισόβιος διευθυντής, σε έργα Μότσαρτ και Μάλερ. Τα πάντα έχει κάνει στο Τελ Αβίβ, εκτός από το ανεβάσει Βάγκνερ

Της Μαρίνας Κουβέλη

^[1]Μια ορχήστρα που συγκαταλέγεται στις καλύτερες του κόσμου και ένας κορυφαίος μαέστρος, που έχει συνδεθεί στενά μαζί της, έρχονται στο Μέγαρο Μουσικής της Αθήνας για μία μόνο βραδιά προκειμένου να ερμηνεύσουν δύο μεγάλα συμφωνικά έργα: τη Συμφωνία αρ. 41 «του Διός» του Μότσαρτ και την 5η Συμφωνία του Μάλερ. Η Φιλαρμονική Ορχήστρα του Ισραήλ επισκέπτεται την Τρίτη την Αθήνα με τον Ζούμπιν Μέτα στο πόντιουμ κι υπόσχεται δύο συναρπαστικές ερμηνείες, σαν αυτές που μας έχει συνηθίσει ο Ινδός μαέστρος.

Η Φιλαρμονική του Ισραήλ δημιουργήθηκε το 1936 από τον διάσημο και ηρωικό βιολονίστα Μπρονισλάβ Χούμπερμαν –Εβραίο από την Πολωνία- ως Ορχήστρα της Παλαιστίνης και έγινε καταφύγιο πολλών Εβραίων μουσικών που απολύονταν από τις ευρωπαϊκές ορχήστρες εκείνη την εποχή. Eδωσε το πρώτο της κονσέρτο στο Τελ Αβίβ, τα Χριστούγεννα του ’36 με μαέστρο τον Αρτούρο Τοσκανίνι.

Κατά σύμπτωση, την ίδια χρονιά στο άλλο άκρο της γης, στη Βομβάη της Ινδίας γεννιόταν ο Ζούμπιν Μέτα. Ο πατέρας του Μέχλι ήταν βιολιστής και μαέστρος της Συμφωνικής Ορχήστρας της Βομβάης. Ο μικρός Ζούμπιν ξεκίνησε πιάνο, έπειτα αποφάσισε να σπουδάσει Ιατρική και τελικά κατέληξε σε μουσικές σπουδές στη Βιέννη όπου γνωρίστηκε και συνδέθηκε φιλικά με τους μετέπειτα συναδέλφους του Κλαούντιο Αμπάντο και Ντάνιελ Μπάρενμπoεμ.

Το 1948 η Ορχήστρα της Παλαιστίνης μετονομάστηκε σε Φιλαρμονική του Ισραήλ με μαέστρο τον Λέοναρντ Μπερνστάιν. Από το 1947 και μέχρι τον θάνατό του, το 1990, ο σπουδαίος Μπερνστάιν έβαλε τη σφραγίδα του στο μουσικό αυτό σύνολο. Παρόμοιοι ισχυροί δεσμοί συνδέουν και τον Ζούμπιν Μέτα με αυτή την ορχήστρα παρόλο που αρχικά η επιλογή του θεωρήθηκε εξαιρετικά ριψοκίνδυνη. Μην ξεχνάμε ότι ήταν σπουδαγμένος στη Βιέννη και είχε συνδεθεί για πολλά χρόνια με την Οπερα του Μονάχου. Αυτή, λοιπόν, η αμφίβολη σχέση εξελίχθηκε σε μια μεγάλη αγάπη. Ο Ζούμπιν Μέτα έγινε μουσικός της σύμβουλος το 1968 και πρώτος της Μουσικός Διευθυντής το 1977. Τέσσερα χρόνια αργότερα ο Ινδός μαέστρος απέκτησε τον τίτλο του Ισόβιου Μουσικού Διευθυντή.

