Μπορεί να άφησε την τελευταία του πνοή την περασμένη Παρασκευή, αλλά το ηγετικό στέλεχος της Βασκικής ΕΤΑ και η ενοπλη πάλη ειχαν ηττηθεί πολιτικά πολύ νωρίτερα

Του Νικόλα Ζηργάνου 

^[1]Ο θάνατος την περασμένη Παρασκευή του πρώην ηγετικού στελέχους της βασκικής αυτονομιστικής οργάνωσης ΕΤΑ, Χαβιέ Λόπεθ Πένα, σε νοσοκομείο του Παρισιού, πέρασε στις δευτερεύουσες ειδήσεις στα ισπανικά ΜΜΕ και σχεδόν απαρατήρητος από τον διεθνή Τύπο. Ισως γιατί πολύ πριν πεθάνει από εγκεφαλικό, ο «Τιερί», όπως ήταν το πολεμικό ψευδώνυμο του 54χρονου φυλακισμένου αντάρτη, είχε ηττηθεί πολιτικά το ένοπλο κίνημα που αντιπροσώπευε.

Για τα ΜΜΕ, η ΕΤΑ ήταν μια φωνή από το παρελθόν. Οι ίδιοι οι Βάσκοι πολίτες φαίνεται να έχουν απορρίψει με μεγάλη πλειοψηφία τον ένοπλο αγώνα ως μέσο για την επίτευξη της ανεξαρτησίας τους και η επιρροή της ΕΤΑ έφθινε συνεχώς τα τελευταία χρόνια. Με τα εκλογικά αποτελέσματα να κυμαίνονται επί πολλά χρόνια από 10 έως 25%, με τελευταίο αποτέλεσμα στη Χώρα των Βάσκων ένα ισχνό 12,5%, οι ηγέτες της ΕΤΑ δεν κατάφεραν να κατακτήσουν την υποστήριξη της πλειοψηφίας των Βάσκων, οι οποίοι ψηφίζουν μαζικά υπέρ μετριοπαθών κομμάτων που προωθούν την εκτεταμένη αυτονομία της περιοχής, αλλά παίρνουν σαφείς αποστάσεις από την ένοπλη βία.

Ο «Τιερί» ήταν ο αρχετυπικός εκπρόσωπος της σκληρής γραμμής που αντιτάχθηκε στον «αποχαιρετισμό στα όπλα» και πάλεψε μέχρι τέλους για να υπονομεύσει την εκεχειρία που διαπραγματευόταν ο ίδιος με την ισπανική κυβέρνηση. Μετά από 14 μήνες άκαρπων ειρηνευτικών διαπραγματεύσεων, με τους Ισπανούς να κρατάνε άκαμπτη στάση, ο Πένα έθεσε τον Ιούνιο το 2006 έμπρακτο τέλος στην κατάπαυση του πυρός με βόμβα στο διεθνές αεροδρόμιο της Μαδρίτης, που σκότωσε δύο μετανάστες από τον Ισημερινό.

Η ισπανική κυβέρνηση ήθελε και αυτή να υπονομεύσει τις συνομιλίες και έκανε τα πάντα για να ωθήσει τους αμετανόητους αριστερούς εθνικιστές της ΕΤΑ να συνεχίσουν τον πόλεμο, καθώς αυτή η τακτική τούς έσπρωχνε στο περιθώριο. Ενα χρόνο μετά, κι ενώ είχε εξαπολυθεί πολιτικό, αστυνομικό και δικαστικό πογκρόμ -με βάση τον αντιτρομοκρατικό νόμο- κατά κάθε υπόπτου για πολιτική συμπάθεια προς τους ένοπλους αυτονομιστές, αφού είχαν απαγορευθεί τα κόμματα που θεωρούνταν πολιτικοί εκπρόσωποι του αντάρτικου, αφού είχαν διαλυθεί οι «ύποπτες» κοινωνικές οργανώσεις και οι πολιτιστικοί σύλλογοι, αφού είχαν κατηγορηθεί ακόμη και οι δικηγόροι των έγκλειστων στις φυλακές Βάσκων πολιτικών κρατουμένων, ήρθαν και τα αλλεπάλληλα χτυπήματα από το ισπανικό και το γαλλικό κράτος που συνέλαβαν την ηγεσία της οργάνωσης.

Ο Πένα, στρατιωτικός υπεύθυνος της ΕΤΑ, συνελήφθη στο Μπορντό της Γαλλίας τον Μάιο του 2008, μετά από ανθρωποκυνηγητό 25 χρόνων. Ο εσωκομματικός του αντίπαλος, Γκαρικοΐζ Ασπιάτζου, γνωστός και ως «Τσερόκι», που διαδέχτηκε τον «Τιερί» στην ηγεσία της στρατιωτικής πτέρυγας, συνελήφθη επίσης στη Γαλλία, έξι μήνες μετά, τον Νοέμβριο του 2008. Από τότε έπεσαν στα χέρια των Αρχών δεκάδες άλλα στελέχη της ΕΤΑ και η δράση των περισσότερων συμπαθούντων στη Χώρα των Βάσκων περιορίστηκε στη συμπαράσταση στους χιλιάδες κάτω από πολύ σκληρές συνθήκες πολιτικούς κρατούμενους.

Υπό αυτές τις πιεστικές συνθήκες, η ΕΤΑ ανακοίνωσε τον Οκτώβριο του 2011 το οριστικό τέλος της ένοπλης πάλης, χωρίς ωστόσο να έχει πάρει και τα αντίστοιχα ανταλλάγματα που κέρδισε ο Ιρλανδικός Δημοκρατικός στρατός (IRA), όταν ενστερνίστηκε -εγκαίρως- την πολιτική λύση του βορειο-ιρλανδικού ζητήματος.