Αυτό που χρειάζεται είναι ένα νέο όραμα για την ειρήνη, την ευημερία και την ασφάλεια των Ευρωπαίων πολιτών

Του Γεράσιμου Γεωργάτου*

^[1]Αποτελεί σχεδόν ιστορικό κανόνα πως όσο οι κρίσεις βαθαίνουν και οι συνταγές αποτυγχάνουν τόσο ενισχύεται ο δογματισμός των εκπροσώπων τους. Το επιβεβαιώνουν η κ. Μέρκελ και οι συντηρητικοί συνοδοιπόροι της που πλειοψηφούν σήμερα στην Ευρώπη. Η απουσία συνολικού οράματος και συνολικής λύσης ακυρώνει και τα όποια θετικά βήματα, όπως η δημιουργία του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Στήριξης ή της Ενιαίας Τραπεζικής Εποπτείας, ενώ απειλείται με διάλυση η ίδια η ευρωζώνη.

Το κοινό νόμισμα ασφαλώς προϋποθέτει εναρμονισμένους προϋπολογισμούς ως προς το έλλειμμα και το χρέος και κοινή δημοσιονομική πολιτική. Αναγκαίος, αλλά καθόλου επαρκής όρος για να συνεχίσει η Ευρώπη την πορεία της. Η μονόπλευρη εφαρμογή του με διαρκή λιτότητα και περιστολή δαπανών σε συνθήκες ύφεσης δεν δρα ενοποιητικά, αλλά διαλυτικά. Τα κράτη της περιφέρειας μαστίζονται από υψηλή ανεργία, ενώ η κρίση αγγίζει όλο και περισσότερο τον σκληρό πυρήνα της ευρωζώνης. Οι προοπτικές της ολλανδικής οικονομίας κρίθηκαν αρνητικά, οι Γάλλοι ομολογούν ότι η χώρα τους δεν θα επιτύχει τους δημοσιονομικούς της στόχους και η Γερμανία είδε για πρώτη φορά το ΑΕΠ της να συρρικνώνεται. Η Ευρώπη γίνεται όλο και λιγότερο ελκυστική για τους πολίτες της, ενώ όλο και περισσότεροι θέτουν το ερώτημα σε τι χρησιμεύει η Ενωση και αν αξίζει τον κόπο.

Οι συντηρητικές πολιτικές τροφοδοτούν τον ευρωσκεπτικισμό, που ενισχύεται από τον κάθε είδους δεξιό και αριστερό λαϊκισμό, ευνοώντας την άνοδο της άκρας δεξιάς, η οποία αξιοποιεί στο έπακρο το αίσθημα ανασφάλειας των Ευρωπαίων πολιτών. Ο εθνικισμός, όπως στη χώρα μας με ακραία έκφραση τη Χρυσή Αυγή, κάνει παντού όλο και πιο αισθητή την παρουσία του. Στη Σουηδία η άκρα δεξιά βρέθηκε ενισχυμένη στο σουηδικό κοινοβούλιο. Το ίδιο και στην παραδοσιακά ανεκτική Ολλανδία, αλλά και στην Ουγγαρία. Στην καρδιά της Ευρώπης, στο Βέλγιο, οι εθνικιστικές εντάσεις ανάμεσα στους ολλανδόφωνους Φλαμανδούς και τους γαλλόφωνους Βαλόνους δεν επέτρεπαν, επί μακρόν, τον σχηματισμό βιώσιμης κυβέρνησης. Η Βρετανία γυρίζει την πλάτη της στην Ευρώπη, το μέλλον της Ιταλίας εξαρτάται άμεσα από τις διαθέσεις ενός ανεύθυνου ακραίου λαϊκιστή και ευρωσκεπτικιστή και στην Κύπρο η επιστροφή στη λίρα βρίσκεται στην ημερήσια διάταξη.

Αντί για την Ευρώπη της αλληλεγγύης και της κοινωνικής συνοχής, οι συντηρητικές πολιτικές ενισχύουν την ξενοφοβία, τις φυγόκεντρες τάσεις επανεθνικοποίησης, τη φυγή προς το παρελθόν, την αναζήτηση προστασίας στο εθνικό καταφύγιο.

Ομως, η Ευρώπη, παρά την κρίση, παραμένει μια από τις καλύτερες περιοχές του πλανήτη. Αυτό που χρειάζεται είναι ένα νέο προωθητικό όραμα για την ειρήνη, την ευημερία και την ασφάλεια των Ευρωπαίων πολιτών στο σύγχρονο παγκοσμιοποιημένο περιβάλλον. Οι δυνάμεις του προοδευτικού μεταρρυθμισμού, για να αποτρέψουν και να αντιστρέψουν τις φυγόκεντρες διαλυτικές τάσεις, στην προσπάθειά τους για αλλαγή του συσχετισμού δυνάμεων χρειάζεται να ενεργοποιήσουν την κοινωνία των πολιτών, να ενισχύσουν το αίσθημα του Ευρωπαίου πολίτη, το αίσθημα της ευρωπαϊκότητας και του συνανήκειν, προβάλλοντας συστηματικά αυτά που ενώνουν ή μπορεί να ενώσουν τους Ευρωπαίους πολίτες σε σχέση με αυτά που τους χωρίζουν και αυτά που έχουν να χάσουν σε περίπτωση διάλυσης της Ενωσης.

Απέναντι στον ευρωσκεπτικισμό και τον εθνικισμό να αντιτάξουμε τη δυναμική της δημοκρατικής εμβάθυνσης και της πολιτικής ενοποίησης της Ενωσης. Να αντιμετωπίσουμε άμεσα τα δημοκρατικά ελλείμματα με πλήρη αναβάθμιση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, με δημοκρατικά εκλεγμένη κυβερνώσα Ευρωπαϊκή Επιτροπή, με ανάδειξη του προέδρου της Ενωσης από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Να αποκτήσει έτσι ουσιαστικό νόημα η ψήφος των πολιτών στις ευρωεκλογές, να αυξηθεί το ενδιαφέρον και η συμμετοχή τους. Να επαναφέρουμε στην ημερήσια διάταξη την αναγκαιότητα ενός νέου συνταγματικού χάρτη που θα θεμελιώνει την Ευρωπαϊκή Δημοκρατική Ενωση, όπως σημειώνει ο Γιούργκεν Χάμπερμας, που θα ενισχύει την πολιτική απέναντι στις αγορές, θα εξασφαλίζει τον ενισχυμένο αντιπροσωπευτικό κοινοβουλευτικό έλεγχο στις αποφάσεις των ευρωπαϊκών οργάνων και θα επαναθεμελιώνει τον στόχο της αλληλεγγύης και της μείωσης των ανισοτήτων μεταξύ των ευρωπαϊκών κρατών. Μόνο έτσι μπορεί να επανακτήσει την αίγλη του το ευρωπαϊκό κοινωνικό μοντέλο και την πίστη τους στο ευρωπαϊκό όραμα οι πολίτες. Ή, όπως συνοψίζει καλύτερα τη σημερινή κρίσιμη κατάσταση ο γνωστός Γάλλος διανοούμενος Μπερνάρ Ανρί Λεβί, η Ευρώπη δεν έχει παρά δύο επιλογές, την ομοσπονδία ή τον θάνατο.

*O Γεράσιμος Γεωργάτος είναι υπεύθυνος ευρωπαϊκής και εξωτερικής πολιτικής της ΔΗΜΑΡ