Υποσημειώσεις

Του Γιώργου Σταματόπουλου

Τελικά ο άνθρωπος φαίνεται να έχει πλήρως διαμορφωθεί στις τρεις πρώτες (δύο μάλλον) επταετίες της ζωής του (επικοινωνία, παίδευσις, χαρακτήρας). Οσο και να προσπαθήσει μετά να αλλάξει μάλλον δεν τα καταφέρνει. Το Ελληνες αεί παίδες αφορά όλους τους ανθρώπους, οντολογικά περισσότερο και όχι χαρακτηρολογικά. Αμα εισβάλει ο εγωισμός π.χ. στο είναι του καθενός, δεν φεύγει με τίποτα. Ριζώνει, φουντώνει, αναπτύσσεται όσο αναπτύσσεται ο χρόνος του οργανισμού.

Οι άνθρωπoι δεν αλλάζουν, όσο πνεύμα κι αν αποκτήσουν, όση τέχνη κι αν βάλουν στα ντουλάπια του νου ή της ψυχής τους (χαιρετίσματα, αλλά τέλος πάντων…). Προτού ο άνθρωπος πάρει την απόφαση ποιος είναι, έχει ήδη αποφασίσει ο περίγυρος γι' αυτόν. Ας μην μπλέξουμε με θεωρίες (περιγραφικές, αναλυτικές…), μας αρκεί ότι συμφωνούμε πότε διαμορφώνεται ο ολοκληρωμένος άνθρωπος' και ας μη συμφωνούμε. Για μας τους παλιότερους έχει σημασία αν κάποιος πέρασε από πολιτική οργάνωση στα νιάτα του, αλλά ξεχνάμε ότι όταν πήγαμε σε τέτοιες οργανώσεις, ήδη ήμασταν άνθρωποι. Εκεί απλώς μάθαμε να μην επιστευόμαστε τους ανθρώπους, ότι δήθεν κάτι ανώτερα επικίνδυνο κρυβόταν πίσω από τα λόγια και τη συμπεριφορά των συνομιλητών, κάποια κακά πνεύματα επιβουλεύονταν την ιδεολογία μας, οι τρομεροί αντίπαλοι συνωμοτούσαν για την εξαφάνισή μας και λοιπά ιλαρά, που, όμως, διαμόρφωσαν μια πολιτική νοοτροπία και, βεβαίως, μια νοοτροπία εν γένει. Ανώριμη στην ουσία, παιδική, αφελής, αλλά πόσο προσωποπαγής, πόσο θρησκευτική! «Εγώ» -μου έλεγε κάποτε ένας συνάδελφος- μπορώ να διαπραγματευτώ τα πάντα, εκτός από την ΑΕΚ και τον Συνασπισμό». Δηλαδή, πιάσε λύκο και καβάλα… Αυτός ο συνάδελφος κατέχει σημαντική θέση σ' ένα από τα μέσα μαζικής επικοινωνίας. Για τα «αδιαπραγμάτευτά» του μπορούσε να συγκρουστεί μέχρι θανάτου. Και είναι πολλοί σαν αυτόν τον κύριο συνάδελφο…

Είναι να απορείς. Βλέπεις ώριμους υποτίθεται ανθρώπους (τουλάχιστον ηλικιακώς) να μην μπορούν να επικοινωνήσουν με τον περίγυρο διότι, τάχα, παντού ενεδρεύουν συνωμότες, που επιβουλεύονται τη θεσούλα τους, που θέλουν να τους διαβάλουν, να τους απαξιώσουν, να τους υποβαθμίσουν, να τους εξοντώσουν(;). Ολα αυτά σημαίνουν ότι όχι μόνον δεν έχει απαλειφθεί η εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο, αλλά, και αυτό είναι το θλιβερό, δεν υπάρχει εμπιστοσύνη μεταξύ των ανθρώπων. Τι σημαίνει εμπιστοσύνη; Δημοκρατία σημαίνει, ό,τι κι αν σημαίνει η αυθαίρετη απάντηση, όσο ταυτολογική κι αν είναι. Εδώ ο κόσμος καίγεται, το εγώ μάς μάρανε, ένα εγώ μικρούλικο, εξυπνούλικο, αδιαπραγμάτευτο και, ως συνήθως, από την πόλη έρχεται και στην κορφή… τρέχα γύρευε. Ναι, αλλά αυτό το εγώ καθορίζει πολλούς άλλους ανθρώπους που έχουν παραιτηθεί από τα χθαμαλά «θέλω» του «εγώ» τους και, απλώς, επιζητούν την ειρήνη στον τόπο εργασίας τους και την ήπια ανάπτυξη της εργασίας. Οι πολλοί κακοί, έλεγε ο Βίας ο Πριηνεύς (τον επικαλέστηκε αργότερα ο Ηράκλειτος), ναι, αλλά αυτό δεν είναι λόγος να επικρατούν πάντα οι κακοί.

Ολα τούτα δεν είναι, ίσως, λόγος υποσημειώσεων, αλλά, καμιά φορά, ποιος ξέρει. Ετσι κι αλλιώς, λίγο ώς πολύ, την ίδια παιδεία κουβαλάμε όλοι μας (εθνικά, ιδεολογικά, γλωσσικά, πολιτισμικά, κοινωνικά). Σημαίνει κάτι αυτό; Μπορεί ναι, ίσως όχι. Εάν εν αρχή ην ο λόγος, τώρα τι είναι; Τα υπέρμετρα «εγώ» είναι ο προθάλαμος του ψυχιατρείου.

[email protected]