«Κασσία», μια παράσταση στο Κέντρο Ελέγχου Τηλεοράσεων

Η νεαρή σκηνοθέτρια Ιόλη Ανδρεάδη, που έγραψε και τον μονόλογο, παρουσιάζει την υμνογράφο της Μεγάλης Τρίτης σαν μια μεγάλη ποιήτρια που τολμά να εκφράσει το πάθος της, σαν μια γυναίκα που αψηφά τον καιρό της

Της Εφης Μαρίνου

^[1]Η ζωή της Κασσιανής εκτυλίσσεται από αύριο στη σκηνή του Κέντρου Ελέγχου Τηλεοράσεων. «Ενας μονόλογος για τους έρωτες που ζουν στο σκοτάδι και τη θρησκευτική γραφή ως ερωτική πράξη», «ένα έργο για τον φόβο των ανθρώπων μπροστά στη διάφανη επιθυμία», συστήνει την παράσταση «Κασσία» η σκηνοθέτρια Ιόλη Ανδρεάδη. Τον πρώτο τουλάχιστον στίχο από το τροπάριο της Κασσιανής, που ακούμε τη Μ. Τρίτη, τον ξέρουμε άπαντες: «Κύριε, ἡ ἐν πολλαῖς ἁμαρτίαις περιπεσοῦσα γυνή…». Ας αφήσουμε την παρεξήγηση που έχει επικρατήσει με την ταύτιση «περιπεσούσης» και υμνογράφου…

Η Κασσιανή γεννήθηκε στο Βυζάντιο από αρχοντική οικογένεια ευσεβών χριστιανών κι έζησε σε μια ταραγμένη εποχή. Η ιστορία τη συνδέει με τον Θεόφιλο τον εικονομάχο. Ο χρονογράφος Γεώργιος Μοναχός ή Αμαρτωλός αναφέρει ότι η μητέρα του επιθυμούσε ο γιος της να βρει κατάλληλη σύζυγο διαλέγοντας μεταξύ πολλών νεανίδων. Στα καλλιστεία που οργάνωσε στα ανάκτορα, ο τυχερός γιος μπορούσε να επιλέξει σύζυγο μεταξύ δώδεκα «καλλίστων παρθένων»… Εντυπωσιασμένος από την Κασσιανή, της προσφέρει ένα χρυσό μήλο λέγοντας: «Ως άρα διά γυναικός ερρύη τα φαύλα!», εννοώντας την Εύα. Και η Κασσιανή ανταπαντά: «Αλλά και διά γυναικός πηγάζει τα κρείττονα», εννοώντας την Παναγία. Εκνευρισμένος από την απάντηση, της πήρε το μήλο πίσω και το έδωσε στη Θεοδώρα. Η Κασσιανή κλείστηκε και μοναστήρι κι άρχισε το γράψιμο…

Αλλά ο θρύλος θέλει τον Θεόφιλο να μη φεύγει απ' «σκηνή». Του δίνει μερτικό στο διάσημο τροπάριο «Η εν πολλαίς αμαρτίαις». Ενώ η Κασσιανή το συνέθετε στο μοναστήρι και είχε φτάσει στη φράση «κρότον τοις ωσίν ηχηθείσαν», την επισκέφθηκε ο Θεόφιλος. Για να τον αποφύγει κρύφτηκε στην ντουλάπα, αλλά αυτός, αφού διάβασε τα γραπτά της, πρόσθεσε ειρωνικά: «τω φόβω εκρύβη». Κι άλλη παρεξήγηση. Αφού κατά την υμνωδό η φράση περί κρότου βημάτων αφορά τα βήματα του Θεού, που άκουσε η Εύα όταν μαζί με τον Αδάμ είχαν φάει το μήλο και αποχαιρετούσαν τον παράδεισο, και όχι του Θεόφιλου.