Ενας από τους δυσκολότερους τομείς που είχε να διαχειριστεί ήταν αυτός του ρεπερτορίου, καθώς υπάρχουν κλασικά έργα -απαγορευτικά για τον εβραϊκό πληθυσμό. Ο Αρτούρο Τοσκανίνι, στην πρώτη συναυλία της Ορχήστρας, είχε συμπεριλάβει στο πρόγραμμα την πρωτοποριακή για την εποχή μουσική του Ρίχαρντ Βάγκνερ. Ωστόσο, μετά την Νύχτα των Κρυστάλλων (τον Νοέμβριο 1938), η Ορχήστρα δεν ερμήνευσε ποτέ ξανά μουσική του, σε ένδειξη αντίθεσης με τον αντισημιτισμό του και την ταύτιση του έργου του με τη ναζιστική Γερμανία. Ο Ζούμπιν Μέτα έχει διευθύνει δεκάδες φορές, σε όλο τον κόσμο, όπερες του Βάγκνερ, αλλά ποτέ δεν τόλμησε να την εντάξει στο ρεπερτόριο της Φιλαρμονικής του Ισραήλ. «Ούτε μια νότα δεν έχουμε παίξει», εξηγεί. «Προσπάθησα το 1981, αλλά χωρίς αποτέλεσμα. Πρέπει κανείς να έχει πάντα στο μυαλό του ότι υπάρχουν ακόμα άνθρωποι εκεί με τον αριθμό από τα στρατόπεδα χαραγμένο στα χέρια τους. Δεν θέλουμε να τους πληγώνουμε. Ο Βάγκνερ προκαλεί περισσότερη αντίδραση από όση η Φόλκσβάγκεν ή η Μερσέντες. Η μουσική του τους γυρίζει πίσω, στις μέρες του τρόμου».

Πέρα από τον Βάγκνερ, βέβαια, η συνεργασία τους δοκιμάστηκε σε κάθε επίπεδο. Εχουν ηχογραφήσει σπουδαία έργα, έχουν περιοδεύσει σε όλον τον κόσμο, ενώ, από κοινού έχουν αγωνιστεί για την ειρήνη στην περιοχή. Πλέον ο Μέτα όταν τον ρωτούν παραδέχεται πως νιώθει Ινδός όσο και Ισραηλινός, ενώ, το 1980 ίδρυσε εκμεταλλευόμενος τις γνωριμίες του τον μη κερδοσκοπικό οργανισμό «Οι Αμερικανοί Φίλοι της Φιλαρμονικής του Ισραήλ» (έχει έδρα τη Νέα Υόρκη και στηρίζει οικονομικά την Ορχήστρα όταν η κυβέρνηση του Ισραήλ αδυνατεί να ανταποκριθεί στα έξοδά της) .

Μια συναυλία με τον Ζούμπιν Μέτα στο πόντιουμ είναι πάντα μια συναρπαστική εμπειρία. Ο μαέστρος αυτός έχει συμπληρώσει μισό αιώνα καριέρας μουσικού διευθυντή στις μεγαλύτερες ορχήστρες και όπερες του κόσμου, έχει δώσει περί τα 2.000 κοντσέρτα αλλά δεν απορρίπτει τον τίτλο του σταρ. Οταν ανεβαίνει στο πόντιουμ μετατρέπεται σε μια έκρηξη. Οι ερμηνείες του σε μεγάλα συμφωνικά έργα, είναι φαντασμαγορικές, ζωηρές και εντυπωσιακές, έχουν αφήσει εποχή και σε κάνουν να ξεχνάς στο λεπτό τα 77 του χρόνια.

ΙΝFO: Η μετάκληση της Ορχήστρας πραγματοποιείται χάρη στη γενναιόδωρη χορηγία Ελληνα του εξωτερικού, ο οποίος επιθυμεί η δωρεά του να παραμείνει ανώνυμη. Τα έσοδα θα δοθούν στο Σωματείο ΕΛΙΖΑ. Αίθουσα Χρήστος Λαμπράκης, 8.30 μ.μ. Τιμές: 9,50 -13- 19 – 35 – 50–70. Πληροφορίες: 210-7282333.