Η παράσταση εμφανίζει την Κασσιανή ως γυναίκα που αψηφά τον καιρό της. Ως μεγάλη ποιήτρια που δεν φοβάται να ικετέψει για τον έρωτά της και που τολμά να εικονογραφήσει τα πιο μύχια ερωτικά της πάθη, εποχή που η εικόνα διωκόταν. Ο μονόλογος πιστώνει στη σύνθεση του ύμνου τη… συνδρομή και του Θεόφιλου.

«Η φράση που πρόσθεσε ο Θεόφιλος εκλαμβάνεται ως σχόλιο προς αυτήν: «είμαι ακόμα εδώ»» λέει η σκηνοθέτρια. «Η ιστορία της «συνάντησης» των δύο στο μοναστήρι δίνει αφορμή για τη συνύπαρξη δύο ερωτευμένων ανθρώπων στο ίδιο κείμενο. Η ιστορία ξεκίνησε πριν από τρία χρόνια. Το 2010 το δούλεψα στο πρότζεκτ ενός νεοϋορκέζικου εργαστηρίου με θεματική το θρησκευτικό δράμα για σκηνοθέτες απ' όλο τον κόσμο. Το επέκτεινα στο Λονδίνο σ' ένα πρόγραμμα όπου σκηνοθέτες δείχνουν τη δουλειά τους διαδικτυακά σε Λονδίνο, Ν. Υόρκη και Λος Αντζελες. Με την ηθοποιό Ραχήλ Λιαποπούλου αρχίσαμε να το δουλεύουμε από τον Οκτώβριο στα ελληνικά. Στη διάρκεια των προβών εξελισσόταν. Η Ραχήλ αφηγείται την ιστορία της Κασσιανής σε ενεστώτα χρόνο, πριν γίνει μοναχή, διανύοντας χρόνους και τόπους, χωρίς αυτό να αποτυπώνεται ρεαλιστικά, σαν σε όνειρο. Βασίστηκα σε διάφορες εκδοχές που συμπυκνώθηκαν σε μία. Ο ύμνος ακούγεται στην καθαρεύουσα αλλά αποδίδεται και στα νέα ελληνικά από την Ισιδώρα Μπουζιούρη».

Η 31χρονη Ιόλη Ανδρεάδη έχοντας ως βάση το Λονδίνο μετακινείται δουλεύοντας σε Ευρώπη και Αμερική. Μέχρι τώρα έχει κάνει είκοσι παραστάσεις. Καλλιτέχνις του κόσμου; «Οπου βρίσκω ενδιαφέροντες χώρους, συνεργάτες, προκλήσεις. Στην Αγγλία τα πράγματα δυσκόλεψαν. Μειώνεται ο κρατικός προϋπολογισμός για τον πολιτισμό, κλείνουν κάποια θέατρα, κυρίως στην επαρχία. Δεν είναι ίδια μ' αυτήν του 2007. Είναι ξενοφοβική, λιγότερο ανεκτική γιατί η ανεργία έχει αυξηθεί. Με ρωτούν γιατί δεν επιστρέφω στην πατρίδα μου. Η Αθήνα μού λείπει. Αλλά προς το παρόν ισορροπώ έτσι. Σ' αυτή τη δουλειά χάρηκα την επικοινωνία, το ομαδικό πνεύμα όλων των γυναικών».

[email protected]

INFO: Κέντρο Ελέγχου Τηλεοράσεων (Κύπρου 91Α και Σικίνου, Κυψέλη, τηλ. 213.004.04.96) «Κασσία». Κείμενο – Σκηνοθεσία: Ιόλη Ανδρεάδη. Μουσική: Ερατώ Α. Κρεμμύδα. Εικαστική επιμέλεια: Δήμητρα Λιάκουρα. Φωτισμοί: Δήμος Αβδελιώδης. Φωνή: Ισιδώρα Μπουζιούρη. Video Trailer: Κάρμεν Ζωγράφου. Ερμηνεύει η Ραχήλ Λιαποπούλου. Μέχρι τις 28 Απριλίου.